چه عواملی باعث انحراف ستون فقرات می‌شود؟

تصور عمومی و کلی از بدشکلی اسکولیوز انحناء جانبی ستون فقرات است. حال آن که این عارضه در واقع بسیار پیچیده‌تر است. اسکولیوز (کژپشتی، انحراف یا کجی جانبی ستون فقرات) بیشتر به یک مارپیچ شبیه است تا یک گودی یا انحناء ساده و می‌توان آن را با عبارت "مارپیچ سه بعدی" ستون فقرات توصیف کرد. شکل دنده‌ها، شانه‌ها و مفصل‌های ران نیز با چرخش ستون فقرات تغییر می‌کند و بیمار دچار مشکلات جدی می‌شود و از ناراحتی عمومی و تغییرهای قابل توجه ظاهری رنج می‌برد.

 

چه عواملی باعث انحراف ستون فقرات می‌شود؟

 

دلایل و انواع بسیاری از انحراف و کجی ستون فقرات (اسکولیوز) وجود دارد، از جمله:

 

    اسکولیوز مادرزادی که ناشی از یک اختلال و عارضه استخوان در هنگام تولد است.

    اسکولیوز عصبی، عضلانی که ناشی از ناهنجاری‌های عضلات و یا اعصاب است. این نوع انحراف غالبا" در افرادی مشاهده می‌شود که مبتلا به اسپینا بیفیدا (مهره شکاف دار) یا فلج مغزی (CP) و یا مبتلا به عوارض مختلفی هستند که با فلج همراه است و یا منجر به فلج می‌شود.

    اسکولیوز دژنراتیو، این نوع انحراف ممکن است ناشی از فروپاشی استخوان (به دلیل آسیب یا بیماری)، عمل جراحی ماژور کمر، یا بیماری پوکی استخوان باشد.

    اسکولیوز ایدیوپاتیک، شایع‌‌ترین نوع عوارض انحراف ستون فقرات است که علت آن هنوز ناشناخته است. تئوری‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد، اما هیچ کدام از آن ها قطعی نمی‌باشد. با این وجود، شواهد محکمی وجود دارد که اسکولیوز ایدیوپاتیک یک بیماری وراثتی است.

 

 

علائم و نشانه‌های انحراف ستون فقرات (اسکولیوز):

 

·         بالاتر بودن یکی از شانه‌ها

·         بالاتر بودن یک سمت لگن

·         برآمدگی یک استخوان کتف از پشت

·         به هم خوردن خط کمر

·         نامتقارن بودن اندازه و یا مکان پستان در زنان

·         خارج بودن سر بیمار از نقطه مرکزی محور لگن

·         متمایل بودن تمام بدن به یک طرف

·         یکسان نبودن فاصله بین دست‌ها و بدن

·         قرار داشتن دنده‌ها در ارتفاع مختلف

·         تفاوت قابل مشاهده در ظاهر و یا بافت پوست دو طرف ستون فقرات

·         برجسته‌تر بودن دنده‌ها در یک طرف قفسه سینه

·         برجستگی دنده‌ها هنگام خم شدن بیمار

·         اختلاف طول پاها

                                 

تشخیص انحراف ستون فقرات

 

 

انحنای ستون فقرات ناحیه کمر اختلالی است که باعث می شود که ستون مهره های مفصل کمر به سمت راست و چپ خمیده شود. انحنای ستون فقرات در اکثر موارد در افراد بین سنین 9 تا14 سالگی در دوران بلوغ و رشد ایجاد می شود. ستون فقرات یکی از حیاتی‌ترین قسمت‌های بدن ماست که از بدن پشتیبانی می‌کند و امکان حرکت کردن بدن در جهات مختلف را ممکن می‌سازد. آناتومی مهره های کمر به نحو شگفت‌انگیزی خلق شده و ساختار آن به گونه‌ای است که عملکرد‌های بسیار زیادی دارد.

 

انحنا یا انحراف ستون فقرات اغلب خفیف است و نیازی به درمان خاصی ندارد اما در موارد شدید درمان هایی مانند کاربرد بریس یا جراحی برای درمان این عارضه به کاربرده می شود. خمیدگی دیگری وجود دارد که باعث انحنای ستون فقرات به سمت جلو میشود و به آن کیفوز گفته می شود و به هیچ گونه درمانی نیاز ندارد.

