علت کمردرد در دوران بارداری چیست

حدود 80 درصد از زنان باردار حداقل یکبار دچار کمردرد میشوند و بیش از نیمی از این درد ها در سه ماه آخر بارداری ایجاد میشوند. البته در غالب موارد مدت این دردها کوتاه است. با این حال در 30 درصد موارد شدت درد به حدی است که فعالیت های روزانه را محدود میکند. کمردرد دوران بارداری در افراد زیر بیشتر دیده میشود

 

 *   زنان چاق

 

  *  بارداری های مکرر

 

  *  سابقه کمردرد در بارداری های قبلی

شدت کمردرد بارداری در زنان جوان بیش از زنان مسن تر است.

 

علل کمردردهای بارداری معمولا یک عامل نیست و تغییرات بیومکانیکی در ستون مهره، تغییرات هورمونی که در زنان بارداری ایجاد میشوند و تغییراتی که در وضعیت روحی و روانی زن باردار ایجاد میشود در ایجاد آن نقش دارند.

 

حدود یکی سوم کمردردهای بارداری در سه ماهه اول آن ایجاد میشوند یعنی زمانی که هنوز شکم بزرگ نشده و فشار خاصی به ستون مهره وارد نمیشود. بنظر میرسد تغییرات هورمونی در شروع این دردها نقش داشته باشند.

 

همین تغییرات هورمونی است که در دوران قبل از عادات ماهانه میتواند موجب کمردرد شود. این تغییرات هورمونی معمولا بر روی تاندون ها و رباط های اطراف ستون مهره و همچنین رباط های لگن ( در مفاصل ساکروایلیاک و سمفیز پوبیس) تاثیر گذاشته و موجب شل شدن آنها میشود. این شلی و افزایش طول میتواند موجب ناپایداری مفاصل این نواحی و بدنبال آن بروز درد شود.

 

قبلا اعتقاد بر این بود که در دوران بارداری لوردوز کمری یا همان گودی پشت کمر افزایش میابد و این میتواند موجب کمردرد شود. مطالعات جدیدی که با استفاده از عکسبرداری از ستون مهره در زمان بارداری انجام شده نشان میدهد که گودی کمر در دوران بارداری ممکن است حتی کم شود. بنابراین بیشتر به نظر میرسد علت عمده درد کمر در دوران بارداری تغییراتی است که در عضلات و ریاط ها و تاندون های ستون مهره ایجاد میشود.

 

 

 

                                 

ارتباط چاقی و کمردرد چیست

شیوع چاقی رفته رفته در بسیاری از جوامع انسانی در حال افزایش بوده و این مشکل بتدریج بصورت یک اپیدمی درمیابد. مدرن شدن جوامع بخصوص جوامع شهری تاثیر زیادی بر رفتارهای غذایی ما داشته است.

 

امروزه غذای بیشتری نسبت به روزگارهای پیشین در دسترس مردم قرار گرفته و انواع غذاهای آماده در اکثر فروشگاه ها وجود دارد. مردم بیشتر در بیرون از خانه غذا میخورند و این موجب میشود کنترل کمتری بر محتوا و کیفیت غذای خود داشته باشند.

 

بچه ها بتدریج چاقتر میشوند. آنها بجای بازی هایی که مستلزم فعالیت بدنی است بیشتر مینشینند و بازی کامپیوتری میکنند. وقتی گرسنه نیستند غذا میخورند و در تلویزیون بطور مرتب تبلیغات مربوط به خوراکی های پر کالری را مشاهده میکنند.

 

بسیاری میدانند که چاقی ارتباط مستقیمی با بیماری های قلبی، دیابت، افزایش فشار خون و سرطان های دستگاه گوارش دارد ولی در مورد ارتباط چاقی و کمردرد کمتر بحث شده است.

