درمان زانو (پا) پرانتزی

زانوی پرانتزی یا در اصطلاح پزشکی ژنو واروم به عارضه‌ای اطلاق می‌شود که در اثر ابتلا به آن فاصله بین زانوها هنگام ایستادن و چسباندن پاها و مچ پاها به یکدیگر بیش از حد طبیعی می‌شود و زانوها به شکل کمان یا پرانتز درمی‌آید و یک یا هر دو پا درگیر این عارضه می‌شود. زانوی پرانتزی در دوران کودکی شیوع بالایی دارد و دلیل بروز یافتن آن غالباً به نحوه قرار گرفتن جنین در رحم مادر مربوط می‌شود. این عارضه تا سن ۳ تا ۴ سالگی به‌خودی‌خود اصلاح می‌شود و زانو به شکل طبیعی درمی‌آید. چنانچه این بدشکلی همراه با بیماری‌های دیگری باشد، استفاده از بریس (زانو بند) یا انجام جراحی ضرورت می‌یابد.

 

درمان

 

پای پرانتزی را در سنین پایین ممکن است بتوان با روش‌های درمانی بدون جراحی و حرکات اصلاحی زانوی پرانتزی بهبود یابد اما با بالا رفتن سن کودک میزان پاسخ دهی به درمان‌ها رفته رفته کاهش میابد . در صورت مناسب بودن سن کودک روش های غیر جراحی جهتدرمان زانوی پرانتزی به کار گرفته می شود اما در صورت بالا بودن سن کودک ( بالای 4 سال معمولا) و یا عدم پاسخ دهی به روش هایدرمان زانوی پرانتزی بروش غیر جراحی ، گزینه جراحی مد نظر قرار خواهد گرفت . در ادامه انواع روش های جراحی و غیر جراحی برایدرمان پای پرانتزی بررسی شده است.

 

فیزیوتراپی، ورزش و حرکات اصلاحی

 

تمرینات اصلاحی و ورزش برای پای پرانتزی برای تقویت عضلات اطراف زانو و بالایران طراحی شده‌اند .برای کودکانی با سن خیلی کم، که زانو پرانتزی در آنها تشخیص داده شده، نرمش و حرکات اصلاحی پای پرانتزی ویژه می تواند اثر بخش باشد.

 

درمان‌های دستی و ماساژ

 

این روش درمان زانوی پرانتزی نیز برای کودکان با سن پایین انجام می شود و اگر به صورت منظم انجام شود می‌تواند به رفع انحراف زانو کمک کند .

 

بریس

 

یکی دیگر از اقداماتی درمانی استفاده از بریس های مخصوص علائم زانو پرانتزی می باشد که در صورت تشخیص بیماری پای پرانتزی در سنین کم به کار گرفته میشود. این بریس ها با اصلاح راستای پای کودک به مرور زمان انحنا و انحراف زانو را کاهش می‌دهد . این روش درمانی در موارد میزان انحراف کمتر زانو می تواند موثر باشد .

 

کفی و کفش طبی

 

استفاده ازکفش هایی که برای پای پرانتزی طراحی شده است باعث تنظیم پاها و پیشگیری از آسیب دیدن آنها می‌شود . طراحی این کفش‌ها یا کفی های مخصوص به صورتی است که در کناره‌های بیرونی پا،ضخامت کفی کفش بیشتر است و باعث کاهش دردهای شدید و بهبود وضعیت تعادل پاها می‌شود.

 

جراحی

 

برای افرادی که می‌خواهند با کمک روش‌های درمانی غیرتهاجمی مشکل زانوی پرانتزی خود را حل کنند، قطعا جراحی اولین گزینه‌ی درمانی نیست. اما با این حال در برخی موارد که میزان بدشکلی پاها شدید است، تنها راه بر طرف کردن مشکل، انجام جراحی می‌باشد. در واقع جراحی تنها راه برطرف کردن کامل حالت پرانتزی پاها در افراد بزرگسال است. پرکاربردترین تکنیک جراحی برای درمان پای پرانتزی، استئوتومی است.

