سلامتی و مکاتب مختلف پزشکی
بشر از آغاز آفرینش، دغدغه ای به نام «سلامتی» و در مقابل، «درد و بیماری» داشته است. همه اقوام و تمدن ها با توجه به امکانات طبیعی اطراف خود و میزان هوش و نبوغ و حتی (طبق نظر بعضی از دانشمندان) با استفاده از راهنمایی های پیام آوران الهی روش های گوناگونی را برای حفظ سلامتی و تسکین آلام و شفای امراض گوناگون برگزیدند. با گذشت زمان، این تجربیات به صورت مدون و قابل انتقال درآمد و مکتوب گردید. «طب سوزنی، ماساژ درمانی، هومیوپاتی، طب گیاهی، رفلکسولوژی، طب شیمیایی، روان درمانی، آیورودا، حجامت، تنقیه و روش ها و مکاتب مختلف طبی دیگر» همه و همه از تلاش بشریت برای حفظ سلامتی و بازگرداندن آسایش به بیماران خبر می دهند. این مکاتب هر کدام با یک دیدگاه ویژه و با تئوری های خاص خود عمل می کنند. علیرغم وحدت موضوع مورد بررسی در تمامی این مکاتب که همان «سلامتی و تندرستی انسان» است، هر کدام با نگاه ویژه خود به بشر و سلامتی او می نگرند. طب سوزتی معتقد است جریان انرژی در مدارهای خاصی در کل بدن انتشار می یابد و اختلال در این جریان انرژی، موجب اشکال در عملکرد اعضا و نهایتا" بروز بیماری می شود. بر اساس این مکتب، سوزن زدن به نقاط خاص، جریان انرژی را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند سلامتی را به فرد بازگرداند و یا درد را کنترل نماید. همچنین، طب سنتی چین به وجود دو نیروی فرضی «یین» و «یانگ» معتقد است، که با یکدیگر در تعادل اند و تعادل و سلامتی اعضا را موجب می شوند و بر هم خوردن این تعادل، موجب بروز بیماری می شود. در «آیورودا»، عدم تعادل در «دوشاها» (شامل واتا، پیتا، و کافا) موجب ناهماهنگی ذهن و بدن و بروز بیماری می شود.
مکتب «هومیوپاتی» به «مشابه درمانی» معتقد است. دارویی مانند دیگوکسین که با دوزهای بالا موجب عوارض جانبی، مانند بی اشتهایی، اختلالات بینایی و یا آریتمی می شود، می تواند با غلظت های بسیار پایین در درمان بی اشتهایی، اختلالات بینایی و آریتمی به کار گرفته شود. در طب جدید در بیشتر موارد به اصل درمان با مخالف، عمل می شود. برای مثال، گلو درد یا فارنژیت ایجاد شده با استرپتوکوک بتاهمولیتیک را با داروی از بین برنده این عامل مهاجم درمان می کنند، یا در درمان سرطان به طور معمول، داروهای از بین برنده سلول های مهاجم استفاده می شود و یا در مواردی که التهاب بروز کرده است از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا استروئیدی استفاده می شود.
در روش هایی مانند «دعا درمانی، هیپنوتیزم و مراقبه یا مدیتیشن» به ابعاد دیگر انسان، مانند روان و نفس و حالات روحی – روانی مختلف، توجه می شود و معتقدند ایجاد تغییرات در این حالات، موجب تغییردر روند بیماری می شود. یکی از مسائل شیرین و در عین حال پیچیده در دنیای درمان، اثر دارونما است که معمولا" در تحقیقات بالینی به منظور حذف تأثیرات روحی – روانی دارو استفاده می شود. چگونه کپسولی که در آن نشاسته یا ماده ای بی اثر (دارونما) وجود دارد، می تواند روی بیماری های پیچیده ای مانند آرتروز یا ام.اس. به صورت قابل توجهی اثر بگذارد و چگونه برخورد صحیح یک استاد پزشکی می تواند نشاط و شادابی را برای مدتی برای بیمار دچار آرتروز به ارمغان بیاورد؟ این ها سؤال هایی هستند که به صورت جدی ذهن محققان بالینی را متوجه خود کرده و تعدادی از آنان را به استفاده از این پدیده ساده در درمان بیماری ها ترغیب نموده است.
