سندروم تونل کارپ: علائم و روش‌های درمان

سندرم تونل کارپال (CTS) عارضه‌ای نسبتاً معمول در ناحیه دست و انگشتان است که باعث ایجاد احساس سوزش، گزگز، بی‌حسی و در پاره‌ای مواقع درد در این ناحیه می‌شود. معمولاً این علائم به‌صورت تدریجی نمایان شده و در شب شدت بیشتری پیدا می‌کنند. علائم مذکور بر روی انگشتان شست، نشانه و میانه دیده و احساس می‌شود.

 

علائم و نشانه ها

 

سندروم تونل کارپال معمولا به آهستگی و با علائمی مانند سوزش، خارش، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در کف دست و انگشتان، شروع می شود. علائم این عارضه معمولا در طول شب شدید تر شده و خواب بسیاری از افراد مبتلا را مختل میکند. بسیاری از افراد احساس می کنند که برای رهایی از علائم، باید دست خود را تکان دهند.

با پیشرفت سندرم تونل مچ دست، علائم آن در طول روز پدیدار شده و معمولا هنگام در دست داشتن اجسام مانند یک کتاب سنگین و یا برس مو، شدید تر می شوند. اگر فشار همچنان روی عصب باقی بماند، می تواند منجر به ضعف در دست و بی حسی پایدار تری گردد. همچنین ممکن است اشیا را به طور غیر منتظره بیاندازید یا در گرفتن آن ها ضعیف باشید.

 

علت ها و دلایل

 

سندرم تونل کارپال اغلب در نتیجه فاکتورهای ترکیبی که باعث افزایش فشار بر عصب میانی و تاندون ها در ناحیه تونل کارپال می شود، ایجاد می گردد. در حقیقت این بیماری کمتر به واسطه ایجاد مشکل برای خود عصب در افراد مشاهده می گردد. در اکثر موارد این حالت ریشه ارثی دارد و تونل کارپال مچ دست در بعضی افراد کوچکتر از دیگران می باشد. سایر فاکتورهای تاثیرگذار بر ایجاد این مشکل شامل وارد شدن ضربه یا آسیب دیدگی مچ دست است که باعث ورم می شود. برای مثال در این رابطه می توان از پیچ خوردن یا شکستگی، فعالیت بیش از حد غده هیپوفیز، کم کاری تیروئید، آرتریت روماتوئید، مشکلات مکانیکی در مفصل مچ دست، فشار کاری، استفاده مکرر از ابزارهای لرزشی، تجمع مایع در زیر پوست در طول دوره بارداری یا یائسگی، یا تشکیل کیست یا تومور در تونل کارپال است. در بعضی موارد، هیچ دلیل مشخصی برای ایجاد این مشکل وجود ندارد.

 

امروزه شواهد کلینیکی کم و ناچیز درباره تاثیرگذاری انجام حرکت های تکراری و همراه با فشار در ناحیه دست و مچ در طول فعالیت های شغلی یا تفریحی بر ابتلا به سندرم کارپال تونل وجود دارد. در این رابطه ابتلا به برخی بیماری های دیگر مثل بورسیت و تاندونیت نیز می تواند از انجام دادن حرکت های تکراری در فعالیت های شغلی یا سایر فعالیت ها تاثیر پذیرد. سندرم کرامپ نویسندگی نیز ممکن است در نتیجه انجام فعالیت های تکراری ایجاد شود.

 

تشخیص

 

احتمالاً پزشک یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را برای تشخیص ابتلا به سندرم تونل کارپال انجام خواهد داد:

 تاریخچه علائم. پزشک علائم را بررسی خواهد کرد. ممکن است تعیین الگوی نشانه‌ها و علائم در پی بردن به علت بروز آنها راهگشا باشد. برای مثال از آنجایی که عصب مدیان انتقال دهنده‌ی حس به انگشت کوچک نیست، بروز علائم در این انگشت می‌تواند بیانگر وجود مشکلی به جز سندرم تونل کارپال باشد.

راهنمای تشخیصی دیگر زمان‌بندی علائم است. معمولاً علائم ناشی از سندرم تونل کارپال هنگام نگه داشتن گوشی تلفن یا روزنامه، گرفتن فرمان خودرو یا بیدار شدن در طول شب آشکار می‌شوند.

 

 معاینه بدنی. پزشک هنگام انجام معاینه بدنی حس انگشتان و قدرت عضله‌های دست را آزمایش خواهد کرد.

وارد آمدن فشار روی عصب مدیان مچ دست در نتیجه خم کردن مچ، ضربه دیدن عصب یا صرفاً فشار آمدن بر عصب به بروز علائم در بسیاری از افراد می‌انجامد.

 

 اشعه ایکس (پرتونگاری). برخی از پزشکان انجام پرتونگاری مچ آسیب دیده را جهت حذف علل دیگر درد مچ دست، برای مثال آرتروز یا شکستگی، لازم می‌دانند.