 

                                 

کاربرد اسکن رادیوایزوتوپ یا اسکن استخوان

اسکن استخوان نوعی اسکن هسته ای است. در این روش تصویربرداری از موارد رادیواکتیو به منظور تشخیص استفاده میشود. به آن اسکن رادیوایزوتوپ هم میگویند.اسکن رادیوایزوتوپ از روش های پیشرفته تصویربرداری محسوب میشود. این ابزار ارزشمند کمک های فراوانی به تشخیص بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های مربوط به سیستم حرکتی بدن انسان میکند.

 

از اسکن استخوانی در موارد زیر استفاده میشود:

 

    تشخیص تومور و سرطان استخوان

 

    مشخص کردن اینکه آیا سرطانی که در نقطه دیگری از بدن وجود دارد به استخوان منتشر شده و متاستاز داده است یا خیر. تومورهای پستان، ریه، پروستات، تیروئید و کلیع میتوانند به استخوان متاستاز بدهند

 

    تشخیص شکستگی های ظریف و بدون جابجایی که در رادیوگرافی ساد قابل دیدن نیستند

 

    تشخیص عفونت استخوان یا استئومیلیت

 

    تشخیص علت درد استخوان وقتی که هیچ علت دیگری برای آن مشخص نشده است

 

    تشخیص بیماری های متابولیک مانند استئومالاسی، استئودیستروفی کلیوی، پرکاری اولیه غده پاراتیروئید و بیماری پاژه

 

اسکن رادیوایزوتوپ بیشتر وجود داشتن یا وجود نداشتن ضایعه یا آسیب یا تومور و همچنین محل ضایعه احتمالی را نشان میدهد و معمولا نمیتواند نوع دقیق ضایعه استخوانی را مشخص کند. برای بررسی علت بیماری، پزشک معالج از روش های دیگر استفاده میکند

 

                                 

علل ایجاد کلاب فوت (پا چنبری)

عارضه پاچنبری (کلاب فوت) یک بدشکلی است که در آن پای نوزاد به داخل می‌چرخد و اغلب چنان شدید است که کف پاها به داخل یا حتی رو به بالا می‌چرخد. تقریباً از هر 1000 نوزاد متولد شده یکی به عارضه پا چنبری دچار است، که به همین دلیل این عارضه یکی از شایع‌ترین بدشکلی‌ها مادرزادی پا محسوب می‌شود. پا چنبری (کلاب فوت) در طول دوره نوزادی ایجاد درد نمی‌کند. البته، اگر این عارضه درمان نشود، پا همان‌طور بدشکل باقی خواهد ماند، و نوزاد قادر نخواهد بود که به شکل طبیعی راه برود. اما، با درمان مناسب، اکثر کودکان مبتلا به این عارضه می‌توانند بدون آنکه آثار چندانی از تغییر شکل در پایشان باقی بماند، فعالیت‌های جسمانی بسیار متنوعی را انجام دهند.

 

علت ایجاد پا چنبری

 

پا چنبری در بعضی موارد صرفاً نتیجه قرار گرفتن جنین در حالتی نامناسب در رحم مادر (پا چنبری وضعیتی) است. اما پا چنبری غالباً پی‌آمد ترکیبی از عامل‌های ژنتیکی و محیطی است که کاملاً شناخته شده نیستند. ابتلا یکی از اعضاء خانواده به این عارضه احتمال پا چنبری شدن نوزادان دیگر را افزایش می‌دهد. همچنین اگر یکی از فرزندان خانواده با این عارضه متولد شد، احتمال این که فرزند بعدی نیز دچار این نقص مادرزادی باشد به نحو قابل توجهی افزایش می‌یابد.

