بدنبال در رفتگی انگشت متورم و دردناک میشود. حرکت مفصل بشدت محدود شده
و هر گونه اقدام در جهت حرکت دادن انگشت شدت درد را بیشتر میکند
.
گاهی ممکن است دررفتگی بصورت باز باشد یعنی پوست پاره شده و استخوان از
پوست بیرون بزند. در بیمارانی که دچار دررفتگی انگشت شده اند حتما باید رادیوگرافی
انجام شود. رادیوگرافی میتواند آسیب های دیگر انگشت مانند شکستگی های همراه را نشان
بدهد
.
اکثر دررفتگی های انگشتان دست به علت برگشتن انگشتان به پشت ایجاد میشود. در این دررفتگی ها معمولا استخوان دیستال ( آنکه به نوک انگشت نزدیکتر است) به پشت استخوان پرگزیمال ( آنکه به مچ دست نزدیکتر است) جابجا میشود پس این در رفتگی ها را در رفتگی خلفی یا پشتی انگشت مینامند.هر انگشت سه مفصل دارد و این دررفتگی ها میتواند در هر کدام از این سه بند ایجاد شود.
.
در شکستگی های بدون جابجایی یا با جابجایی اندک، تنها درمان مورد نیاز استفاده از یک آتل برای بیحرکت کردن محل شکستگی و کاهش درد است. این آتل معمولا بمدت سه هفته باقی مانده و سپس خارج میشود.
بعد از آن بیمار با انجام نرمش هایی سعی میکند دامنه حرکتی انگشتان و مچ دست را به حالت قبل از شکستگی برگرداند. در مواردیکه جابجایی قطعات شکسته شده زیاد باشد درمان بصورت جااندازی بسته شکستگی است. اگر قطعات شکسته شده بعد از جااندازی، پایدار بودند ادامه درمان بصورت بیحرکتی با آتل گچی انجام میشود.
در مواردی که شکستگی بعد از جااندازی ناپایدار باشد پزشک معالج با استفاده از پین های فلزی که آنها را از طریق پوست به داخل استخوان و محل شکستگی هدایت میکند، قطعات شکسته شده را به یکدیگر متصل میکند. در مواردی که جااندازی بسته موفقیت آمیز نباشد پزشک معالج اقدام به جااندازی باز شکستگی و فیکس کردن قطعات شکسته شده بوسیله پین یا پیچ و پلاک میکند.
پس از جراحی دست بمدت چند هفته در آتل گچی مانده و سپس نرمش های انگشتان
برای بدست آوردن مجدد دامنه حرکتی آنها شروع میشود
.
هر انگشت دست از طریق یک مفصل به کف دست متصل میشود. در کف دست چهار استخوان به نام متاکارپ Metacarpal bone وجود دارد که با چهار انگشت دست مفصل میشوند.
شکستگی های استخوان های متاکارپ در کف دست شایع بوده و در همه سنین دیده میشوند. شایعترین علت این شکستگی ها زمین خوردن یا ضربه مستقیم به پشت دست یا مشت زدن است. این شکستگی ها معمولا عرضی و بدون جابجایی هستند ولی ممکن است مایل یا مارپیچی بوده و یا با جابجایی همراه باشند.
علائم شکستگی های کف دست
بدنبال شکستگی پشت دست متورم و دردناک شده و فشار به محل شکسته شده شدت
درد را افزایش میدهد. پوست روی استخوان شکسته ممکن است کبود شود. مشت کردن دست معمولا
شدت درد را افزایش میدهد. تشخیص این شکستگی با استفاده از رادیوگرافی ساده است
.
در صورتی که از آتل برای درمان این شکستگی استفاده شده باشد بیمار باید دست خود را تا چند روز به گردن آویزان کرده و آن را پایین نگیرد. این اقدام برای پیشگیری از افزایش تورم لازم است. در صورت ایجاد تورم و یا افزایش درد در محل شکستگی بیمار باید مجددا به پزشک خود مراجعه کند.
