اگر عصب حرکتی آسیب دیده و جراحی شده است تا زمانیکه عصب کارکرد مجدد خود را بدست نیاورده ، ممکن است انگشتان دست حرکت نکنند.
در دورانیکه بیمار صبر میکند تا حرکت انگشت برگردد باید با انجام حرکاتی با کمک دست سالمش، انگشتان دست صدمه دیده را باز و بسته کند.
اگر این حرکات انجام نشوند مفاصل بتدریج خشک شده و دچار محدودیت حرکت میشوند و وقتی عصب خوب شد با یک مفصل خشک مواجه میشود که دیگر نمیتواند آنرا حرکت دهد. پس در دوران انتظار باید حرکات مفاصل اندام فلج شده مرتباً انجام شوند.
اعصاب بافت های ظریفی هستند. آنها به راحتی به علت تحت فشار قرار گرفتن، کشیده شدن یا پاره شدن آسیب میبینند.
در صورت قطع کامل عصب درمان، جراحی است. در حین جراحی پزشک ارتوپد دو لبه پاره شده عصب را در کنار یکدیگر قرار داده و غلاف آنها را با نخ های بسیار ظریف به یکدیگر میدوزد. بعد از مدتی آکسون ها در داخل تونل ها شروع به رشد میکنند و با فرآیندی که ذکر شد کارکرد عصب بهبود میابد.
اگر قسمتی از عصب له شده باشد پزشک جراح آن قسمت را خارج کرده و از پیوند عصب استفاده میکند. به این معنی که قسمتی از عصب را از ناحیه دیگری از بدن ( که اگر عصب هم نداشته باشد مشکل زیادی برایش بوجود نمیاید) برداشته و در قسمت خالی گذاشته و آن را از دو طرف به دوسر عصب ها پیوند میزند
.
بعد از جراحی عصب
پس از جراحی پزشک تا مدتی دست را در یک آتل گچی نگهداری میکند. معمولاً بعد از چند هفته آتل برداشته شده و با کمک فیزیوتراپ یک سلسله حرکات با کمک بیمار برای دست انجام میشود. رعایت چند نکته در دوران بعد از جراحی عصب ضروری است.
اعصاب بافت های ظریفی هستند. آنها به راحتی به علت تحت فشار قرار گرفتن، کشیده شدن یا پاره شدن آسیب میبینند. اعصاب حس لمس و درد را از اندام ها به مغز میبرد و دستورات لازم برای حرکت اندام ها را از مغز به آنها میرسند. با آسیب دیدن عصب ممکن است حس یا حرکت یا هردو آنها در اندام دچار اختلال شود
.
علت آسیب عصب دست چیست
گاهی اوقات به علت فشار خارجی یا به علت کشیده شدن عصب، آکسون ها پاره میشوند ولی چون غلاف های آنها مقاومت بیشتری دارند سالم میمانند. در این وضعیت، قسمتی از اکسون که از محل آسیب تا اندام است از بین میرود ولی قسمتی که از مغز تا محل آسیب دیده است زنده میماند.
بتدریج این قسمت زنده مانده در درون کانال هایی که همان بقایای غلاف ها هستند شروع به رشد میکنند و سرانجام دوباره به اندام میرسند. به این صورت بعد از مدتی عصبی که فعالیت خود را به علت آسیب از دست داده بود مجدداً شروع به فعالیت میکند.
رشد عصب در داخل این غلاف ها حدود روزی یک میلیمتر یا ماهی یک اینچ است. بنابراین بطور مثال اگر آسیب عصب در ناحیه ساعد باشد ممکن است یک سال طول بکشد تا حس انگشت دست دوباره برگردد.
قبل از برگشت حس به انگشت معمولاً یک احساس سوزن سوزن شدن در محل بوجود میاید که گرچه ناخوشایند است ولی نشانه بهبود عصب است. اگر در حین آسیب اولیه، غلاف عصب هم از بین برود متاسفانه اتفاقات ذکر شده صورت نپذیرفته و کارکرد عصب برگشت نمیکند
.
گاهی اوقات تاندون های اکستانسور یا باز کننده انگشتان دست بدون اینکه جسم برنده ای پوست و تاندون را پاره کند آسیب میبینند. در این ضایعات خم شدن ناگهانی یکی از مفاصل انگشت موجب وارد شدن کشش بیش از حد به تاندون شده که نتیجه آن پاره شدن تاندون است.