 

به علت ارتباط کلاب فوت مادرزادی با عارضه‌هایی مانند اسپینا بیفیدا (مهره شکاف)، بروز این نقص گاهی بیانگر وجود مشکلات جسمی جدی‌تر است. به همین دلیل نوزاد باید به محض تشخیص پا چنبری کاملاً معاینه شود و آزمایش‌های لازم انجام شود. پا چنبری گاهی نتیجه وجود مشکلاتی مانند آسیب مغزی یا سکته مغزی است که سیستم‌های استخوانی، عصبی و عضلانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 

                                 

 

علائم و انواع پا چنبری یا کلاب فوت

چنبری یا کلاب فوت یک بدشکلی مادرزادی و عارضه‌ای است که پای نوزاد به علت آن رو به داخل و پایین می‌چرخد. پا چنبری یا کلاب فوت (تالیپس اکوئینوواروس) اصطلاحی کلی است که برای توصیف حالت‌های غیرعادی گوناگون پا به کار می‌رود. در این عارضه احتمال بروز هر یک از ویژگی‌های زیر در گستره‌ای از شدت ملایم تا شدید وجود دارد:

 

·         پا (به ویژه پاشنه) معمولاً کوچک‌تر از اندازه طبیعی است.

·         پا متمایل به سمت پایین است.

·         ممکن است جلوی پا به سمت پای دیگر چرخیده باشد.

·         ممکن است پا به سمت داخل چرخیده باشد و در موارد حاد نیز کف پا رو به بالا باشد.

 

اکثر موارد پا چنبری مادرزادی هستند و احتمال بروز آن در یک یا هر دو پا وجود دارد. حدودا در نیمی از موارد ابتلا به کلاب فوت، بیماری هر دو پای نوزاد را درگیر کرده است.

 

انواع پا چنبری

 

اغلب عارضه پاچنبری (کلاب فوت) به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

 

•    پاچنبری منفرد (ناشناخته): شایع‌ترین نوع این بدشکلی است و در کودکانی بروز می‌کند که مشکل پزشکی دیگری ندارند.

 

•    پاچنبری غیرمنفرد: به همراه انواع مختلفی از بیماری‌ها یا اختلالات عصبی-عضلانی، مانند آرتروگریپوز و اسپینا بیفیدا (مهره شکاف دار) رخ می‌دهد. معمولاً اگر پاچنبری با یک عارضه عصبی عضلانی مرتبط باشد نسبت به درمان مقاوم‌تر بوده و نیازمند دوره طولانی‌تری از درمان‌های غیرجراحی، یا حتی انجام چند مورد جراحی، خواهد بود.

 

عارضه پا چنبری، با هر شدتی یا از هر نوعی که باشد، بدون درمان بهبود نمی‌یابد. اگر عارضه پاچنبری کودکی درمان نشده باشد به جای راه رفتن روی کف پا بر روی کناره مچ پاها راه خواهد رفت، کال‌های (زوائد استخوانی) دردناکی در مچ پاهای او به وجود خواهد آمد، قادر به پوشیدن کفش نخواهد بود و به صورت مادام‌العمر دچار درد مچ پا شده و در اغلب موارد دامنه فعالیت‌هایش به شدت محدود می‌شود. پزشک معالج می‌بایست به والدین آن دسته از نوزادان مبتلا به پاچنبری که مشکل پزشکی قابل توجه دیگری ندارد اطمینان دهد که با انجام اقدامات درمانی مناسب پاهای فرزندشان درمان خواهد شد، به طوری که بتواند زندگی پویا و نرمالی داشته باشد.

 

                                 

تشخیص کلاب فوت (پا چنبری)

پاچنبری یا کلاب فوت به عارضه ای گفته می شود که اسکلت و عضلات پا را در ناحیه ی ساق و مچ درگیر می کند و طی آن پا به سمت داخل و پایین چرخیده و امکان حرکت را سلب می کند.پاچنبری

 

تشخیص پا چنبری

 

پا چنبری معمولاً در همان بدو تولد تشخیص داده می‌شود، اگرچه در دوران بارداری بین هفته‌های هجدهم تا بیست ویکم نیز می‌توان این عارضه را برای نخستین بار در سونوگرافی‌های معمول مشاهده کرد.