طول مدت درمان شکستگی گردن متاکارپ در کف دست
بیمار یک هفته بعد از درمان باید مجدداً به پزشک معالج مراجعه کند. در این مراجعه پزشک ارتوپد بررسی میکند که آیا شکستگی در این مدت جابجایی مجددی پیدا کرده است یا خیر.
در صورتیکه شکستگی جابجایی پیدا نکرده باشد درمان با آتل ادامه میابد. دست پس از حدود چهار هفته از آتل خارج میشود. پس از آن بیمار باید تا چند هفته حرکات خاصی را تحت نظر پزشک متخصص یا فیزیوتراپ انجام دهد تا حرکات مفاصل متاکارپوفالانژیال به حد قبل از شکستگی بازگشته و بیمار بتواند به راحتی دست را مشت کرده و باز کند.
چند نکته مهم
در بسیاری از شکستگی های گردن استخوان متاکارپ پزشک معالج ترجیح میدهد که کمی جابجایی را قبول کند و اقدام به درمان جراحی نکند.
علت آن است که این شکستگی عمدتا در استخوان کف دستی پنجم اتفاق میافتد و تا حدود ۳۰ درجه زاویه دار شدن قطعات شکسته شده نسبت به هم باعث اختلال در کارآیی و قدرت دست نمیشود در حالیکه عمل جراحی و پین گذاری میتواند باعث عوارضی نظیر محدودیت حرکت انگشتان گردد.
در مواردی که پزشک جابجایی و زاویه دار شدن شکستگی را قبول میکند با علم به این مسئله است که بعد از جوش خوردن تغییر شکل خفیفی در دست ایجاد میشود.
در حالت طبیعی هنگام مشت کردن، چهار برجستگی به نام Knuckle در محل اتصال استخوان های متاکارپ به انگشتان دست دیده میشوند. در صورتی که شکستگی با جابجایی جوش بخورد برجستگی مربوط به متاکارپ پنجم دست از بین میرود ولی این مسئله مشکلی در کارآیی و قدر دست ایجاد نخواهد کرد.
نکته دیگر اینست که در شکستگی استخوانهای انگشتان و کف دست زمان جوش خوردن از نظر بالینی سریعتر از زمان جوش خوردن از نظر رادیولوژی است.
به این ترتیب شکستگی در دست معمولا بعد از سه تا چهار هفته از نظر بالینی جوش میخورد به این معنی که قطعات شکسته شده چنان به یکدیگر میچسبند که دیگر با حرکت کردن دست و انگشتان جابجا نمیشوند در حالیکه از نظر رادیولوژی ممکن است جوش خوردن و اتصال استخوان های شکسته شده به هم بعد از سه تا پنج ماه دیده شود.
با توجه به خطراتی که بیحرکتی طولانی مدت برای دست دارد معیار پزشک برای
جوش خوردن شکستگی معیار بالینی و نه رادیوگرافی است. در این موارد بیمار نباید با دیدن
خط شکستگی نگران این موضوع شود که شکستگی وی جوش نخورده است
.
در صورت شک به این شکستگی قبل از رساندن بیمار به پزشک میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
* جهت کاهش تورم و درد می توان از کیسه ی حاوی خرده های یخ در محل شکستگی استفاده کرد. این کار موجب کاهش تورم در محل شکستگی میشود
* بالا نگه داشتن اندام مبتلا هم میتواند به کاهش تورم کمک کند
* در صورت وجود زخم در محل درد و تورم، با توجه به احتمال بالای عفونت باید محل را با آب و صابون شستو داده و با گاز تمیز پوشاند
درمان این شکستگی در غالب موارد با استفاده از آتل صورت میگیرد. در صورت جابجا بودن قطعات شکسته شده ابتدا پزشک اقدام به جااندازی شکستگی کرده و سپس از نوع خاصی از آتل گچی به نام ناودان اولنار برای بیحرکت کردن قطعات شکستگی استفاده میکند.
بندرت ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی این شکستگی وجود داشته باشد.
در صورت نیاز به جراحی پس از جااندازی بسته یا باز قطعات شکسته شده به توسط پین یا
پلاک به یکدیگر متصل میگردند
.