در بعضی افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی هم تاندون های اکستانسور به علت بیماری ضعیف شده و سپس متعاقب یک فعالیت معمولی و بدون ضربه پاره میشوند. این پارگی ها معمولا در تاندون اکستانسور شست دست ایجاد میشوند. به علت خراب بودن جنس تاندون ها این پارگی ها معمولا قابل ترمیم نیستند و درمان آنها با انجام عمل جراحی انتقال تاندونی انجام میشود
پارگی های تاندون اکستانسور یا باز کننده انگشت میتوانند در دو ناحیه ایجاد شوند
ممکن است پارگی در محل انصال تاندون اکستانسور انگشت به استخوان بند انتهایی ایجاد شود. این پارگی و تغییر شکل هایی که در انگشت متعاقب این پارگی ایجاد میشود در مقاله “انگشت چکشی ( مالت فینگر) Mallet finger” مورد بحث قرار گرفته است.
ممکن است پارگی در محل اتصال تاندون اکستانسور به استخوان بند وسطی انگشت ایجاد شود. این پارگی در ابتدا فقط موجب درد و تورم مختصری در پشت انگشت میشود و بیمار ممکن است بتواند حتی با وجود پارگی انگشت خود را صاف نگه دارد ولی بعد از مدتی انگشت بیمار دچار تغییر شکلی میشود که به آن تغییر شکل جا دکمه ای Button hole deformity یا بتونیر Boutonniere deforfity میگویند.
در این تغییر شکل، مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال خم شده و مفصل اینترفالانژیال دیستال بیش از حد باز میشود. این تغییر شکل در هفته های اول بصورت پاسیو و با فشار انگشت پزشک قابل اصلاح است.
البته پی از برداشتن انگشت پزشک از روی انگشت بیمار دوباره شکل انگشت به وضعیت اول برمیگردد. ولی پس از گذشت چند هفته انگشت در این وضعیت کاملا خشک میشود و حتی با فشار دست پزشک هم به حالت کاملا صاف در نمیاید.
درمان تغییر شکل بتونیر
اگر بیمار زود مراجعه کند درمان بصورت نگه داشتن مفصل اینترفالاتژیال پرگزیمال در حالت کاملا باز و به توسط یک آتل یا اسپلینت انگشتی مخصوص است.
در مواردی هم ممکن است درمان نیازمند عمل جراحی باشد. معمولا انگشت بیمار به مدت ۸ هفته در این این آتل یا اسپلینت باقی میماند. در صورتی که بیمار دیر مراجعه کند درمان مستلزم انجام اعمال جراحی وسیعتر و بازسازی تاندون ها است
.
درمان این پارگی ها عمل جراحی و ترمیم تاندون پاره شده است ولی متاسفانه تنها یک هفته زمان برای این جراحی وجود دارد و در صورتیکه بیمار با تاخیر بیش از یک هفته مراجعه کند ترمیم تاندونی امکانپذیر نیست.
علت آنست که تاندون پاره شده آنقدر به عقب رفته و طول آن در این یک هفته کوتاه میشود که دیگر به سر جای اول خود برنمیگردد.
در این موارد اگر بیمار مشکل پایداری مفصل اینترفالانژیال دیستال ( مفصل بین بند انتهایی و میانی انگشت) را داشته باشد تنها راه آرترودز یا خشک کردن این مفصل با متصل کردن استخوان های بند های انتهایی و میانی است. پس مراجعه زود هنگام بیمار به پزشک و تشخیص زودرس این بیماری بسیار مهم است
.
افرادی که دچار این نوع پارگی ها میشوند معمولا در روزها و حتی هفته های اول متوجه پارگی تاندون خود نمیشوند.
آنها دچار درد انگشت میشوند که به علت پارگی بوجود آمده و این درد را طبیعی و به علت کشیدگی دانسته و فکر میکنند خود بخود خوب میشود.
متاسفانه پس از مدتی که درد خوب نمیشود ممکن است متوجه شوند توانایی خم کردن بند انتهایی انگشت را هم ندارند و آنگاه ممکن است به پزشک مراجعه کنند.
در معاینه این بیماران پزشک متوجه میشود که نه تنها توانایی خم کردن بند انتهایی انگشت را بر روی بند میانی ندارند بلکه معمولا یک برجستگی دردناک در کف دست این بیماران لمس میشود که سر پاره شده تاندون است که تا کف دست به عقب کشیده شده است.
گاهی اوقات ممکن است تاندون در حین کنده شدن از استخوان بند انتهایی انگشت تکه ای از استخوان را هم با خود بکند. پس پزشک معالج ممکن است برای تایید تشخیص از رادیوگرافی نیمرخ دست استفاده کند تا بتواند تکه شکسته شده را در کف دست ببیند.
پارگی های تاندون های فلکسور یا خم کننده انگشتان دست بیشتر بصورت پاره شدن تاندون فلکسور عمقی انگشت در محل اتصال به استخوان بند انتهایی است و بیشتر در انگشت انگشتری ایجاد میشود
.