هدف مکاتب و روش های مختلف پزشکی (با دیدگاه ها و تئوری های گوناگون)، حفظ سلامتی جامعه و درمان دردمندان است. «روش مؤثر و با عارضه جانبی و هزینه کمتر و همخوان با فرهنگ ملی و استقلال کشور»، روش برتر محسوب می شود. امروزه اندیشمندان بزرگ جهان پزشکی به این نتیجه رسیده اند که هیچ روش مطلقی برای درمان تمامی بیماری ها وجود ندارد و لازم است رهروان تمامی مکاتب پزشکی، به دور از تعصب، دست به دست هم بدهند، از اختلافات دست بردارند، آگاهی خود را از مکاتب دیگر بالا ببرند. با توجه به معیارهای بیان شده، توسعه سلامتی و درمان را وجهه همت خود قرار دهند.
از دیدگاه عقلانی، معیار صحت و علمی بودن یک روش در حیطه علوم تجربی و پزشکی به عنوان یکی از شاخه های اصلی علوم تجربی، پراگماتیسم یا عمل گرایی است؛ یعنی اگر در حیطه عمل، یک روش از کارایی برخوردار بوده و عوارض و هزینه آن کم باشد، این روش قابل احترام است؛ حتی اگر مکانیسم عملکرد آن، از دیدگاه مکاتب دیگر مشخص نباشد. بسیاری از اندیشمندان مکاتب پزشکی معتقدند بشر به زودی از واژگان «آلوپاتی، طب جایگزین و طب مکمل» و مرزبندی بین این مکاتب گذر خواهد کرد و واژه جدیدی به نام «طب فراگیر» چتر گسترده خود را برای خدمت رسانی هر چه بیشتر با کارآیی بیشتر و عوارض و هزینه کمتر بر سرتمامی مکاتب پزشکی خواهد گسترد.
به طور کلی، بادکش درمانی (کاپینگ) در اکثر تمدن ها استفاده می شده است و به یقین می توان گفت که حجامت و بادکش درمانی در خاورمیانه قدمتی هزاران ساله دارد.
در مصر باستان در یکی از کتب پزشکی مرجع که 1550 سال قبل از میلاد مسیح روی پاپیروس نگاشته شده، از بادکش درمانی نام برده شده است. بادکش گذاشتن یا به قول عامه، لیوان انداختن امروزه در بین اهل فن به حجامت گرم و خشک شهرت یافته و از روش های مهم درمانی در طب سنتی و طب سوزنی (چینی) است که دارای سابقه چند هزار ساله است. از گذشته های دور اطباء و حکمای مشرق زمین به خواص درمانی بادکش گذاری پی برده و در درمان بسیاری از بیماری ها و دردها از آن بهره می گرفته اند. در طب سنتی چین، بادکش درمانی و طب سوزنی با یکدیگر تلفیق شده است و در بسیاری از موارد اطبای چینی برای افزایش تأثیر طب سوزنی، آن را همراه با بادکش به کار می برند.
در طب سنتی ایران زمین نیز درمان با بادکش سابقه ای طولانی دارد و توسط اطبای بزرگی چون ابوعلی سینا، رازی، جرجانی و... به کرات برای درمان بیماری ها و دردهای مختلف تجویز شده است و امروزه نیز با نام های «لیوان انداختن» یا کوزه گذاشتن در اقصی نقاط کشور رواج دارد. در طب کلاسیک و جدید نیز مطالعات فراوانی روی تأثیرات بادکش در درمان بیماری ها و مکانیسم این تأثیرات انجام شده است. در این میان، می توان به مطالعات فراوان دکتر یوهان ابلر (پزشک آلمانی) و پروفسور وُن نیسر اشاره کرد. کتاب های فراوانی نیز در این زمینه در سراسر جهان به چاپ رسیده است که برای نمونه، می توان به کاپینگ تراپی نوشته پروفسور کِی چیرالی از انگلستان و کتاب های متعدد در مورد بادکش درمانی یا خلأ درمانی اشاره کرد.
در شبکه های علمی اینترنت نیز مقالات متعدد، بیش از 360 هزار مورد در این زمینه موجود است که با واژه های کلیدی Cupping، Dry Cupping میتوان آن ها را ملاحظه نمود. ساخت دستگاه های Cupping therapy که در ایران به دستگاه (دردکُش) معروف است، استفاده از این شیوه درمانی را برای عموم مردم آسان نموده است.
ادامه دارد....
بازنشر صرفا با اجازه و ذکر منبع مجاز است
نویسنده:دکتر مجید داستانی
