سندرم تونل کارپال (CTS) عارضهای نسبتاً معمول در ناحیه دست و انگشتان است که باعث ایجاد احساس سوزش، گزگز، بیحسی و در پارهای مواقع درد در این ناحیه میشود. معمولاً این علائم بهصورت تدریجی نمایان شده و در شب شدت بیشتری پیدا میکنند. علائم مذکور بر روی انگشتان شست، نشانه و میانه دیده و احساس میشود.
علائم و نشانه ها
سندروم تونل کارپال معمولا به آهستگی و با علائمی مانند سوزش، خارش، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در کف دست و انگشتان، شروع می شود. علائم این عارضه معمولا در طول شب شدید تر شده و خواب بسیاری از افراد مبتلا را مختل میکند. بسیاری از افراد احساس می کنند که برای رهایی از علائم، باید دست خود را تکان دهند.
با پیشرفت سندرم تونل مچ دست، علائم آن در طول روز پدیدار شده و معمولا هنگام در دست داشتن اجسام مانند یک کتاب سنگین و یا برس مو، شدید تر می شوند. اگر فشار همچنان روی عصب باقی بماند، می تواند منجر به ضعف در دست و بی حسی پایدار تری گردد. همچنین ممکن است اشیا را به طور غیر منتظره بیاندازید یا در گرفتن آن ها ضعیف باشید.
علت ها و دلایل
سندرم تونل کارپال اغلب در نتیجه فاکتورهای ترکیبی که باعث افزایش فشار بر عصب میانی و تاندون ها در ناحیه تونل کارپال می شود، ایجاد می گردد. در حقیقت این بیماری کمتر به واسطه ایجاد مشکل برای خود عصب در افراد مشاهده می گردد. در اکثر موارد این حالت ریشه ارثی دارد و تونل کارپال مچ دست در بعضی افراد کوچکتر از دیگران می باشد. سایر فاکتورهای تاثیرگذار بر ایجاد این مشکل شامل وارد شدن ضربه یا آسیب دیدگی مچ دست است که باعث ورم می شود. برای مثال در این رابطه می توان از پیچ خوردن یا شکستگی، فعالیت بیش از حد غده هیپوفیز، کم کاری تیروئید، آرتریت روماتوئید، مشکلات مکانیکی در مفصل مچ دست، فشار کاری، استفاده مکرر از ابزارهای لرزشی، تجمع مایع در زیر پوست در طول دوره بارداری یا یائسگی، یا تشکیل کیست یا تومور در تونل کارپال است. در بعضی موارد، هیچ دلیل مشخصی برای ایجاد این مشکل وجود ندارد.
امروزه شواهد کلینیکی کم و ناچیز درباره تاثیرگذاری انجام حرکت های تکراری و همراه با فشار در ناحیه دست و مچ در طول فعالیت های شغلی یا تفریحی بر ابتلا به سندرم کارپال تونل وجود دارد. در این رابطه ابتلا به برخی بیماری های دیگر مثل بورسیت و تاندونیت نیز می تواند از انجام دادن حرکت های تکراری در فعالیت های شغلی یا سایر فعالیت ها تاثیر پذیرد. سندرم کرامپ نویسندگی نیز ممکن است در نتیجه انجام فعالیت های تکراری ایجاد شود.
تشخیص
احتمالاً پزشک یک یا چند مورد از آزمایشهای زیر را برای تشخیص ابتلا به سندرم تونل کارپال انجام خواهد داد:
تاریخچه علائم. پزشک علائم را بررسی خواهد کرد. ممکن است تعیین الگوی نشانهها و علائم در پی بردن به علت بروز آنها راهگشا باشد. برای مثال از آنجایی که عصب مدیان انتقال دهندهی حس به انگشت کوچک نیست، بروز علائم در این انگشت میتواند بیانگر وجود مشکلی به جز سندرم تونل کارپال باشد.
راهنمای تشخیصی دیگر زمانبندی علائم است. معمولاً علائم ناشی از سندرم تونل کارپال هنگام نگه داشتن گوشی تلفن یا روزنامه، گرفتن فرمان خودرو یا بیدار شدن در طول شب آشکار میشوند.
معاینه بدنی. پزشک هنگام انجام معاینه بدنی حس انگشتان و قدرت عضلههای دست را آزمایش خواهد کرد.
وارد آمدن فشار روی عصب مدیان مچ دست در نتیجه خم کردن مچ، ضربه دیدن عصب یا صرفاً فشار آمدن بر عصب به بروز علائم در بسیاری از افراد میانجامد.