مکانیسم پارگی تاندون خم کننده انگشت دست
مکانیسم پاره شدن تاندون به این صورت است که انگشتی که در حالت خم شده است با ناگهان به توسط فرد دیگری باز میشود. در نتیجه تاندون فلکسور بشدت تحت کشش قرار گرفته و پاره میشود.
بطور مثال وقتی که در ورزش های رزمی یا در نزاع ها، فردی پیراهن فرد دیگر را محکم با دست میگیرد و فرد مقابل خود را به عقب میکشد انگشت خم شده فرد اول بشدت کشید و باز میشود و ممکن است در این حال تاندون خم کننده عمقی آن پاره شود.
همین مکانیسم در کیف قاپی هم میتواند موجب پاره شدن تاندون فلکسور انگشتان دستی شود که دسته کیف را گرفته است.
.
هر انگشت دست یک تاندون اکستانسور یا باز کننده دارد که هم به استخوان بند انتهایی و هم به استخوان بند وسطی انگشت میچسبد. عضلات این تاندون ها در ناحیه ساعد قرار دارند و تاندون آنها پس از عبور از پشت مچ دست و پشت دست به انگشتان میرسند.
بریدگی این تاندون ها میتواند به علت آسیب نافذ در پشت انگشت و یا در پشت دست و یا در پشت مچ دست و حتی پشت ساعد باشد.
مهمترین علامت بریده شدن تاندون اکستانسور هر انگشت عدم توانایی آن انگشت در مستقیم و صاف شدن است.
البته به علت مکانیسم های بسیار پیچیده ای که در تاندون های اکستانسور دست وجود دارد ممکن است یک تاندون اکستانسور انگشت حتی بصورت کامل بریده شود ولی تا چند روز بیمار بتواند انگشت دستش را صاف کند.
پس هر بیماری که به علت جسم برنده ای دچار زخم پشت انگشتان یا دست یا مچ دست شود باید بدون توجه به توانایی حرکات انگشت برای معاینه به پزشک مراجعه کند.
پزشک معالج در صورت کوچکترین شکی به بریدگی تاندون اکستانسور، بیمار را تحت عمل جراحی قرار میدهد تا از سالم یا پاره بودن تاندون مطمئن شود. تاندون در صورت بریده شدن باید ترمیم شود. نتایج ترمیم بریدگی تاندون اکستانسور در پشت دست بهتر از پشت انگشتان است.
در پشت انگشتان این تاندون ها بسیار ظریف بوده و جراحی آنها مشکل تر است. در بریدگی تاندون های اکستانسور در پشت دست در مواردی که دو سر تاندون بریده شده به علت وسعت بریدگی و آسیب به هم نمیرسند پزشک معالج میتواند سر انتهایی تاندون بریده شده را به سر پرگزیمال تاندون مجاور آن پیوند بزند.
در صورتی که بریدگی تاندون های اکستانسور دست ترمیم نشوند جدا از اینکه
توانایی صاف شدن انگشت دست مختل میشود بیمار پس از مدتی دچار تغییر شکل و دفرمیتی هایی
در انگشت همان دست میشود که در مبحث پارگی های تاندون اکستانسور بدون ضربه نافذ در
باره آنها بیشتر بحث میشود
.
درمان تمامی بریدگی های تاندون های فلکسور یا خم کننده انگشتان دست عمل جراحی است.
نکته مهم اینست که بریدگی هر کدام از این تاندون ها ممکن است ناکامل باشد. در این موارد بیمار میتواند بند مربوطه را خم کند ولی در صورت عدم درمان ممکن است پس از چند روز بریدگی ناکامل تاندون تبدیل به بریدگی کامل شده و توانایی خم شدن بند مربوطه از بین برود. پس در هر زخمی که در سطح کفی انگشتان یا کف دست و یا مچ دست بوجود میاید باید بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد.
در حین جراحی پزشک معالج داخل و عمق زخم را بطور کامل بررسی میکند. اگر بریدگی تاندون ناقص بوده و کمتر از ۵۰ درصد کلفتی تاندون بریده شده باشد لبه بریدگی را صاف میکند تا به بافت های اطراف گیر نکند و در صورتیکه بریدگی بیش از ۵۰ درصد باشد آنرا میدوزد.
دوختن تاندون فلکسور عمل جراحی بسیار مهم و دقیقی است بخصوص وقتی که بریدگی تاندون ها در ناحیه دوم کف دست باشد.
ناحیه دوم یا زون دوم کف دست به ناحیه ای اطلاق میشود که از وسط بند میانی هر انگشت شروع شده و تا مفصل متاکارپوفالانژیال همان انگشت یعنی حدودا یک سوم دیستال کف دست امتداد میابد. در ناحیه دوم تاندون های فلکسور از زیر پولی های مهمی عبور میکنند و اگر ترمیم جراحی آنها با کوچکترین خطایی همراه باشد ممکن است نتیجه درمان رضایت بخش نباشد.