 

تشخیص

 

در صورتی که شخص بزرگسالی دچار اسکولیوز شود، لازم است قبل از اقدام به درمان، وضعیت انحراف ستون فقرات او به دقت ارزیابی شود و علل احتمالی بروز اسکولیوز نیز تشخیص داده شوند. اولین قدم برای ارزیابی وضعیت بیمار، علت ابتلای او به اسکولیوز و بررسی سایر مشکلات احتمالی، گرفتن شرح حال از بیمار و بررسی سوابق پزشکی او است. متخصص طب فیزیکی ممکن است در مورد موارد زیر از شما سوال کند:

 

·         سوابق خانوادگی در ابتلا به این عارضه

·         زمان بروز یا شدت گرفتن ستون فقرات

·         نحوه‌ی پیشروی انحراف و شدیدتر شدن آن

·         داشتن درد

·         اختلال در دفع مدفوع و ادرار

·         عملکرد و کارایی عضلات

·         سابقه‌ی انجام جراحی در گذشته

 

معمولا بعد از ارزیابی‌های اولیه، انجام رادیوگرافی با اشعه‌ی ایکس تجویز می‌شود تا متخصص طب فیزیکی بتواند ساختار و شکل ستون فقرات را ببیند و میزان انحراف آن را اندازه گیری کند. بسته به نتایج به دست آمده از معاینات اولیه و رادیوگرافی، ممکن است انجام تستهای بیشتری مانند اسکن MRI و CT SCAN و تست نوار عصب و عضله تجویز شوند تا ارزیابی‌های بیشتری بر روی ستون فقرات انجام شود.

                                 ان

انحراف ستون فقرات و بارداری

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات و بارداری بیشتر از حالتی که فرد به تنهایی دچار یکی از این شرایط باشد، می‌تواند در صورت بروز همزمان برای فرد نگران‌کننده باشد. به هر حال، مهم است توجه داشته باشید به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، نوزاد در معرض خطر قرار نمی‌گیرد.

 

در این شرایط لازم است مراقبت‌های خاص از فرد بیمار انجام شود، اما سلامت و رشد نوزاد به هیچ وجه به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز در معرض خطر نیست.

 

به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، کودک در معرض خطر قرار نمی‌گیرد. در حقیقت، اکثر خانم‌های مبتلا به این بیماری، مشکلی برای به دنیا آوردن کودک نخواهند داشت. به هر حال، مطمئن شوید با متخصص طب فیریکی خود درباره ابتلا به اسکولیوز در مراحل اولیه شروع بارداری صحبت کرده باشید.

 

در این شرایط با توجه به انحنای ایجاد شده در ستون فقرات (انحراف جانبی، انحراف طرفی یا چرخش ستون فقرات)، بی‌هوشی بیمار ممکن است سخت یا حتی برای برخی خانم‌های دچار این مشکل غیرممکن باشد. علاوه بر این ممکن است شرایط بیمار به خاطر فشار وارد شده به بدن در هنگام زایمان خطرناک باشد یا لازم باشد از عمل جراحی سزارین برای به دنیا آوردن کودک استفاده شود.

 

در سه ماهه سوم بارداری، زنان مبتلا به انحراف ستون فقرات می‌بایست مراقبت خاص از ناحیه کمر خود داشته باشند. با توجه به اینکه در طول دوره بارداری انواع مختلف هورمون‌ها در بدن آزاد می‌شوند، رباط‌ های بدن به‌طور طبیعی کمی شل شده و سست می‌شوند. این شرایط می‌تواند احتمال ایجاد انحراف در ستون فقرات را افزایش داده و برای بیمار در ناحیه کمر، لگن یا پا درد به همراه داشته باشد.

 

برای افرادی که از عمل جراحی اسکولیوز و ابزارهای کمکی در ناحیه ستون فقرات استفاده کرده‌اند، درد طولانی‌مدت در ناحیه کمر و کاهش میزان رضایت از نتایج جراحی اسکولیوز پس از بارداری مسئله‌ای عادی است.

 

خانم‌های مبتلا به انحراف ستون فقرات احتمالاً با درد بیشتر در ناحیه لگن، پا، و کمر خود در طول دوره بارداری مواجه می‌شوند. در این شرایط با توجه به انحراف موجود در ناحیه ستون فقرات، ممکن است فرآیند نفس‌گیری برای تولد کودک دشوارتر از شرایط عادی باشد.

 

 پس از به دنیا آمدن کودک، احتمالاً شرایط اسکولیوز در صورتی که مادر از یک طرف بدن خود بیشتر برای نگهداری کودک استفاده کند، تشدید خواهد شد. به همین خاطر بهتر است از وسایل کمکی برای خانم‌های مبتلا به اسکولیوز پس از زایمان استفاده شود.

 

در حقیقت اکثر خانم‌های مبتلا به انحراف ستون فقرات بدون مشکل فرزند به دنیا می‌آورند. به هر حال، لازم است این افراد اطلاعات مناسب درباره اقدامات لازم در طول دوره بارداری و خطرات احتمالی مربوط به آن داشته باشند.