 

امروزه مشخص شده که چاقی میتواند بطور نزدیکی با علائم بیماری های پوکی استخوان، آرتروز، روماتیسم مفصلی، تنگی کانال نخاعی و اسپوندیلولیستزی ارتباط داشته باشد و این بیماری ها همگی میتوانند موجب کمردرد شوند.

 

یکی از وظایف ستون مهره انتقال وزن تنه از طریق لگن به اندام تحتانی و سپس زمین است و این طبیعی است که با افزایش وزن تنه نیروهای بزرگتری از این ساختمان عبور کند. این نیروها میتوانند بتدریج سبب اختلال در کارکرد آن و بعد از مدتی بروز آسیب های ماندگار و تخریب در ساختارهای تشکیل دهنده ستون مهره شود.

 ؤ

چاقی و افزایش وزن میتواند با مکانیسم های مختلفی موجب کمردرد شود. مهمترین انها عبارتند از

 

  *  با افزایش وزن میزان زیادی چربی در شکم تجمع پیدا میکند. شکم بزرگ موجب میشود گودی کمر بیشتر شده و لگن به سمت چلو بچرخد. این افزایش تقعر در ستون مهره کمری موجب وارد شدن فشار بیش از حد به دیسک بین مهره ای و مفاصل بین مهره ها میشود.

 

 *   پایین ستون مهره یعنی ناحیه کمر بیشترین تاثیر را از افزایش وزن میپذیرد. وزن زیاد تنه در این محل میتواند موجب فشار بیش ار حد به مهره ها شود. این فشار بتدریج موجب خراب شدن دیسک بین مهره ها میگردد. این آسیب و خرابی در دیسک کم کم موجب چروکیده شدن و کاهش ارتفاع دیسک شده و در نتیجه مهره ها به هم نزدیک تر میشوند. نزدیکی مهره ها به هم موجب افزایش فشار به مفصل بین مهره ها میشود. به این مفاصل فاست Facet joints میگویند. فشار بیش از حد به مفاصل فاست بتدریج موجب بروز آرتروز و ساییدگی در آنها شده و که نتیجه آنها درد است.

 

   * خرابی دیسک بین مهره ای زمینه را برای افزایش احتمال بروز فتق دیسک بین مهره ای افزایش میدهد.

 

   * در افراد چاق به علت فشارهای زیادی که به مهره ها وارد میشود بافت های اطراف دچار التهاب میشوند. یکی از واکنش های بدن به این التهاب تولید بافت همبندی و استخوان اضافه است. این بافت های اضافی در اطراف نخاع میتوانند فضای کانال نخاعی را کم کرده و در نتیجه موجب بروز بیماری تنگی کانال نخاعی شوند.

 

 *   در افراد چاق احتمال بروز اسپوندیلولیستزی یا سر خوردن مهره ها هم بیشتر میشود.

 

   * افراد چاق فعالیت های فیزیکی کمتری دارند. این کم تحرکی بتدریج میتواند موجب ضعف عضلات ستون مهره و شکم شود. ضعیف شدن این عضلات از مهمترین علل شناخته شده در بروز کمردرد است

 

 

                                 

.

علائم خطر در کمردرد بچه ها

در کمردرد بچه ها علائم زیر نشانه خطر هستند و با دیدن آنها باید به پزشک مراجعه کرد

 

  *  کمردردی که بیش از یک ماه طول بکشد

 

    *کمردردی که مانع انجام فعالیت های روزانه بچه شود

 

   * وجود علائمی مانند تب، سرفه یا مشکلات ادراری و گوارشی

 

  *  انتشار درد به اندام تحتانی

 

   * سن کمتر از شش سال

 

   * سابقه ضربه شدید به ستون مهره

    *کمردرد شبانه

 

 

 

                                 

 

 

علل کمردرد در بچه ها

مهمترین علل کمردرد در بچه ها عبارتند از :

کشیدگی عضله

 

کشیدگی عضلات اطراف ستون مهره شایعترین علت کمردرد در بچه ها و نوجوانان است. این درد ها معمولاً به چند روز استراحت و مصرف دارو و تقویت عضلات شکم و کمر جواب داده و خوب میشود.