در کف دست انسان پنج استخوان وجود دارد که به آنها استخوان های متاکارپ میگویند. این استخوان ها به شکل مدادهای کوتاهی هستند. قسمتی از این استخوان ها که با انگشت مفصل میشود برجسته و گرد شده است.
به این قسمت سر استخوان متاکارپ میگویند. وسط استخوان متاکارپ را تنه آن مینامند و بین سر و تنه را گردن استخوان متاکارپ نامگذاری کرده اند.
مکانیسم ایجاد شکستگی گردن متاکارپ در ناحیه کف دست
شکستگی گردن استخوان متاکارپ را شکستگی بوکسورها Boxer’s fracture هم میگویند. علت این نامگذاری مکانیسم ایجاد این شکستگی است. شایعترین علت ایجاد شکستگی گردن متاکارپ مشت زدن به جسم سخت است. البته این شکستگی در بوکسورهای واقعی کمتر دیده شده و بیشتر در درگیری های خیابانی مشاهده میگردد.
اگرچه این شکستگی میتواند در گردن هر کدام از استخوان های متاکارپ کف
دست ایجاد شود شایعترین محل بروز آن متاکارپ پنجم دست است یعنی همان متاکارپی که در
امتداد انگشت کوچک دست قرار دارد
.
علائم شکستگی گردن متاکارپ در کف دست
مهمترین علامت شکستگی گردن متاکارپ درد در محل شکستگی است که با حرکت دادن دست و یا انگشتان تشدید می شود. دست ممکن است ورم کرده یا کبود شود. این تورم بخصوص در پشت دست در محل شکستگی دیده میشود.
در هنگام مشت کردن انگشتان چهار برجستگی گرد در محل اتصال استخوان های متاکارپ و انگشتان دست دیده میشود که به آنها Knuckle میگویند. در شکستگی های گردن متاکارپ که با جابجایی همراه هستند این برجستگی مجو شده و به واضحی قبل دیده نمیشود.
تشخیص قطعی این شکستگی با استفاده از رادیوگرافی ساده کف دست داده میشود
.
انتخاب نوع درمان به توسط پزشک ارتوپد و با در نظر گرفتن محل شکستگی، شکل شکستگی، شدت شکستگی، جابجا بودن یا نبودن آن و متغیرهای دیگر است.
نکته مهم اینست که در شکستگی های داخل مفصلی باید دقت بسیار بیشتری برای جااندازی بسیار دقیق قطعات شکسته شده صورت گیرد تا مفصل شست بعدا دچار استئوآرتریت نشود.
شکستگی های خارج مفصلی
در مواردی که شکستگی بدون جابجایی باشد درمان به توسط یک نوع گچ گیری خاص به نام اسپیکای کوتاه شست Short thumb spica انجام میشود که به توسط آن، پزشک ارتوپد انگشت شست را در وضعیت مناسب در گچ قرار میدهد.
اگر شکستگی همراه با جابجایی باشد پزشک معالج آنرا جااندازی کرده و در صورت پایدار بودن شکستگی ممکن است دست را مدتی در گچ اسپیکا قرار دهد. جوش خوردن شکستگی های شست معمولاً به چهار هفته وقت نیاز دارد و معمولاً دست به همین مدت در گچ باقی میماند. ممکن است در مدت این چند هفته پزشک ارتوپد از دست شما عکسبرداری کند تا مطمئن شود شکستگی شست شما جابجا نشده است.
شکستگی های داخل مفصلی
در شکستگی های داخل مفصلی یا شکستگی های بنت، جراح ارتوپد در اطاق عمل و معمولاً با بیحسی محلی اقدام به جااندازی بسته شکستگی میکند.
بعد از جااندازی شکستگی، محل شکستگی به توسط پین فیکس و ثابت میشود و پس از جراحی معمولاً دست تا مدتی در آتل گچی یا گچ اسپیکا میماند. در صورتیکه جااندازی بسته شکستگی موفقیت آمیز نباشد پزشک معالج اقدام به جااندازی باز شکستگی و سپس فیکس کردن محل شکستگی با استفاده از پین، پیچ یا پلاک میکند.
