علائم پا (زانوی) پرانتزی

پای پرانتزی حالتی است که در طی آن زمانی که فرد پاهای خود را به یکدیگر می‌چسباند، زانوها همچنان از هم فاصله دارند. نوزادان تازه متولدشده، به دلیل موقعیت به‌خصوص خود در درون رحم، دارای پاهای پرانتزی می‌باشند.

 

پاهای نوزاد با شروع راه رفتن و تحمل وزن (حدود 12 تا 18 ماهگی) شروع به صاف شدن می‌کنند. حالت عادی پاها زمانی که کودک به 3 سالگی رسید، به دست می‌آید. در این زمان، کودک می‌تواند بایستد و مچ پاها و زانوهای خود را به یکدیگر بچسباند. درصورتی‌که پرانتزی بودن پاها در این مدت برطرف نشود، فرد دچار عارضه‌ی پای پرانتزی می‌باشد.

 

علائم و نشانه ها

 

علائم زانوی پرانتزی بیشتر در هنگام راه رفتن یا ایستادن فرد مشخص می شود. یکی از علائم رایج پای پرانتزی وجود ایراد و عدم هماهنگی در الگوی راه رفتن فرد است. علامت دیگر قابل مشاهده در کودکان تازه راه افتاده دچار مشکل پا پرانتزی در اصطلاح تخصصی «به داخل بودن پا» یا «چرخش پا به داخل» نامیده می شود.

 

کودکان دچار مشکل پای پرانتزی معمولاً با مشکل در دستیابی به مراحل اصلی زندگی خود مواجه نمی شوند، اما این مشکل می تواند تا حدودی برای فرد نگران کننده باشد.

 

با وجودی که زانوی پرانتزی معمولاً باعث ایجاد درد نمی شود، ادامه یافتن این مشکل در دوران نوجوانی می تواند باعث ناراحتی در لگن یا درد زانو یا قوزک پا به خاطر افزایش فشار وارد شده به این مفاصل شود. افراد دچار این مشکل همچنین بطور مکرر در هنگام ایستادن یا راه رفتن دچار لغزش یا از دست دادن تعادل خود می شوند.

 

                                 

درمان زانو (پا) ی پرانتزی

هنگامی که زانو‌ها حالت پرانتزی داشته باشند، بر خلاف زانوی ضربدری، زمانی که شما ایستاده‌اید زانوهایتان از همدیگر فاصله زیادی دارند، حتی اگر مچ پاهایتان به همدیگر چسبیده باشد. اصطلاح پزشکی برای زانوی پرانتزی، ژن-واروم است. این بدشکلی یا دفرمیتی بیشتر از همه در بین کودکان و افراد  زیر 18 سال شایع است.  نام زانوی پرانتزی به خاطر شکل خاصی که ران و ساق پاها پیدا می‌کنند، بر روی این عارضه گذاشته شده است.

درمان پا و زانوی پرانتزی

 

ویتامین D و رژیم غنی از کلسیم

 

رژیم غذایی غنی از ویتامین D و کلسیم نقش مهمی در ایجاد مفاصل و استخوان‌های قوی ایفا می‌کنند. به علاوه، اگر فرد بالغ باشد، باعث حفظ مفاصل و استخوانها نیز می‌شود. ترکیب مواد مغذی مهم مانند موادی که در روغن ماهی و دانه‌های رژیمی یافت می‌شوند، در تغییر این وضعیت مفید هستند. بزرگسالانی که پاهای پرانتزی دارند باید رژیم غذایی خود را بررسی کنند و اطمینان حاصل کنند که رژیم غذایی آنها شامل این موارد است.

آنتی بیوتیک‌ها

 

در بزرگسالانی که پای پرانتزی دارند، برخی از عفونت‌های استخوانی مانند عفونت‌های باکتریایی که منجر به پوکی استخوان می‌شوند را می‌توان با آنتی بیوتیک درمان کرد.

کفش

 

در خصوص کفش، یک قاعده کلی این است که کفش‌های تخت و کفش‌های پاشنه بلند را نادیده بگیریم زیرا متاسفانه آنها توجه فرد را به منحنی بیرونی پا جلب می‌کنند. بنابراین اگر پای پرانتزی دارید بهتر است کفش‌های دارای پاشنه متوسط داشته باشید.

بریس های پزشکی

 

پاهای پرانتزی در بزرگسالان که به علت آرتریت زانو یا فرسایش غضروف مفصل زانو بوجود می‌آیند می‌توانند به راحتی با استفاده از داروهای تجویزی مانند نسخه‌های ضد التهابی و بریس‌ها اصلاح شوند. از این رو این داروها برای بزرگسالانی که پاهای پرانتزی دارند مفید خواهند بود.

فیزیوتراپی

 

فیزیوتراپی نقش مهمی در اصلاح پاهای پرانتزی دارد. هنگامی که بیمار دراز کشید، متخصص فیزیوتراپی پاهای او را به عقب و جلو حرکت می‌دهد. این در واقع یک روش موثر برای رفع پاهای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان است. این روش به شما کمک می‌کند تا بدون نیاز به تلاش و زمان زیاد، به درستی راه بروید.

