درد زانو یکی از شایعترین علل مراجعه بیماران به پزشکان و شایعترین علت مراجعه مردم به متخصصین ارتوپدی
است. زانو مفصل پیچیده ای است و در واقع خود از چند مفصل تشکیل شده است و
به علت همین پیچیدگی بدنبال ضربه میتواند به شکل های گوناگون آسیب ببیند.
بسیاری از آسیب های زانو را میتوان با روشهای غیر جراحی درمان کرد ولی
تعدادی از آنها برای بهبودی نیاز به عمل جراحی دارند.
آناتومی زانو
زانو بزرگترین مفصل بدن است. این مفصل از کنار هم قرار گرفتن سه
استخوان تشکیل شده است. قسمت پایینی
استخوان ران، قسمت بالایی
استخوان ساق
و استخوان کشکک. قسمت انتهای پایینی ران روی ساق حرکات لولایی دارد و کشکک
در فرورفتگی شیار مانند پهنی که در جلوی انتهای پایینی ران قرار دارد
میتواند به طرف بالا و پایین حرکت کند. مفصل زانو
لیگامان های قوی دارد که استخوانها را به یکدیگر متصل میکند.
این
لیگامان ها مانع میشوند که استخوان های تشکیل دهنده مفصل در هر جهتی حرکت
کنند. به زبان دیگر وظیفه آنها اجازه و تسهیل حرکت استخوان ها فقط در جهت
های خاص است. مهم ترین جهتی که لیگامان های زانو اجازه حرکت میدهند خم و
راست شدن زانو است گرچه زانو در جهات دیگر هم حرکات خفیفی دارد. زانو چهار
لیگامان مهم دارد که عبارتند از:
- لیگامان متقاطع قدامی یا ACL
- لیگامان متقاطع خلفی یا PCL
- لیگامان کلترال داخلی یا MCL
- لیگامان کلترال خارجی یا LCL
ساختمان دیگر زانو
منیسک است. هر زانو دو منیسک داخلی و خارجی دارد که جنس آن شبیه
غضروف
بوده و مانند بالشتکی در بین استخوانهای ران و ساق قرار میگیرد. وظیفه
منیسک ها تسهیل حرکت ران روی ساق است و شوکی را که در هنگام پریدن و راه
رفتن به زانو وارد میشود جذب کرده و در واقع با قرار گرفتن بین ران و ساق
مانع از این میشود تا این استخوان ها در محل مفصل مستقیما به یکدیگر ضربه
وارد کنند.
آسیب های شایع زانو
آسیب
های زانو از آسیب های شایع در ورزشکاران است. به همین علت متخصصین طب
ورزشی باید دانش و مهارت فراوانی در درمان آسیب های زانو داشته باشند.
ساختمان های بطور شایعی در حین حرکات ورزشی میتوانند دچار آسیب شوند.
لیگامان متقاطع ( صلیبی) قدامی یا ACL
( Anterior Cruciate Ligament)
حرکاتی
مانند تغییر ناگهانی جهت راه رفتن، توقف ناگهانی موقع دویدن یا برخورد
نامناسب اندام تحتانی به زمین موقع جهیدن میتواند موجب آسیب این لیگامان
شود. این آسیب میتوان بصورت کشیدگی یا پارگی های خفیف در تاندون بوده و یا
میتواند بصورت پارگی کامل لیگامان باشد. در ورزش های اسکی و بسکتبال و
فوتبال این آسیب ها زیاد دیده میشوند. برای مطالعه بیشتر به مقاله "رباط متقاطع جلویی ( رباط صلیبی قدامی) ACL در مفصل زانو چگونه آسیب دیده و علائم پارگی آن چیست" مراجعه کنید.
لیگامان کلترال داخلی یا MCL
( Medial Collateral Ligament)
آسیب
به این لیگامان معمولا به علت ضربه ایکه از طرف خارج به زانو وارد میشود
بوجود آمده و معمولا در ورزش های ضربه ای مثل فوتبال دیده میشود. برای
مطالعه بیشتر به مقاله "آسیب لیگامان یا رباط های کلترال (جانبی) زانو" مراجعه کنید.
لیگامان متقاطع ( صلیبی) خلفی یا PCL
( Posterior Cruciate Ligament)
معمولا
به علت ضربه ایکه به جلو زانو وارد میشود بوجود میاید. علت دیگر آن پیچ
خوردن زانو حین ورزش است. برای مطالعه بیشتر به مقاله "پارگی رباط متقاطع خلفی ( رباط صلیبی خلفی) PCL در مفصل زانو" مراجعه کنید.
پارگی منیسک
معمولا
به علت چرخش ناگهانی ران روی ساق یا ایستادن ناگهانی هنگام دویدن یا تکل
خوردن در حین فوتبال ایجاد میشود. برای مطالعه بیشتر به مقاله "پارگی منیسک در مفصل زانو چگونه ایجاد میشود" مراجعه کنید.
باید
به خاطر داشت که در بسیاری از آسیب های زانو ممکن است بیش از یک بافت آسیب
ببینند مثلا ممکن است آسیب رباط جانبی داخلی همراه با آسیب رباط صلیبی
قدامی و یا حتی همراه با پارگی منیسک باشد.
درمان آسیب های زانو
در
آسیب های خفیف معمولا درمان با استفاده از استراحت، سرما، کمپرس و بالا
نگه داشتن زانو است. منظور از استراحت به زمین نگذاشتن پا و استفاده از
کراچ (عصای زیر بغل) است. سرمای موضعی با استفاده از یخ میتواند تورم را
کنترل کند. و بستن باند کشی در اطراف زانو برای کمپرس کردن محل آسیب
میتواند مفید باشد.
مهمترین اصل این است که درمان هرچه زودتر شروع شود موثرتر است. در موارد زیر باید زود به پزشک مراجعه کرد:
-
اگر در موقع ضربه یک صدا یا احساس تق در زانو کردیم یا احساس کردیم زانوی ما ناگهان از زیر ران دررفته و جابجا شده است
-
اگر درد شدید در زانو احساس میکنیم
-
اگر نمیتوانیم زانوی خود را حرکت بدهیم
-
اگر زانوی ما متورم شده است
منبع :ایران ارتوپد