 

هر چند بیماری کلاب فوت را نمی‌توان پیش از تولد درمان کرد، اما  تعیین وجود این مشکل در دوران بارداری این فرصت را برای والدین فراهم می‌کند تا پیرامون آن به تفصیل با پزشک صحبت کنند و انتظارات خود پس از تولد نوزاد را به شیوه‌ای منطقی روشن سازند. آزمایش‌های بیشتری در دوران بارداری برای بررسی ابتلا به عارضه‌هایی مانند اسپینا بیفیدا (مهره شکاف) انجام می‌شود.

 

گاهی اوقات پا چنبری در سونوگرافی‌های دوران بارداری تشخیص داده می‌شود، اما تشخیص آن پس از تولد بر مبنای ظاهر و دامنه حرکتی پا و کف پا متداول‌تر است. در بعضی موارد، به ویژه هنگامی که پا چنبری نتیجه قرار گرفتن جنین در رحم به شیوه‌ای نامناسب (پا چنبری وضعیتی) است، پا منعطف است و می‌توان آن را پس از تولد نوزاد به حالت طبیعی یا نسبتاً طبیعی برگرداند. در باقی موارد، پا سفت‌تر یا سخت‌تر است و عضله‌های پشت ساق پا بسیار محکم هستند.

 

پرتونگاری (عکسبرداری با اشعه ایکس) کمکی به تأیید تشخیص پا چنبری نمی‌کند؛ چون بعضی از استخوان‌ها مچ و کف پا کاملاً سخت و استخوانی (پر شده با مواد استخوانی) نمی‌شوند و به خوبی در تصاویر پرتونگاری مشخص نمی‌شوند.

                                 

درمان پا چنبری با کشش و گچ گیری و کفش مناسب

از آنجایی که استخوان‌ها و مفصل‌های نوزاد تازه متولد شده بسیار منعطف است، درمان کلاب فوت معمولاً یک یا دو هفته پس از تولد شروع می‌شود. با هدف بهبود بخشیدن ظاهر و عملکرد پای کودک پیش از راه افتادن وی و با امید پیشگیری از عوارض و ناتوانی‌های درازمدت درمان کلاب فوت انجام می‌شود.

 

 

کشش و گچ گیری

 

این شایع‌ترین درمان برای پاچنبری است. پزشک:

 

1.      پا را در موقعیت صحیح قرار می‌دهد و سپس آن را گچ گیری می‌کند تا ثابت نگه دارد.

2.      در چند ماه اول یک یا چند بار در هفته پا را در موقعیت مناسب قرار می‌دهد و گچ گیری مجدد می‌کند.

3.      یک جراحی جزئی برای کشش تاندون آشیل انجام می‌دهد.

 

پس از شکل‌گیری حالت صحیح پا نوزاد، والدین باید با انجام یک یا چند مورد زیر آن وضعیت را  حفظ کنند:

 

1.      تمرینات کششی را با کودک انجام دهند.

2.      اطمینان حاصل کنند که کودک تا زمانی که لازم است کفش و بریس مخصوص را بپوشد که زمان موردنیاز معمولاً به مدت سه ماه به‌صورت شبانه‌روزی و سپس فقط شب‌ها به مدت سه سال است.

 

برای اینکه این روش موفقیت‌آمیز باشد، والدین باید بر اساس دستورالعمل‌های پزشک عمل کنند تا پا به موقعیت اصلی خود بازگردد. دلیل اصلی این‌که گاهی اوقات این روش مؤثر نیست این است که بریس و کفش طبی به‌طور مداوم مورداستفاده قرار نمی‌گیرند. در مدتی که نوزاد پاهایش در گچ است، والدین باید تغییرات رنگ یا درجه حرارت پوست را کنترل کنند، زیرا هر تغییری می‌تواند به معنی تنگی بیش‌ازحد گچ باشد.

 

 

کفش مناسب

 

بعدازاینکه فیزیوتراپ یا پزشک تشخیص دهند که پا به‌طور کامل اصلاح‌شده است، کفش طبی مناسب را تجویز می‌کند. کفش پای کودک را به بیرون و در موقعیت صحیح نگه می‌دارد. درمانگر مقدار چرخش بیرونی را که در آن پاها در کفش نگه‌داشته می‌شوند را تعیین می‌کند.