ماساژ درمانی

 

در ماساژ درمانی، درمانگر پاها را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا انعطاف بیشتر یافته و صاف شوند. درمانگر زمانی که فرد دراز کشیده است پاها را عقب و جلو می‌کند.

ورزش

 

ورزش‌های مخصوص اصلاح زانو پرانتزی موجب تقویت عضلات ران پا و پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو می‌شوند. البته این تمرینات تاثیر بسیار کمی در اصلاح حالت پرانتزی بودن پاها دارند (خصوصا در مواردی که دفرمیتی پاها شدید است). این تمرینات تنها برای افرادی موثرند که میزان خمیدگی و انحراف پای آن‌ها، خفیف است.معمولا برای اصلاح پای پرانتزی، تمریناتی تجویز می‌شوند که موجب تقویت عضلات ران پا می‌شوند. این تمرینات موجب می‌شوند که فشار کمتری  بر مفاصل و تاندون‌های پا وارد شود.

 

                                 

 

 

تشخیص زانو (پا) پرانتزی

بیماری زانو ضربدری و پرانتزی از بیماری های شایع در کودکان است.هنگامی که کودکی که دچار قوس پا است،می ایستد در حالی که پاهایش در کنار هم هستند، فضای مشخصی بین ساق پاها و زانوهای او وجود دارد. چنین چیزی می تواند ناشی از انحنای یک یا هر دو پا به سمت بیرون باشد. غالبا با راه رفتن کودک این ظاهر قوسی پاها بزرگنمایی می شود. در بسیاری از موارد قوس پا، کودک اضافه وزن قابل توجهی دارد. با همه این ها قوس پا در نوجوانان زیاد شایع نیست.  ژنوواروم، زانوی درون گرد، زانو پرانتزی یا پاکمانی ( واروس بیش از حد ) اختلال در مفصل زانو است که در آن زانو ها از هم فاصله زیادی می گیرند.

 

تشخیص

 

به تشخیص بالینی و تصویربرداری با اشعه ایکس نیازی نیست. تشخیص و درمان پا پرانتزی در کودکان با مشاهده نکات زیر صورت می گیرد:

1.        کاسه زانو به سمت جلو کشیده شده است.

2.        استخوان ران به سمت بیرون کشیده شده است.

3.        چرخش داخلی استخوان درشت نی باعث توقف چرخش استخوان ران می شود.

4.        پا به  دلیل چرخش استخوان درشت نی به سمت داخل کشیده می شود.

 

 

برای سنجش میزان زانوی پرانتزی به صورت زیر عمل می شود:

 

 

1.        کودک با لمس قوزک داخلی می ایستد.

2.        فاصله بین کوندیل داخلی فمور اندازه گیری می شود.

 

                                 

حرکات اصلاحی برای پا (زانوی) پرانتزی

توصیه‌ها و روش‌های درمانی فقط با نظر متخصص ارتوپدی یا طب فیزیکی و توانبخشی تجویز می‌گردد. همچنین در صورتی که ناهنجاری زانوی پزانتزی از نوع ساختاری نمی‌باشد بهتر است تمرینات اصلاحی را زیر نظر کارشناسان ارشد یا دکتری حرکات اصلاحی انجام دهید. اصلاح این نوع ناهنجاری نیاز به اصلاح ساختار اسکلتی دارد که فقط در موارد شدید توصیه به استفاده از جراحی برای اصلاح این وضعیت می‌شود. در مورد زانوی پرانتزی وضعیتی هم می‌توان ملاحظات اصلاحی زیر را در نظر گرفت:

•        ارائه حرکات تقویتی برای عضلات جانب خارجی ساق و ران

•        ارئه حرکات کششی برای کپسول داخل زانو

•        تصحیح راه رفت به صورتی که پنجه مستقیم و در مسیر خط پیشروی قرار گیرد.

•        تصحیح کفش وتعویض کفشهایی که سائیدگی جانب خارج آنها بیشتر از حد معمول است.

•        پرهیز از نشستن در وضعیت چهار زانو

 

 

در ادامه به برخی از حرکات اصلاحی اشاره می شود:

 

 

تمرینات کششی:

 

 

تمرین ۱

روی زمین بنشینید. پاهای خود را تا حد امکان باز کنید. سپس سعی کنید  انگشتان دست خود را به انگشتان پا نزدیک کنید در حالی که زانو به زمین چسبیده است و کاملا باز می باشد. اگر انجام این عمل برای شما امکان پذیر نیست و نمی توانید انگشتان پای خود را لمس کنید بهتر است ساق پا مچ پای خود را گرفته و سعی کنید در طی جلسات آینده انگشتان دست خود را بیشتر به انگشتان پا نزدیک کنید. این تمرین را ۳ بار و هر بار به مدت ۳۰ ثانیه انجام دهید.

تمرین ۲

پای خود را بر روی یک سکو (میز یا هر چیزی که ارتفاع آن مناسب باشد) قرار دهید و سعی کنی که پای تکیه گاه (که روی زمین قرار دارد)  را کاملا صاف کنید. اگر در ناحیه داخل ران احساس کشش نمی کنید باید پای خود را بر روی سکویی با ارتفاع بیشتر قرار دهید. این تمرین را ۳ بار و هر بار به مدت ۳۰ ثانیه انجام دهید.