                                 

درمان اسکولیوز

روش درمان اسکولیوز (انحراف طرفی ستون فقرات) متناسب با شرایط بیمار انتخاب می‌شود و معمولاً با درمان غیرجراحی شروع می‌شود. استفاده از بریس یا انجام جراحی با توجه به اندازه‌گیری‌ها و شدت درد یا محدودیت‌های جسمی توصیه می‌شود.

 

استفاده از بریس

 

بریس‌های مختلفی برای اسکولیوز وجود دارد که متخصص یکی از آن‌ها را بر اساس سن، درجه انحنا کمر و شرایط زندگی بیمار توصیه می‌کند. برخی از این بریس‌ها را می‌توان هنگام فعالیت‌های روزانه نیز پوشید و برخی از آن‌ها تنها برای استفاده در شب تجویز می‌شوند. بسیاری از بریس‌ها نتایج بسیار خوبی به همراه دارند. استفاده از بریس استراتژی اصلی برای درمان اسکولیوز است.

 

مدیریت درد با عمل‌های بسته

 

برای کاهش درد ناشی از پوشیدن طولانی مدت بریس‌ها یا درد خود عارضه از یک سری تزریقات کنترل کننده درد استفاده می‌شود که عبارتند از تزریق اپیدورال و اوزون درمانی. داروهای تزریق شده، با کاهش التهاب و افزایش گردش خون در محل‌های مورد نظر در ستون فقرات، باعث افزایش سطح بهبودی می‌شوند.

 

کایروپراکتیک و ماساژ درمانی

 

در اسکولیوز بزرگسالان (تخریبی)، فشار ناشی از تخریب مفصل فاست باعث می‌شود ستون فقرات شکل C به خود بگیرد. معمولاً برای اسکولیوز بزرگسالان انجام درمان‌ دستی و ماساژ درمانی توسط یک متخصص مجاز توصیه می‌شود زیرا این درمان‌ها می‌توانند مفاصل فاست را متحرک نگه داشته و به کاهش درد کمک کنند.

 

مگنت‌تراپی

 

در روش کنترل مغناطیسی افزایش طول نیز مانند درمان سنتی میله‌های دراز شونده، از میله‌های تلسکوپی متصل به ستون فقرات بیمار برای صاف نگه‌داشتن آن در طول دوره رشد استفاده می‌شود. با این تفاوت که در روش سنتی، بیمار می‌بایست برای افزایش طول میله باز هم تحت عمل قرار بگیرد، اما در روش کنترل مغناطیسی از یک سری آهن‌ربا و یک ریموت کنترل برای افزایش طول مورد نیاز در میله‌ها استفاده می‌شود.

 

ورزش و حرکات اصلاحی

 

فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی اسکولیوز و برنامه توانی بخشی آن دارای نقش با اهمیت در درمان این مشکل می باشد. بطور قدیمی، اکثر جراحان اعتقاد داشتند روش های فیزیوتراپی در مورد اسکولیوز جواب نمی دهد. این تصور درباره روش های عمومی فیزیوتراپی و تمرین های حرکتی مورد استفاده برای متوقف کردن اسکولیوز ایدیوپاتیک صحیح است، ولی در بقیه موارد روش های فیزیوتراپی مفید می باشد. به هر حال، پیشرفت در برنامه های خاص مورد استفاده برای درمان این مشکل، توانسته یک نقش جدید در رویکردهای توان بخشی در حوزه درمان اسکولیوز ایجاد نماید

                                 

.

برنامه ورزش درمانی اسکولیوز

در این بخش سعی کرده‌ایم تا نمونه مفیدی از برنامه ورزش درمانی متداول اسکولیوز را گردآوری کنیم که سودمندی آن برای بهبود سلامت ستون فقرات به اثبات رسیده است. به خاطر داشته باشید که برای دریافت برنامه ورزشی جامع‌تر و موثرتر باید با پزشک مجرب و آموزش‌دیده در این زمینه مشورت کنید.

 

گرم کردن چرخشی ستون فقرات

 

صاف بنشینید و بازوها را از آرنج خم کنید و تا سطح شانه بالا بیاورید. چانه را بالا نگه دارید تا قوس پشت گردن حفظ شود. سپس نقطه‌ای را پشت سر تعیین کنید و به آهستگی بالاتنه و گردن را به آن سمت بچرخانید. چرخش در ابتدا باید آهسته باشد تا عضله‌ها تحت کشش قرار بگیرد. به تدریج سرعت را افزایش دهید.