 

بعضی از نوجوانان کمردرد های شدیدتری دارند که معمولاً علت آنها سفت بودن عضلات همسترینگ ( عضلاتی که در سطح داخلی و کشاله ران قراردارد) و ضعف عضلات شکم است. اغلب این درد ها با نرمش های کششی و تقویتی خوب میشوند.

کمر قوز دار یا کیفوز Kyphosis

 

در نوجوانان قوس زیاد بالای کمر که بصورت قوز کردن است و کمر را به جلو خمیده میکند میتواند موجب کمردرد شود. افزایش قوس کمر در این افراد بصورت افزایش قوس ستون مهره در ناحیه سینه ای است و به آن کیفوز شوئرمن Scheuermann’s kyphosis میگویند.

 

در این بیماری مهره های ناحیه سینه ای تغییر شکل داده و موجب قوز میشوند. درد در این افراد در قسمت های بالایی ستون مهره است و با فعالیت بدنی شدیدتر میشود.

شکستگی استرسی ستون مهره

 

این بیماری که آنرا اسپوندیلولیز Spondylolysis هم میگویند میتواند موجب کمردرد در نوجوانان شود. ورزش هایی که در آنها کمر زیاد میچرخد یا به عقب زیاد خم میشود مانند ژیمناستیک شیرجه یا فوتبال میتواند زمینه را برای بروز این بیماری فراهم کند.

 

این عارضه معمولاً در سنین بلوغ یعنی زمانی که بیمار رشد سریع بدنی و قدی پیدا میکند دیده میشود. درد معمولاً خفیف است و به باسن و ساق تیر میکشد. درد با فعالیت بدنی بیشتر شده و با استراحت کم میشود. این بیماران در حین راه رفتن قدم های کوچک برمیدارند.

 

سر خوردن مهره

 

به این عارضه اسپوندیلولیستزی Spondylolysthesis میگویند و به علت سر خوردن یک مهره کمری به سمت جلو روی مهره پایینی بوجود میاید. شایعترین محل آن، اتصال مهره های کمری به خاجی است یعنی معمولاً مهره پنجم کمری روی مهره اول خاجی یا ساکروم به سمت جلو سر میخورد.

 

اگر این سر خوردن و به جلو آمدن مهره شدید باشد کانال نخاعی تنگ شده و به ریشه های عصبی فشار وارد میشود که این خود موجب علائم عصبی در نزد بیمار میگردد

.

عفونت

 

در بچه های با سن کم عفونت دیسک Diskitis میتواند موجب کمردرد شود. عفونت مهره معمولاً در سنین ۵-۱ سالگی ایجاد میشود گرچه تا سنین نوجوانی هم دیده میشود. علائم این بیماری بصورت درد در پایین کمر و یا حتی شکم و خشکی ستون مهره است.

 

لنگش در حین راه رفتن و امتناع بچه از راه رفتن از دیگر علائم بیماری است. وقتی بچه میخواهد از روی زمین چیزی را بردارد بجای خم شدن به جلو، دو زانو مینشیند و بدون خم کردن کمر جسم را گرفته و بلند میشود.

 

تومور

 

بندرت کمردرد میتواند به علت تومورهای استخوانی مثل استئوئید استئوما Osteoid osteoma ،استئوبلاستوما، گرانولوم ائوزینوفیلیک، کیست استخوانی آنوریسمی و تومورهای بدخیم مانند لوسمی باشد.

 

این تومورها بیشتر در ستون مهره ای سینه ای و یا کمری هستند. در این بیماران درد همیشگی است و به مرور بیشتر میشود. هم در روز و هم در شب است و شدت آن معمولاً ارتباطی با فعالیت بدنی ندارد

 

 

                                 

.