                                 

درمان پا چنبری با حرکات اصلاحی و جراحی

در درمان پا چنبری از طب فیزیکی برای کشش ساختارهای پا، شامل تاندون‌ها، رباط‌ها و عضله‌ها، به منظور تنظیم پا و نگه داشتن آن در حالت مناسب بهره گرفته می‌شود. طب فیزیکی در صورت لزوم پس از عمل جراحی آغاز می‌شود تا از حفظ حالت اصلاح شده اطمینان حاصل شود. بستن بریس نیز در بهبودی پا چنبری اصلاح شده نقشی حیاتی دارد.

حرکات اصلاحی

 

در ادامه چند نمونه از حرکات اصلاحی کلاب فوت ذکر شده است. توجه داشته باشید این حرکات اصلاحی را تنها با صلاحدید پزشک انجام دهید.

 

دورسی فلکشن مچ پا (حرکت به سمت پشت یا بالا)

 

1.      کودک را به پشت بخوابانید.

2.      یک دست را روی زانوی خمیده کودک قرار دهید، پای وی را با کف دست دیگر بگیرید و انگشت اشاره را روی پاشنه بگذارید. سپس به آهستگی مچ پا را رو به بالا خم کنید و آن را به سمت پایین بکشید.

3.      پاشنه را پایین بکشید و مچ پا را تا حد ممکن خم کنید.

 

چرخاندن مچ پا به سمت داخل و خارج

 

1.      کودک را به پشت بخوابانید.

2.      پا را با قرار دادن یک دست دقیقاً در بالای مچ ثابت نگه دارید.

3.      با دست دیگر پا را از پایین انگشت شست بگیرید و آن را به سمت داخل بچرخانید. و سپس پا را به سمت خارج بکشید.

 

درمان جراحی

 

در مواردی که بیمار با گچ گیری با آتل گذاری پاسخ نداده و بدشکلی بهبود نیابد. انجام عمل جراحی برای اصلاح بدشکلی ناشی از پا چنبری اجتناب‌ناپذیر است. بهترین زمان برای انجام عمل جراحی حدود ۶ ماهگی است. البته در کودکان مختلف و همچنین جراحان مختلف ممکن است سنین دیگری را برای جراحی ترجیح دهند.

                                 

علت درد مچ پا

هنگامی که در رباط های شما (بافت هایی که استخوان ها را متصل می کنند) مشکل عصبی رخ می دهد، درد مچ پا ایجاد می‌شود. اکثر انقباضات مچ پا در لبه های جانبی رخ می دهد که گاه ممکن است در هنگام رانندگی هم برای شما اتفاق افتاده و باعث شود که درد زیادی در ناحیه مچ پا ایجاد شود.

 

علل درد مچ

 

علل درد مچ پا به شرح زیر هستند:

 

·         تاندونیت آشیل

·         پارگی تاندون آشیل

·         پارگی تاندون مچ پا

·         شکستگی کنده شده

·         زائده های استخوانی

·         شکستگی استخوان قوزک پا

·         بورسیت

·         نقرس

·         استئو آرتریت

·         نقرس کاذب

·         آرتروز غیر فعال

·         آرتریت روماتوئید

·         آرتروز عفونی

·         پیچ خوردن قوزک

·         پیچ خوردن و دررفتگی مچ پا

·         شکستگی ناشی از فشار

        سندرم تونل تارسال ، سندرم تونل تارسال یک عارضه‌ی دردناک است که کف پا را درگیر کرده و علت ایجاد آن، فشار بر روی عصب تیبیال خلفی است که از درون تونل تارسال می‌گذرد. تونل تارسال در زیر قسمت استخوانی مچ پا قرار گرفته و علائم سندروم تونل مچ پا درد و سوزش در کف پا و تیر کشیدن و سوزن سوزن شدن تا قوس پا می‌ باشد. داروهای ضدالتهاب و تزریق آستروئید معمولاً برای درمان سندروم تونل تارسال مچ پا تجویز می‌شوند. وسایل طبی مانند ارتز، بریس و اسپلینت نیز به همراه روش‌های درمانی فیزیوتراپی برای کاهش التهاب و برداشتن فشار از روی عصب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