 

تمرین برای افزایش قدرت عضلانی:

 

 

تمرین ۱

با کمی فاصله کنار دیوار قرار بگیرید. پای خود را کمی از زمین بلند کنید و با لبه خارجی پا به دیوار فشار بیاورید. تعادل خود را حفظ کنید و به جلو و عقب یا طرفین خم نشوید. این تمرین را ۳ بار و هر بار به مدت ۳۰ ثانیه انجام دهید.

تمرین ۲

با کنار خارجی پا یک توپ مدسین بال را هل می دهید. توجه داشته باشید که به توپ ضربه نزنید. بلکه توپ را هل بدهید به اینصورت که پس از برخورد پا با توپ در ادامه پا باید به حرکت خود ادامه دهد. این تمرین را ۳ بار و هر بار ۲۰ تکرار انجام دهید

 

                                 

درمان زانو (پا) پرانتزی

زانوی پرانتزی یا در اصطلاح پزشکی ژنو واروم به عارضه‌ای اطلاق می‌شود که در اثر ابتلا به آن فاصله بین زانوها هنگام ایستادن و چسباندن پاها و مچ پاها به یکدیگر بیش از حد طبیعی می‌شود و زانوها به شکل کمان یا پرانتز درمی‌آید و یک یا هر دو پا درگیر این عارضه می‌شود. زانوی پرانتزی در دوران کودکی شیوع بالایی دارد و دلیل بروز یافتن آن غالباً به نحوه قرار گرفتن جنین در رحم مادر مربوط می‌شود. این عارضه تا سن ۳ تا ۴ سالگی به‌خودی‌خود اصلاح می‌شود و زانو به شکل طبیعی درمی‌آید. چنانچه این بدشکلی همراه با بیماری‌های دیگری باشد، استفاده از بریس (زانو بند) یا انجام جراحی ضرورت می‌یابد.

 

درمان

 

پای پرانتزی را در سنین پایین ممکن است بتوان با روش‌های درمانی بدون جراحی و حرکات اصلاحی زانوی پرانتزی بهبود یابد اما با بالا رفتن سن کودک میزان پاسخ دهی به درمان‌ها رفته رفته کاهش میابد . در صورت مناسب بودن سن کودک روش های غیر جراحی جهتدرمان زانوی پرانتزی به کار گرفته می شود اما در صورت بالا بودن سن کودک ( بالای 4 سال معمولا) و یا عدم پاسخ دهی به روش هایدرمان زانوی پرانتزی بروش غیر جراحی ، گزینه جراحی مد نظر قرار خواهد گرفت . در ادامه انواع روش های جراحی و غیر جراحی برایدرمان پای پرانتزی بررسی شده است.

 

فیزیوتراپی، ورزش و حرکات اصلاحی

 

تمرینات اصلاحی و ورزش برای پای پرانتزی برای تقویت عضلات اطراف زانو و بالایران طراحی شده‌اند .برای کودکانی با سن خیلی کم، که زانو پرانتزی در آنها تشخیص داده شده، نرمش و حرکات اصلاحی پای پرانتزی ویژه می تواند اثر بخش باشد.

 

درمان‌های دستی و ماساژ

 

این روش درمان زانوی پرانتزی نیز برای کودکان با سن پایین انجام می شود و اگر به صورت منظم انجام شود می‌تواند به رفع انحراف زانو کمک کند .

 

بریس

 

یکی دیگر از اقداماتی درمانی استفاده از بریس های مخصوص علائم زانو پرانتزی می باشد که در صورت تشخیص بیماری پای پرانتزی در سنین کم به کار گرفته میشود. این بریس ها با اصلاح راستای پای کودک به مرور زمان انحنا و انحراف زانو را کاهش می‌دهد . این روش درمانی در موارد میزان انحراف کمتر زانو می تواند موثر باشد .

 

کفی و کفش طبی

 

استفاده ازکفش هایی که برای پای پرانتزی طراحی شده است باعث تنظیم پاها و پیشگیری از آسیب دیدن آنها می‌شود . طراحی این کفش‌ها یا کفی های مخصوص به صورتی است که در کناره‌های بیرونی پا،ضخامت کفی کفش بیشتر است و باعث کاهش دردهای شدید و بهبود وضعیت تعادل پاها می‌شود.

 

جراحی

 

برای افرادی که می‌خواهند با کمک روش‌های درمانی غیرتهاجمی مشکل زانوی پرانتزی خود را حل کنند، قطعا جراحی اولین گزینه‌ی درمانی نیست. اما با این حال در برخی موارد که میزان بدشکلی پاها شدید است، تنها راه بر طرف کردن مشکل، انجام جراحی می‌باشد. در واقع جراحی تنها راه برطرف کردن کامل حالت پرانتزی پاها در افراد بزرگسال است. پرکاربردترین تکنیک جراحی برای درمان پای پرانتزی، استئوتومی است.