سرد کردن ستون فقرات

 

دراز بکشید و استوانه نگهدارنده ستون فقرات را زیر گردن و قوس کمر قرار دهید، برای تهیه استوانه می‌توانید حوله حمام را از وسط تا کنید، لبه‌های آن را به سمت داخل تا کنید، حوله را لوله کنید و با کش آن را ببندید تا استوانه محکمی به دست بیاید. نگهدارنده استوانه‌ای باید تاحد امکان سفت باشد، بااین حال بسیاری از بیمارانی که گودی کمرشان کم شده است، در ابتدا به سختی این استوانه‌ها را تحمل می‌کنند. در صورت ناراحتی بیمار می‌توان از نگهدارنده نرم‌تر یا با ضخامت کمتر استفاده کرد تا بیمار به تدریج به آنها عادت کند و سپس ضخامت و سفتی را افزایش داد. با بالا بردن زانو حین تمرین می‌توان فشار روی کمر را قدری کاهش داد. 20 دقیقه در این حالت بمانید و سپس استراحت کنید. سرد شدن دیسک حداقل 20 دقیقه زمان می‌برد و ماده ژلاتینی دیسک پس از این مدت به حالت عادی برمی‌گردد.

 

خم کردن مهره‌های گردنی

 

این تمرین عضله‌های فلکسور (خم‌کننده) جلوی گردن را تقویت می‌کند. تعادل مناسب بین قدرت عضله‌های جلوی گردن (فلکسورهای گردنی) و عضله‌های پشت گردن (اکستنسورها یا منبسط کننده‌های گردنی) مانع از بین رفتن قوس مناسب گردن و افزایش قوس و ابتلا به لوردوز می‌شود و حرکت رو به جلوی سر را تسهیل می‌کند.

 

برای انجام این حرکت به پشت دراز بکشید و استوانه فومی یا حوله لوله شده‌ای را زیر گردن بگذارید. نوک انگشتان را روی پیشانی بگذارید و سعی کنید چانه را در مقابل مقاومت انگشتان جمع کنید. سعی کنید سر را حرکت ندهید و بلند نکنید. تمرین‌های ایزومتریک که بدون حرکت و در مقابل مقاومت انجام می‌شود، بیشتر از تمرین‌های ایزوتونیک حرکتی به تقویت عضله‌های مرکزی وضعیتی کمک می‌کند.

کشش مهره‌های گردن

 

این حرکت عضله‌های پشت گردن را تقویت می‌کند. سر و گردن را صاف و رو به جلو نگه دارید و دست‌ها را پشت سر گره کنید. آرنج‌ها باید نزدیک به هم باشد. سپس سعی کنید سر را در مقابل مقاومت دست‌ها عقب ببرید. 5 ثانیه در این حالت بمانید و سپس به حالت اولیه برگردید. سر را رو به جلو و پایین نکشید.

 

کشش مهره‌های کمری

 

این تمرین عضله‌های منبسط‌کننده کمر را به فعالیت وامی‌دارد. دست‌ها را روی زانوها بگذارید و آن‌قدر رو به بالا نگاه کنید تا کمر قوس پیدا کند. سپس زانوها را با انگشتان بالا بکشید یا با کف دست فشار دهید تا قوس کمر بیشتر شود. چانه را حین انجام حرکت بالا نگه دارید. 5 ثانیه در این حالت بمانید.

 

منبسط کردن قفسه سینه

 

هدف از انجام این حرکت بازیابی قوز مهره‌های صدری، کشش عضله‌های لوزی شکل و افزایش ظرفیت ریه‌ها است. ابتدا دست‌ها را بالای سر بگذارید و نفس عمیق بکشید. سپس دست‌ها را حین پایین آوردن به هم فشار دهید و عمل بازدم را انجام دهید. دستها را به دیافراگم، زیر دنده‌ها فشار دهید تا هوا کاملاً خارج شود. سپس همزمان با فشار آوردن به دیافراگم یک نفس عمیق بکشید. پس از پر شدن ریه‌ها ناگهان دست‌ها را بکشید؛ در این مرحله باید منبسط شدن قفسه سینه را هنگام هجوم هوا به داخل ریه‌ها حس کنید. حین انجام حرکت چانه را بالا نگه دارید.

 

این حرکت را می‌توانید با خم شدن به طرف قوس اصلی انجام دهید تا ریه‌ها و عضله‌های تنفسی یک سمت بیشتر از سمت دیگر درگیر شود؛ برای مثال اگر قوس بزرگتر رو به راست است، به سمت راست خم شوید. اگر قوس بزرگ در مهره‌های صدری (بالایی) است، بهتر است حرکت را در حالت ایستاده انجام دهید، چنانچه قوس در مهره‌های کمری (پایین) است، حرکت را در حالت نشسته انجام دهید.

خم شدن به پهلو

 

این حرکت کششی را می‌توان در حالت ایستاده یا نشسته انجام داد. یک دست را روی کمر در جایی بگذارید که قوس اسکولیوز به آن سمت است و دست را به آرامی فشار دهید. از این دست به صورت تکیه‌گاه استفاده کنید و فشار را حین خم شدن بیشتر کنید. در صورت دوگانه بودن قوس اصلی می‌توانید این تمرین را رو به هر دو طرف تکرار کنید. حرکت را 50 تا 100 بار انجام دهید.