                                 

علائم درد مچ پا

مچ پا شبکه‌ای پیچیده از استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها است که برای تحمل وزن بدن به‌اندازه کافی قوی است و شما را قادر به حرکت می‌کند اما مستعد آسیب و درد نیز هست. درد مچ پا به هرگونه درد یا ناراحتی در مچ پا اشاره دارد. این درد می‌تواند ناشی از آسیب، مانند پیچ خوردن مچ پا یا یک بیماری پزشکی مانند آرتروز باشد.

ممکن است درد در داخل یا خارج از مچ پا یا در امتداد تاندون آشیل، جایی که عضلات پا به استخوان پاشنه متصل می‌شود، احساس شود. اگرچه درد مچ پا معمولاً به‌خوبی به درمان‌های خانگی پاسخ می‌دهد، اما ممکن است زمان‌بر باشد. در صورت وجود درد شدید مفصل مچ پا، به‌ویژه اگر به علت صدمه باشد، حتماً به متخصص فیزیوتراپ مراجعه کنید.

علائم و نشانه‌ها

 

·         تورم مچ پا

·         بی‌حسی یا گزگز

·         بی‌ثباتی

·         درد سوزشی

·         عدم توانایی تحمل وزن در مچ پای آسیب دیده

·         سفتی

·         ضعف

 

مشکلاتی که در مناطق نزدیک به مچ پا بروز می‌کند، عبارتند از:

 

·         انسداد عروق خونی در ساق پا

·         درد یا آسیب پاشنه پا

·         آسیب عصبی (مانند سندرم تونل تارسال یا سیاتیک)

                                 

درد مچ پا و تشخیص آن

حتی یک آسیب دیدگی مچ پای به نسبت ساده می‌تواند برای فرد (حداقل در ابتدا) بسیار دردناک باشد. در این حالت معمولاً استفاده از درمان های خانگی می تواند در بهبود ناراحتی ایجاد شده و درمان ورم مچ پا مفید و سودمند باشد.

 

 

در صورت مشاهده علائم زیر بلافاصله به مرکز فوریت های پزشکی مراجعه کنید:

 

·         ایجاد درد یا ورم مچ پا

·         مشاهده یک جراحت باز یا آسیب شدید

·         مشاهده علائم عفونت همچون قرمز شدن، گرم شدن و ناراحتی در عضو آسیب دیده یا تب بالای 100 درجه فارنهایت (37.8 درجه سانتی گراد)

·         عدم توانایی تحمل هر گونه وزن بر روی پا

 

در موارد زیر جهت ملاقات با پزشک برنامه ریزی لازم را انجام دهید:

 

1.      ایجاد ورم دائم که پس از دو تا پنج روز به درمان های خانگی واکنش مناسب نشان نمی دهد.

2.      ایجاد درد مداوم که با گذشت چند هفته بهبودی در وضعیت آن مشاهده نمی شود.

 

تشخیص

 

چنانچه دچار درد مچ پا هستید، باید بلافاصله به منظور تشخیص درست و درمان کامل، به پزشک مراجعه کنید. پزشک یک سری آزمایش های فیزیکی بر روی مچ پایتان انجام می دهد و در مورد فعالیت های شما و سوابق پزشکی شما سوالاتی خواهد پرسید. سپس علایم بیماری را بررسی می کند. تمامی علایمی که به آن دچار هستید را به طور کامل برای پزشک بازگو کنید در غیر این صورت پزشک قادر به تشخیص صحیح بیماریتان نخواهد بود. آزمون های تشخیصی مثل اشعه ی X ممکن است تمامی مشکلات را به طور کامل نشان ندهد. بنابراین پزشک شما ممکن است سایر آزمون های تصویربرداری پزشکی را توصیه کند؛ مثل MRI یا سی تی اسکن. در برخی موارد کشیدن مایع سینوویال (مایعی که در فضای مفصل وجود دارد) ممکن است برای بررسی ضروری باشد.