اشعه ایکس (پرتونگاری). برخی از پزشکان انجام پرتونگاری مچ آسیب دیده را جهت حذف علل دیگر درد مچ دست، برای مثال آرتروز یا شکستگی، لازم میدانند.
الکترومیوگرافی (عضلهنگاری برقی). در الکترومیوگرافی تخلیههای الکتریکی بسیار کوچک تولید شده در عضلهها اندازه گرفته میشود. پزشک حین انجام این آزمایش الکترود بسیار باریکی را درون عضلههای معین قرار میدهد. این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلهها را هنگام منقبض و شل بودن ارزیابی میکند و معین میگردد که آیا عضله آسیب دیده است یا خیر. از این گذشته الکترومیوگرافی برای از میدان حدس خارج کردن عارضههای دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
بررسی هدایت عصبی. در گونهی دیگری از الکترومیوگرافی دو الکترود بر پوست ضربه میزند. شوک کوچکی از عصب مدیان میگذرد تا مشخص گردد که آیا تکانههای الکتریکی در تونل کارپال آهسته میشوند یا خیر. این آزمایش برای تشخیص این سندرم و حذف عارضههای دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
راه ها و روشهای درمان
لازم است سندروم تونل کارپال در کوتاهترین زمان پس از مشاهده علائم ، درمان شود. در صورت تشخیص به موقع تونل کارپال ، روش های درمانی غیر جراحی می توانند موفقیت آمیز باشند و می توان از نیاز به انجام جراحی جلوگیری کرد . برخی روش هایدرمان سندرم تونل کارپال عبارتند از :
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی :مانند ایبوبوفن ، آدویل ، موترین و غیره . در ابتدای درمان برای کاهش درد و التهاب از این داروها استفاده می شود .
فیزیوتراپی : روش های درمانی فیزیوتراپی در اکثر مواقع برای درمان سندرم تونل کارپال موثر است. فیزیوتراپیست کارهای زبر را انجام می دهد :
- درمان دستی استخوان های مچ دست برای باز کردن تونل کارپ
- تمریناتی کششی برای تاندون ها و عصب ها برای اطمینان از حرکت آزادانه آن ها
- تمرینات کششی برای افزایش قابلیت کشش بافت نرم و عضله
- بررسی مهرههای سینهای و گردنی برای اصلاح هر گونه درد ارجاعی از گردن یا ستون فقرات
-افزایش توان عضلانی دست در گرفتن اشیا و تقویت عضلات ساعد
-تقویت کامل عضلات دست و انجام تمریناتی برای افزایش دامنه حرکتی
- اصلاح عادات حرکتی بیمار
مچ بند طبی مخصوص : استفاده از مچ بند طبی مخصوص یا آتل یکی از مهم ترین روش های درمان سندروم تونل کارپال می باشد. این اسپلینت ها مچ دست را در حالت طبیعی آن و به صورتی که به عصب های دست فشار نیاورد نگه می دارند. مچ بند طبی مچ دست را در حالت صاف نگه می دارد چرا که مچ دست در حالت خمیده فشار بیشتری به تونل کارپ وارد می کند. با کاهش فشار به تونل کارپ و کاهش فشار عصبی به عصب های میانب مچ دست علائم ناشی از بیماری بهبود میابند
تزریق کورتیزون : ممکن است پزشک برای تسکین درد و التهاب ناشی از سندروم تونل کارپال به داخل مچ دست یک داروی کورتیکاستروئیدی مانند کورتیزون تزریق کند . کورتیزون التهاب و تورم مچ دست را از بین می برند و از این طریق از فشار وارد شده به عصب میانی مچ دست می کاهند. البته کورتیزون به صورت خوراکی نیز قابل استفاده است اما استفاده از آن به صورت خوراکی بسیار کمتر از تزریق آن به مچ دست موثر است.
عمل جراحی : در صورتی که درد بیمار پس از انجام روش های درمانی غیر جراحی بهبود نیافت ممکن است روش جراحی برای درمان سندرم تونل کارپال در نظر گرفته شود. در روش جراحی با برش دادن رباطی که بر روی عصب ها فشار وارد می کند ، عصب ها آزاد می شوند. این عمل به دو روش گوناگون انجام می شود.در مورد روش جراحی و مزایا و معایب آن با پزشک خود باید مشورت کنید. عوارض احتمالی جراحی شامل آزاد نشدن عصب ها ، عفونت ، باقی ماندن جای زخم و آسیب عصبی است.