 

حرکت نیایشگر

 

این حرکت عضله‌های لوزی شکل بین کتف را تحت کشش قرار می‌دهد. برای انجام این حرکت کف دو دست و آرنج‌ها را مقابل بدن روی هم و در کنار یکدیگر قرار دهید، سپس بازوها را آهسته بلند کنید، در این بین باید انگشتان را رو به و بازوها را مقابل بدن نگه دارید. یک دقیقه در این حالت بمانید.

 

کشش عضله پسواس

 

عضله پسواس از سمت داخلی بالای استخوان ران تا جلو و دو طرف مهره‌های کمری کشیده شده است. این عضله اثر قدرتمندی بر چرخش اصلاحی مهره‌های کمری دارد. این کشش تنها در صورت ابتلا به اسکولیوز مهره‌های کمر انجام می‌شود. اگر قوس کمر به سمت چپ باشد، این حرکت باید رو به راست انجام شود. برای کشش پسواس راست روی زانوی راست قرار بگیرید و پای چپ را مقابل بدن بگذارید. بازوی راست را بلند کنید و بدن را به تدریج رو به جلو خم کنید. اگر انجام این حرکت دشوار بود، می‌توانید زانوی چپ را روی صندلی بگذارید و تمرین را در حالت ایستاده انجام دهید. یک دقیقه در این حالت بمانید.

                                 

درمان انحراف ستون فقرات با عمل جراحی و پیشگیری از بازگشت مجدد

موارد شدید باید تحت عمل جراحی اصلاحی قرار گیرند. وقتی که در عکس‌های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس زاویه انحنا، 45 درجه یا بیشتر دیده شود و استفاده از بریس در زمان رشد باعث کند شدن روند پیشروی اسکولیوز بیمار نشود، انجام عمل جراحی توصیه می‌شود. عمل‌های مختلف جراحی برای درمان این عارضه انجام می‌شود. یکی از عمل‌های جراحی که توصیه می‌شود عمل جراحی فیوژن خلفی ستون فقرات و ابزار دقیق است. این عمل شامل محکم کردن و جوش دادن مهره آسیب‌دیده به تکه استخوان برداشته شده از لگن بیمار است. میله‌ها، قلاب‌ها، پیچ‌ها، سیم‌ها یا ابزار دیگر که از طریق جراحی قرار داده می‌شوند ستون فقرات را درحالی که استخوان پیوندی مهره‌ها را به هم چسبانده است، صاف نگه داشته می‌شوند. این ایمپلنت معمولاً دائمی است.

 

پیشگیری از بازگشت مجدد

 

از آن جایی که اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) در بسیاری از موارد یک تغییر دائمی در ساختار اسکلتی بدن است، مدیریت مداوم خود شخص می تواند بهترین گزینه برای جلوگیری از برگشت دوباره آن باشد. این عمل شامل تعدادی تمرینات کلیدی به منظور حفظ قدرت مطلوب، انعطاف پذیری، پایداری مرکزی و حالت صحیح بدن می باشد. فیزیوتراپیست در انتخاب بهترین ورزش برای انجام طولانی مدت، شما را راهنمایی خواهد کرد.

 

علاوه بر کنترل عضلات کمر، فیزیوتراپیست عضلات باسن و ران های شما را را بررسی بیومکانیکال می کند و تصمیم میگیرد که شما به ورزش دادن عضلات مجاور و یا استفاده از وسایل طبی پا، به منظور اصلاح نقص های بیومکانیکی نیاز دارید یا نه. برخی از موارد اسکولیوز به دلیل نامساوی بودن طول پاها به وجود می آیند که پزشک با تجویز کفش با پاشنه بلندتر و یا یک ارتوتیک سفارشی پا، آن را رفع می کند.

 

اصلاح این گونه کمبود ها و آموختن تکنیک های خود درمانی، کلید حفظ عملکرد و ادامه ی فعالیت های ورزشی یا روزرانه می باشد. فیزیوتراپیست، شما را راهنمایی خواهد کرد.