 

 

نرمش های تقویتی عضله خم کننده مفصل ران(لگن) چگونه انجام میشوند

مهمترین عضله خم کننده مفصل ران عضله ایلیوپسواس است. این عضله از ستون مهره و از داخل لگن منشا گرفته و به تروکانتر کوچک در زیر گردن استخوان ران میچسبد. نرمش های تقویتی عضله ایلیوپسواس عبارتند از

 

نرمش اول

بیمار به پشت بر روی زمین خوابیده و هر دو زانو را خم کرده بطوریکه کف یا پاشنه هر دو پا بر روی زمین قرار گیرد. سپس هر دو مفصل ران را خم کرده تا ران ها به حالت عمود بر زمین قرار گیرند. پس از چند ثانیه پاها را دوباره به حالت اول برمیگرداند

.

نرمش دوم

بیمار به پشت بر روی زمین خوابیده و سپس هر دو پا را با هم از زمین بلند کرده و در حالیکه زانو ها را کمی خم میکند ران ها را به حالت عمود بر زمین قرار میدهد. چند ثانیه در همین حالت مانده و سپس مجددا پاها را بر روی زمین قرار میدهد

.

نرمش سوم

بیمار سر پا در پشت یک صندلی قرار گرفته و با هر دو دست لبه پشت صندلی را میگیرد تا تعادلش برقرار شود. سپس ران طرف مشکل دار را خم کرده و کف پا را از زمین بلند میکند.

ران را تا جایی که موازی سطح افق شود بالا میاورد. چند ثانیه صبر کرده و مجددا پا را به سر جای اول بر روی زمین قرار میدهد

.

نرمش چهارم

بیمار سرپا پشت به یک در می ایستد. یک حلقه کشی را از دور مچ پای طرف مشکل دار عبور داده و سر دیگر آن را در لای در گذاشته و در را میبندد.

در حالت ایستاده سعی میکند کل اندام تحتانی طرف گرفتار را بدون اینکه زانو را خم کند به سمت جلو برده تا از در دور شود. پس از چند ثانیه پا را مجددا به حالت اول برمیگرداند

 

 

                                 

.

 

نرمش های تقویتی عضلات باز کننده مفصل ران(لگن) چگونه انجام میشوند

عضلات باز کننده یا اکستانسور Extensor به دسته ای از عضلات لگن میگویند که موجب میشوند ران در امتداد تنه قرار گیرد.

مهمترین آنها عضله سرینی بزرگ یا گلوتئوس ماگزیموس Gluteus maximus در ناحیه باسن است. عضلات همسترینگ در پشت ران هم باز کننده مفصل ران هستند. عضلات باز کننده یا اکستانسور مفصل ران بصورت های زیر تقویت میشوند.

 

نرمش اول

بیمار به پشت خوابیده و سپس هر دو زانو را خم کرده و کف هر دو پا را بر روی زمین قرار میدهد. سپس باسن خود را از روی زمین بلند میکند.

چند ثانیه در این وضعیت مانده و مجددا به حالت اول برمیگردد. میتوان این نرمش را با یک پا هم انجام داد. به این صورت که وقتی کف هر دو پا بر روی زمین است یک پا را از زمین برداشته و در همین حال سعی میکنیم باسن را از زمین بلند کنیم

نرمش دوم

بیمار بصورت چهار دست و پا بر روی زمین قرار میگیرد بطوریکه بر روی کف هر دو دست و زانوان خود قرار بگیرد.

سپس در حالیکه زانو همچنان در حالت قائمه قرار گرفته است مفصل ران طرف مشکل دار را مستقیم کرده و کل اندام تحتانی را به پشت و بالا میبرد

نرمش سوم

بیمار به شکم خوابیده و سعی میکند کل اندام تحتانی طرف مشکل دار را از پشت به سمت بالا بلند کند. پس از چند ثانیه پا را مجددا به حالت اول برمیگرداند

نرمش چهارم

بیمار سرپا به طرف یک در می ایستد. یک حلقه کشی را از دور مچ پای طرف مشکل دار عبور داده و سر دیگر آن را در لای در گذاشته و در را میبندد.