درمان شکستگی شست چه بدون جراحی و چه با عمل جراحی انجام شود بعد از چند هفته که دست از آتل گچی یا گچ خارج میشود شست خوب خم و راست نمیشود.
بنابراین بیمار حتماً باید تا مدت چند هفته حرکات بخصوصی را که پزشک معالج یا فیزیوتراپ به او آموزش میدهد به درستی انجام دهد تا حرکات شست دوباره به وضع طبیعی برگردد.
یکی از نرمش های خوب به این صورت است که دست را در آب گرم گذاشته و به شست حرکات چرخشی میدهیم یا سعی میکنیم نوک شست را به نوک انگشت کوچک برسانیم. تقویت عضلات دست و شست با گرفتن یک توپ لاستیکی کوچک یا خمیر اسباب بازی در دست و بازی کردن با آن هم بسیار مفید است.
عوارض شکستگی های متاکارپ شست دست
مهمترین عارضه این شکستگی، استئوآرتریت یا آرتروز مفصل بین متاکارپ شست و استخوان تراپزوئید Trapezuid در مچ دست است. این عارضه در شکستگی های داخل مفصلی بنت و هنگامی که شکستگی خوب جااندازی نشده و بعدا بد جوش میخورد بوجود میاید.
استئوآرتریت میتواند موجب درد و محدودیت حرکتی در این مفصل شود. در صورت
شدید بودن علائم، درمان جراحی بصورت جوش دادن دو استخوان ( متاکارپ شست و استخوان تراپزیوم)
و یا خارج کردن استخوان تراپزیوم از مچ دست انجام میشود
.
علائم شکستگی های متاکارپ شست
درد شدید در محل شکستگی مهمترین علامت است. شدت این درد با فشار مستقیم به محل شکستگی بیشتر میشود. دیگر علائم شامل تورم، ناتوانی در حرکت دادن شست، تغییر شکل ظاهری شست و گاهی احساس گزگز انگشت است. تشخیص قطعی توسط پزشک ارتوپد با استفاده از رادیوگرافی ساده امکانپذیر است.
انواع شکستگی های شست
شکستگی های شست دست معمولا در قسمت پرگزیمال Proximal آن یعنی در طرفی که به مچ دست نزدیک تر است بوجود میاید. این شکستگی ها ممکن است داخل مفصلی باشند یعنی خط شکستگی بصورت مایل به داخل مفصل بین شست و استخوانچه ی مچ دست ( استخوانچه ای از مچ دست به نام تراپزیوم یا ذوزنقه ای که با متاکارپ شست مفصل میشود) رفته باشد. این شکستگی ها را شکستگی بنت Bennett’s fracture- subluxation مینامند.
در مواردی هم شکستگی خارج مفصلی است یعنی خط شکستگی بصورت عرضی یا مایل
بوده ولی به درون مفصل امتداد نیافته است. شکستگی های داخل مفصلی از آن جهت که میتوانند
ایجاد آرتروز بکنند اهمیت بیشتری داشته و باید با دقت بسیار بیشتری جااندازی و درمان
شوند
.
اهمیت شکستگی های شست چیست
اکثر شکستگی های شست بدنبال ضربه مستقیم ایجاد میشوند مثلا بدنبال زمین خوردن، یا وقتی میخواهیم یک توپ را بگیریم و فشار توپ موجب ضربه به شست و به عقب بردن آن میشود.
گاهی شکستگی بدنبال ضربه غیر مستقیم مانند پیچ خوردن شست ایجاد میشود. در حین ورزش هایی مانند کشتی و اسکی این اتفاقات زیاد میفتد.
شکستگی های مفصلی باید بصورت بسیار دقیق جااندازی شده وگرنه ممکن است
زمینه ساز ایجاد آرتروز در مفصل شوند. بخصوص شکستگی در محلی که متاکارپ شست به استخوان
های مچ دست متصل میشود اهمیت زیادی دارد
.