                                 

قوز کمر و پشت(کیفوز) چیست؟

قوز کمر و پشت (کیفوز) عبارت است از انحنای بیش از اندازه و غیرطبیعی قوس ستون فقرات در مناطق سینه‌ای و خاجی. (خمیدگی رو به داخل مناطق گردنی و کمری ستون فقرات لوردوزیس نامیده می‌شوند). قوز پشت و کمر می‌تواند ناشی از برخی بیماری‌های تخریبی مانند التهاب مفاصل؛ مشکلات رشدی، و بیش از همه بیماری شوئرمان؛ پوکی استخوان به همراه شکستگی‌های فشاری مهره‌ها؛ و مولتیپل تروما یا میلوما  باشد. یک ستون مهره سینه‌ای طبیعی از مهره اول تا دوازدهم کشیده شده و می‌بایست دارای یک قوز جزئی با زاویه۲۰ تا ۴۵ درجه باشد. وقتی خمیدگی قسمت بالایی ستون فقرات از ۴۵ درجه بیشتر شود به آن قوز کمر یا «هایپرکیفوز» گفته می‌شود. قوز کمر شوئرمان که شناخته شده‌ترین نوع هایپرکیفوز است، ناشی از جوش خوردن مهره‌ها در طول دوران بلوغ می‌باشد. در حال حاضر دلیل بروز قوز کمر شوئرمان مشخص نیست، اما این عارضه، ظاهراً ناشی از چند عامل بوده و بیشتر در مردان دیده می‌شود تا زنان.

 

قوز پشت که یک بدشکلی است باعث خمیدگی غیرطبیعی ستون فقرات و افتادگی شانه می‌شود، که به واسطه آن، در بخش‌هایی از ستون مهره‌ها خمیدگی متناسب و طبیعی از دست می‌رود. این وضعیت باعث خمیده شدن پشت می‌شود.

 

اکثر موارد قوز کمر خفیف بوده و تنها به کنترل منظم و مداوم نیاز دارند، اما موارد شدید آن می‌توانند ناتوان کننده باشند. شدید بودن قوز کمر می‌تواند باعث درد و ناراحتی بسیار زیاد، مشکلات تنفسی و گوارشی، ناهنجاری‌های قلبی عروقی، اختلالات عصبی و، در موارد شدیدتر، کوتاه شدن چشمگیر طول عمر شخص شود. این نوع خمیدگی‌های قسمت بالایی کمر عموماً به خوبی به درمان‌های محافظه‌کارانه جواب نمی‌دهند که به همین علت تقریباً در تمام موارد به جراحی فیوژن ستون فقرات نیاز می‌شود، که می‌تواند درجه انحنای طبیعی بدن را به طور موفقیت‌آمیزی بازیابی کند. بهترین روش برای اندازه‌گیری قوز کمر، روش زاویه کاب است.

 

اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی آرتروز بوده که در ابتدا بر ستون فقرات اثر می‌گذارد و می‌تواند مفاصل دیگر را نیز در بر گیرد. این بیماری باعث تورم مفاصل ستون فقرات (مهره‌ها) و روماتیسم ستون فقرات می‌شود و می‌تواند درد شدید و مزمنی ایجاد کند. در این حالت باید برای درمان رماتیسم ستون فقرات سریعا اقدام گردد. در موارد حادتر (البته نه در همه موارد) این تورم باعث شکل‌گیری استخوان جدیدی در ستون فقرات می‌شود و موجب می‌شود که ستون فقرات ثابت و بدون حرکت شده و در برخی موارد رو به جلو خمیده شود. این خمیدگی رو به جلو کیفوز یا قوز نامیده می‌شود.

                                 

انواع قوز کمر (کیفوز)

انحنا یا قوس طبیعی ستون فقرات این امکان را فراهم می‌آورد تا ستون فقرات بتواند وزن را در حالت ایستاده تحمل کند. زیاد بودن این قوس که از آن با اصطلاح قوز پشت، کیفوز یا گوژپشتی یاد می‌شود، باعث می‌شود تا بخش بالای پشت بدن گردتر از حالت معمولی به نظر برسد. البته کمر باید تا حدی قوس داشته باشد، اما اگر این انحنا بیشتر از 50 درجه باشد، به عنوان اختلال ستون فقرات تشخیص داده می‌شود. اگرچه کیفوز یا قوز، بیشتر در مهره‌های صدری دیده می‌شود، اما گاهی بر مهره‌های کمری یا گردنی نیز اثر می‌گذارد.  همچنین نشستن طولانی مدت دریک حالت، بدون تغییر وضعیت بدن منجر به  خمیدگی و افتادگی کتف می شود.

 

انواع قوز کمر

 

 

1-قوز کمر وضعیتی (M40.0)

 

شایع‌ترین نوع قوز کمر است، که معمولاً دلیل آن را قرار گرفتن در وضعیت خمیده می‌دانند؛ این عارضه می‌تواند هم در سالخوردگان و هم در جوانان رخ دهد. در جوانان، این عارضه «سر به جلو » نامیده می‌شود و با اصلاح ناهماهنگی و عدم تعادل بین عضلات رفع می‌شود. اما در سالخوردگان، می‌تواند از نوع هایپرکیفور باشد. حدوداً یک سوم موارد شدید هایپرکیفوز در سالخوردگان با شکستگی‌های مهره‌ها همراه هستند. در موارد دیگر، معمولاً بدن اشخاص سالخورده یکپارچگی عضلانی-اسکلتی خود را از دست داده و هایپرکیفوز می‌تواند تنها به دلیل بالا رفتن سن رخ دهد.