در حالت ایستاده سعی میکند کل اندام تحتانی طرف گرفتار را بدون اینکه زانو را خم کند به سمت عقب برده تا از در دور شود. پس از چند ثانیه پا را مجددا به حالت اول برمیگرداند

.

نرمش پنجم

بیمار یک حلقه کشی را از دور هر دو مچ پا عبور میدهد. به شکم خوابیده و سپس کل پای طرف مشکل دار را بدون اینکه زانو را خم کند به سمت پشت و بالا میبرد. در این بالا بردن باید به کشش حلقه کشی غلبه کرده و پاها را از هم باز کند.

 

 

                                 

بررسی های تشخیصی کمر درد

پزشک معالج بعد از صحبت با بیمار راجع به مشکلات وی، و بعد از معاینه ممکن است از آزمایشات یا روش های تصویربرداری برای مشخص کردن علت کمردرد استفاده کند. این روش های تصویربرداری عبارتند از

رادیوگرافی ساده X-ray

 

گر چه تصاویر حاصله از یک رادیوگرافی ساده فقط استخوان را نشان میدهند ولی میتوانند اطلاعات مهمی مثل شکستگی استخوان، تغییرات ناشی از روند پیری در مهره و تغییر شکل و دفرمیتی های ستون مهره را نشان دهد.

ام آر آی Magnetic resonance imaging MRI

 

ام آر آی میتواند اطلاعات بیشتری را راجع به بافت های نرم مثل عضلات، لیگامان ها، دیسک بین مهره و نخاع و اعصاب نخاعی در اختیار پزشک قرار دهند. هرنی دیسک را میتوان با این روش بهتر تشخیص داد.

سی تی اسکن Computerized axial tomography scan CT scan

 

با سی تی اسکن میتوان مشکلات استخوانی مهره را بهتر مشاهده کرد.

اسکن استخوانی Bone scan

 

به آن اسکن رادیوایزوتوپ هم میگویند. میتواند در مواردی مانند عفونت، سرطان، روماتیسم، اسپوندیلولیستزی و یا سایر علل به تشخیص کمک کند.

تست تراکم استخوان Bone density test

 

در تشخیص پوکی استخوان که میتواند از علل زمینه ای و مساعد کننده کمردرد باشد کمک میکند.

 

 

                                 

کمردرد چه خصوصیاتی دارد

دردی که بیمار مبتلا به کمردرد احساس میکند ممکن است خصوصیات زیر را داشته باشد

 

    *کمر درد ممکن است با خم شدن و یا بلند کردن اجسام بیشتر شود

 

   * کمر درد ممکن است با نشستن شدیدتر شود

 

 *   کمر درد ممکن است با ایستادن و راه رفتن بدتر شود

 

    *کمر درد ممکن است بعضی روزها شدید باشد و بعضی روزها خفیف بوده یا اصلاً وجود نداشته باشد

 

  *  کمر درد ممکن است به پشت باسن یا قسمت خارجی لگن انتشار پیدا کند ولی پایین تر نرود

 

   * کمر درد ممکن است به ساق انتشار پیدا کند. این درد ممکن است همراه با احساس خواب رفتگی و گزگز و یا حتی احساس ضعف و سستی در ساق و پا باشد. به این حالت سیاتیک میگویند. توجه داشته باشید که سیاتیک ممکن است بدون کمردرد باشد.

 

 

                                 

پیری دیسک Disc degeneration

با بالا رفتن سن بتدریج در دیسک بین مهره ای پارگی های خفیف و متعدد بوجود میاید و به مرور دیسک چروکیده و خشکیده و کوچک میشود و قدرت ارتجاعی خود را از دست میدهد. براثر کوچک شدن دیسک ارتفاع آن هم کم شده و در نتیجه مهره ها به هم نزدیکتر میشوند. نزدیک شدن مهره ها موجب سایش مفاصل بین مهره ای به یکدیگر میشود که ایجاد سائیدگی و در نتیجه درد و خشکی میکند

.