همچنین در درمان بریدگی تاندون ها در این ناحیه انگشتانی که تاندون های آنها صدمه دیده اند باید تحت نظر یک فیزیوتراپ مجرب و با روش های مخصوصی حرکت داده شوند تا تاندون های ترمیم شده به یکدیگر و یا به پولی ها نچسبند.
تاندون های فلکسور انگشت با استفاده از نخ های ظریف نایلونی ترمیم میشوند
اگر بریدگی تاندون ها در منطقه دوم باشد و بیمار بعد از ۳-۲ هفته دیر برای درمان مراجعه کند امکان ترمیم مستقیم دو سر تاندون وجود نداشته و پزشک معالج مجبور میشود تا از روش های پیچیده تری مانند پیوند تاندون استفده کند.
در این موارد در صورتی که پولی ها هم آسیب شدید دیده باشند پزشک معالج مجبور میشود تا در یک مرحله پولی را ترمیم کند و پس از سه ماه با عمل جراحی دوم پیوند تاندونی را انجام دهد.
مسلما نتایج این اعمال جراحی تاخیری به خوبی جراحی هایی که بلافاصله بعد از پارگی تاندون انجام میشود نیستند پس ترمیم تاندون های فلکسور بخصوص در ناحیه دوم باید هر چه زودتر انجام شوند.
نکته مهم اینست که هر زخمی هر چند کوچک و حتی اگر به اندازه چند میلیمتر باشد میتواند به قدر کافی عمقی باشد بطوریکه بتواند به تاندون های فلکسور انگشت آسیب وارد کند.
بیماری که دچار زخم سطح کفی انگشت و کف دست میشود نباید به سهولت از آن بگذرد و یا عدم حرکت انگشت را به حساب درد ناشی از زخم بگذارد و حتی اگر حرکات انگشت طبیعی هم باشد باید برای معاینه به پزشک مراجعه کند.
هر انگشت دست دو تاندون فلکسور یا خم کننده دارد. تاندون های فلکسور عمقی انگشتان که عضلات آن در ناحیه ساعد است به بند انتهایی انگشتان چسبیده و با فعالیت آن بند انتهایی انگشت بر روی بند میانی خم میشود.
تاندون های فلکسور سطحی انگشتان هم که عضلات آن در ناحیه ساعد قرار دارد به بند میانی انگشتان دست چسبیده و با فعالیت آن بند میانی انگشت بر روی بند پرگزیمال آن خم میشود.
* بریدگی های سطح کفی بند انتهایی انگشت میتواند موجب پاره شدن تاندون فلکسور عمقی آن انگشت شود.
* بریدگی سطح کفی بند میانی انگشت معمولا موجب پاره شدن هر دو تاندون فلکسور سطحی و عمقی میشود ولی میتواند موجب پاره شدن تاندون فلکسور عمقی به تنهایی هم بشود.
* بریدگی سطح کفی بند پرگزیمال انگشت معمولا موجب پاره شدن هر دو تاندون فلکسور سطحی و عمقی میشود ولی میتواند موجب پاره شدن تاندون فلکسور سطحی انگشت به تنهایی هم بشود.
* بریدگی های کف دست و یا مچ دست هم میوانند موجب پاره شدن تاندون های فلکسور سطحی و عمقی چند انگشت دست با هم بشود.
مهمترین علامت پاره شدن تاندون فلکسور عمقی هر انگشت اینست که بیمار نمیتواند بند انتهایی آن انگشت را بر روی بند میانی خم کند.
برای معاینه تاندون فلکسور عمقی انگشت پزشک بند میانی و مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال آن انگشت را محکم گرفته و از بیمار میخواهد تا بند انتهایی را خم کند. عدم توانایی بیمار در خم کردن بند انتهایی میتواند نشانه ای از پاره شدن تاندون فلکسور سطحی آن انگشت باشد
مهمترین علامت پاره شدن تاندون فلکسور سطحی هر انگشت اینست که بیمار نمیتواند بند میانی آن انگشت را بر روی بند پرگزیمال آن خم کند.
برای معاینه تاندون فلکسور سطحی انگشت پزشک انگشتان مجاور را گرفته و اجازه خم شدن را به آنها نمیدهد. سپس از بیمار میخواهد تا انگشت مورد نظر را خم کند. عدم توانایی بیمار در خم کردن انگشت از مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال میتواند نشانه پارگ تاندون فلکسور سطحی آن انگشت باشد.
خم کردن بند پرگزیمال انگشت بر روی کف دست میتواند بدون دخالت تاندون
های فلکسور سطحی و عمقی انگشت انجام شود
.