 

2-قوز کمر شوئرمان (M42.0)

 

از نظر زیبایی، نسبت به مورد قبلی، بسیار بدتر بوده می‌تواند باعث بروز دردهایی با شدت‌های مختلف شده و همچنین می‌تواند نواحی مختلف ستون فقرات (و بیش از همه قسمت میانی ستون فقرات سینه‌ای) را درگیر کند. قوز کمر شوئرمان، به عنوان یکی از اشکال استئوکندروز ستون فقرات نوجوانان شناخته می‌شود، و معمولاً به آن بیماری شوئرمان گفته می‌شود. این عارضه بیشتر در نوجوانان دیده شده و باعث بدشکلی بسیار شدیدتری نسبت به قوز کمر وضعیتی می‌شود. بیماری که از قوز کمر شوئرمان رنج می‌برد، نمی‌تواند آگاهانه وضعیت بدنی‌اش را اصلاح کند. برآمده‌ترین نقطه منحنی، که در بخشی از مهره‌های سینه‌ای قرار دارد، کاملاً سفت و انعطاف‌ناپذیر است. بیماران در این نقطه احساس درد می‌کنند، و فعالیت بدنی و ایستادن یا نشستن طولانی مدت هم دردشان را تشدید می‌کند.‌ این وضعیت می‌تواند تأثیر تعیین کننده‌ای بر زندگی این بیماران بگذارد، زیرا شرایط فیزیکی‌شان سطح فعالیتشان را محدود می‌کند؛ کودکان مبتلا به این عارضه، بسته به میزان بدشکلی‌شان، در بین همسالان خود احساس ناراحتی یا انزوا می‌کنند. در قوز کمر وضعیتی، مهره‌ها و دیسک‌ها طبیعی هستند، درحالی‌که در قوز کمر شوئرمان، آن‌ها نامنظم بوده و اغلب دچار فتق می‌شوند و همچنین دست کم در سه سطح مجاور، گوه‌ای شکل می‌شوند. خستگی یکی از علائم بسیار شایع این عارضه است،که به احتمال زیاد ناشی از کار شدیدی است که عضلات برای صحیح نشستن و یا ایستادن انجام می‌دهند. ظاهراً این عارضه موروثی است. اکثر بیمارانی که برای اصلاح قوز کمرشان تحت جراحی قرار می‌گیرند به بیماری شوئرمان دچار هستند.

 

3-قوز کمر مادرزادی (Q76.4)

 

باعث می‌شود که ستون فقرات نوزاد در رحم به درستی رشد نکند. ممکن است مهره‌ها بدشکل شده یا به یکدیگر جوش بخورند؛ همچنین قوز کمر همراه با رشد کودک پیشرفت می‌کند. ممکن است در همان مراحل اولیه به انجام جراحی نیاز باشد تا بتوان قوس طبیعی ستون فقرات را حفظ کرد، البته می‌بایست بعد از عمل هم بیمار به طور منظم ویزیت شود تا هرگونه تغییر احتمالی مورد پایش و نظارت قرار بگیرد. با این حال، به دلیل خطرات احتمالی جراحی برای کودک، تصمیم‌گیری در این مورد بسیار سخت خواهد بود. همچنین، قوز کمر مادرزادی می‌تواند به طور ناگهانی در دوره نوجوانی هم بروز کند، که البته این حالت بیشتر در کودکان مبتلا به فلج مغزی و سایر اختلالات عصبی شایع است.

 

4-قوز کمر تغذیه‌ای

 

که به دلیل کمبودهای تغذیه‌ای، خصوصاً در دوران کودکی، رخ می‌دهد، مثل کمبود ویتامین D، که باعث نرمی استخوان و در نهایت خم شدن ستون فقرات و اندام‌ها زیر بار وزن بدن کودک می‌شود.

 

5-بدشکلی گیبوس

 

نوعی قوز کمر ساختاری بوده و اغلب به دنبال بیماری سل رخ می‌دهد.

 

6-قوز کمر ناشی از آسیب‌دیدگی (M84.0)

 

می‌تواند به دلیل درمان نشدن یا درمان غیرمؤثر شکستگی‌های مهره‌ها بروز کند.

                                 

دلایل ایجاد قوز کمر

انواع قوز کمر وجود دارد اما اغلب قوز کمر در اثر وضعیت نامناسب بدن در دوران کودکی ایجاد می شود. همچنین قوز کمر می تواند در نتیجه ی شکل غیر طبیعی مهره ها و رشد غیر طبیعی ستون فقرات ایجاد شود.