لغزش یا لغزیدگی مهره یا اسپوندیلولیستزی Spondylolisthesis

 

بر اثر ضعیف شدن یا پاره شدن لیگامان هایی که در اطراف مهره قرار گرفته اند، مهره به سمت جلو میلغزد. این حرکت نامناسب مهره را اسپوندیلولیستزی مینامند و ممکن است روی اعصاب نخاع فشار وارد کنند.

 

تنگی کانال نخاع Spinal stenosis

 

در این عارضه کانال نخاعی تنگ میشود و فضا برای نخاع کم شده و در نتیجه به آن فشار وارد میشود. تنگی کانال نخاعی معمولاً به علت استخوان های اضافه ایست که در اطراف زوائد مهره و مفاصل بین مهره ای به تدریج و با افزایش سن ایجاد میشود. ممکن است لیگامان های اطراف مهره هم بتدریج و با افزایش سن کلفت شده و موجب تنگ شدن کانال نخاعی شوند.

 

اسکولیوز Scoliosis

 

اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره عارضه ایست که معمولا در سنین نوجوانی بوجود میاید. این عارضه ممکن است موجب کمردرد و حتی فشار به اعصاب کمری و سیاتیک شود.

 

علل دیگر کمردرد چیست

 

بسیاری عوامل دیگر هم میتوانند کمردرد ایجاد کنند ولی شیوع آنها کم است. این علل به اختصار عبارتند از :

 

• تومورهای نخاع یا تومورهای خوش خیم یا بدخیم یا متاستاتیک مهره ها

 

• شکستگی مهره

 

• پوکی استخوان

 

• روماتیسم مانند اسپوندیلیت انکیلوزان

 

• عوامل روانی مانند هیستری یا تمارض

 

• بیماری های مفصل ران یا التهاب مفصل ساکروایلیاک در لگن

 

• بیماری های زنان مانند تومور ها یا عفونت های رحم یا اندومتریوز

 

• بیماری های پروستات • بیماری های کلیه مانند عفونت یا سنگ دستگاه ادراری

 

• مشکلات دستگاه گوارش مانند پارگی زخم معده یا پانکراتیت

 

• انسداد یا آنوریسم آئورت یا شریان های لگن

 

• بیماری های عفونی عمومی مانند آنفلوانزا، حصبه و تب مالت

 

• عفونت های مهره

 

 

                                 

وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره Over activity

وارد آوردن فشار زیاد به ستون مهره از علل شایع کمردرد است. وقتی اسباب کشی میکنید، به مسافرت میروید، خانه تکانی شب عید میکنید، در یک صبح سرد زمستانی یک اتومبیل را که استارت نمیزند هل میدهید و یا به خرید میروید و مقدار زیادی اسباب خرید را به خانه میکشید و … عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره خود را تحت فشار زیاد و ناگهانی قرار داده اید.

 

کمر شما ممکن است آمادگی برای تحمل این فشارها را نداشته باشد. نتیجه آن کشیده شدن عضلات و لیگامان ها و بدنبال آن ایجاد پارگی های کوچک و میکروسکوپی است. بدنبال آن تورم و درد در این بافت ها ایجاد میشود و شما آنرا بصورت کمردرد و خشکی کمر احساس میکنید.

 

احساس میکنید کمرتان خشک شده و نمیتوانید آنرا به راحتی خم و راست کنید. این محدودیت حرکت قدری به علت درد و قدری به علت انقباض عضلات اطراف ستون مهره است که خارج از اراده شما صورت میگیرد و به آن اسپاسم هم میگویند. این نوع کمردرد معمولاً با چند روز استراحت خوب میشود.