 

وضعیت نامناسب بدن

 

قرار گیری بدن در وضعیت نادرست در دوران کودکی، مثل تکیه دادن به صندلی نامناسب و حمل کیف مدرسه ی سنگین باعث کشیدگی رباط ها و عضلاتی می شود که مهره های ستون فقرات را محافظت می کنند. این عامل باعث می شود مهره های ستون فقرات از محل طبیعی خود خارج شوند و در نتیجه نیاز به درمان قوز پشت لازم می گردد. به این نوع قوز پشت که در نتیجه ی وضعیت نامناسب بدن ایجاد می شود، قوز وضعیتی یا پوسچرال گفته می شود.

 

شکل گیری غیر طبیعی مهره های ستون فقرات

 

قوز کمر همچنین می تواند زمانی ایجاد شود که مهره های گردن به طور صحیح شکل نگرفته باشند. مهره ها ممکن است به جای این که دارای شکل طبیعی مستطیلی و جعبه ای شکل باشند، به صورت گوه ای و مثلثی شکل درآیند. این امر موجب می شود که مهره ها از محل طبیعی خود خارج شوند که به این وضعیت کیفوز شوئرمن گفته می شود. در افرادی که دچار کیفوز شوئرمن هستند، رباط هایی که اطراف مهره ها را احاطه می کنند، نیز می تواند نسبت به حالت طبیعی ضخیم تر شود که در نتیجه موجب تشدید این وضعیت می شود.

 

قوز کمر مادرزادی

 

کیفوز مادرزادی زمانی ایجاد می شود که عاملی موجب اختلال در شکل گیری طبیعی ستون فقرات قبل از تولد شود. در بسیاری موارد، یک یا چند مهره، به همدیگر متصل می شوند.

 

بیماری هایی که باعث قوز کمر می شوند

 

برخی از عوامل دیگری که باعث ایجاد قوز کمر می شوند، شامل موارد زیر می باشند:

 

    پوکی استخوان: در بیماری پوکی استخوان، استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند و احتمال شکستگی آن ها افزایش می یابد.

    اسپوندیلوز: این واژه بیان کننده ی ساییدگی و پارگی استخوان ها، دیسک ها و رباط های ستون فقرات می باشد که در اثر افزایش سن ایجاد می شود.

    اسپینا بیفیدا: به وضعیتی گفته می شود که در آن ستون فقرات به طور صحیح شکل نگرفته است.

    بیماری پاگت: وضعیتی است که در آن شکل گیری سلول های استخوانی جدید دچار اختلال می شود، در نتیجه استخوان ها ضعیف می شوند.

    دیستروفی عضلانی: یک بیماری ژنتیکی است که باعث ضعیف شدن پیشرفته ی عضلات می شود.

 

کیفوز همچنین گاهی اوقات ممکن است در اثر آسیب ستون فقرات ایجاد شود.

                                 

علائم و عوازض کیفوز یا قوز پشت

قوز کمر و پشت (کیفوز) عبارت است از انحنای غیرطبیعی قسمت بالایی ستون فقرات که باعث می‌شود کمر قوس‌ دار تر از حد معمول به نظر بیاید و همچنین دچار درد و سفتی شود. هرکسی ممکن است به قوز کمر یا گوژپشتی دچار شود این عارضه  اغلب ناشی از وضعیت بد قرارگیری بدن یا وجود مشکلی در ساختمان ستون فقرات است. علائم قوز پشت در بزرگسالان  متفاوت و در شدت‌های گوناگون در بازه‌ای از تغییرهای جزیی در شکل پشت بدن تا بدشکلی شدید، مشکلات عصبی و درد مزمن بروز می‌یابد.

 

علائم و نشانه ها

 

    حالت اندامی نامناسب و گوژپشت شدن بیمار

        درد کمر و پشت بدن

        خستگی عضلانی

        سفتی و خشکی

 

قوز به مرور زمان منجر به بروز علائم زیر می‌شود:

 

فشردگی نخاع همراه با علائم عصبی زیر:

 

    ضعف

    بی‌حسی

    از دست دادن کنترل روده و مثانه

 

    کاهش یافتن فضای قفسه سینه مشکلات ریوی و قلبی را به دنبال دارد که به نوبه خود به بروز علائم زیر می‌انجامد:

 

    درد قفسه سینه

    تنگی نفس

    در نهایت از کار افتادن قلب و یا ریه

 

عوارض

 

قوز کمر عوارض زیر را به همراه دارد:

 

    مشکلاتی در شکل بدن

    درد بدن

    کاهش اشتها: در موارد حاد، انحنای ایجاد شده باعث فشردگی در ناحیه شکم شده و در نتیجه اشتها را کاهش می دهد.