 

 الکترومیوگرافی (عضله‌نگاری برقی). در الکترومیوگرافی تخلیه‌های الکتریکی بسیار کوچک تولید شده در عضله‌ها اندازه گرفته می‌شود. پزشک حین انجام این آزمایش الکترود بسیار باریکی را درون عضله‌های معین قرار می‌دهد. این آزمایش فعالیت الکتریکی عضله‌ها را هنگام منقبض و شل بودن ارزیابی می‌کند و معین می‌گردد که آیا عضله آسیب دیده است یا خیر. از این گذشته الکترومیوگرافی برای از میدان حدس خارج کردن عارضه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

 بررسی هدایت عصبی. در گونه‌ی دیگری از الکترومیوگرافی دو الکترود بر پوست ضربه می‌زند. شوک کوچکی از عصب مدیان می‌گذرد تا مشخص گردد که آیا تکانه‌های الکتریکی در تونل کارپال آهسته می‌شوند یا خیر. این آزمایش برای تشخیص این سندرم و حذف عارضه‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

راه ها و روش‌های درمان

 

لازم است سندروم تونل کارپال در کوتاهترین زمان پس از مشاهده علائم ، درمان شود. در صورت تشخیص به موقع تونل کارپال ، روش های درمانی غیر جراحی می توانند موفقیت آمیز باشند و می توان از نیاز به انجام جراحی جلوگیری کرد . برخی روش هایدرمان سندرم تونل کارپال عبارتند از :

 

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی :مانند ایبوبوفن ، آدویل ، موترین و غیره . در ابتدای درمان برای کاهش درد و التهاب از این داروها استفاده می شود .

 

 فیزیوتراپی : روش های درمانی فیزیوتراپی در اکثر مواقع برای درمان سندرم تونل کارپال موثر است. فیزیوتراپیست کارهای زبر را انجام می دهد :

 

 - درمان دستی استخوان های مچ دست برای باز کردن تونل کارپ

- تمریناتی کششی برای تاندون ها و عصب ها برای اطمینان از حرکت آزادانه آن ها

- تمرینات کششی برای افزایش قابلیت کشش بافت نرم و عضله

- بررسی مهره‌های سینه‌ای و گردنی برای اصلاح هر گونه درد ارجاعی از گردن یا ستون فقرات

-افزایش توان عضلانی دست در گرفتن اشیا و تقویت عضلات ساعد

-تقویت کامل عضلات دست و انجام تمریناتی برای افزایش دامنه حرکتی

- اصلاح عادات حرکتی بیمار

 

مچ بند طبی مخصوص : استفاده از مچ بند طبی مخصوص یا آتل یکی از مهم ترین روش های درمان سندروم تونل کارپال می باشد. این اسپلینت ها مچ دست را در حالت طبیعی آن و به صورتی که به عصب های دست فشار نیاورد نگه می دارند. مچ بند طبی مچ دست را در حالت صاف نگه می دارد چرا که مچ دست در حالت خمیده فشار بیشتری به تونل کارپ وارد می کند. با کاهش فشار به تونل کارپ و کاهش فشار عصبی به عصب های میانب مچ دست علائم ناشی از بیماری بهبود میابند

 

تزریق کورتیزون : ممکن است پزشک برای تسکین درد و التهاب ناشی از سندروم تونل کارپال به داخل مچ دست یک داروی کورتیکاستروئیدی مانند کورتیزون تزریق کند . کورتیزون التهاب و تورم مچ دست را از بین می برند و از این طریق از فشار وارد شده به عصب میانی مچ دست می کاهند. البته کورتیزون به صورت خوراکی نیز قابل استفاده است اما استفاده از آن به صورت خوراکی بسیار کمتر از تزریق آن به مچ دست موثر است.

 

عمل جراحی : در صورتی که درد بیمار پس از انجام روش های درمانی غیر جراحی بهبود نیافت ممکن است روش جراحی برای درمان سندرم تونل کارپال در نظر گرفته شود. در روش جراحی با برش دادن رباطی که بر روی عصب ها فشار وارد می کند ، عصب ها آزاد می شوند. این عمل به دو روش گوناگون انجام می شود.در مورد روش جراحی و مزایا و معایب آن با پزشک خود باید مشورت کنید. عوارض احتمالی جراحی شامل آزاد نشدن عصب ها ، عفونت ، باقی ماندن جای زخم و آسیب عصبی است.

 

                                 

درد شانه در چه کسانی بیشتر است

این روزها درد شانه گربانگیر بسیاری از افراد شده است چون افراد از شانه خود حداکثر کاررامیکشند و یا شانه آنها در اثر تصادف آسیب میبیند و یا بیشتر کارهای روزمره بارش بر دوش شانه است پس درد های شانه یکی از شایع ترین دردها است که توانبخش به این افراد برای کاستن از درد کمک زیادی میکند

توانبخشی اصولا به منظور تسریع کم کردن دردهای بیمار از نظر زمانی و به حداقل رساندن مصرف دارو در بیمار است، بنابراین کمک می‌کند که بیمار داروی کمتری مصرف کند و بدون استفاده از دارو زودتر به درمان برسد. 

 افرادی که بیشتر کارشان با شانه سر و کار دارد مثل کارگران حمل بارهای سنگین، در اثر ضربه از جمله تصادفات و یا در اثر یک عامل ناشناخته مثل روماتیسم بدون اینکه سابقه ضربه داشته باشند دچار درد شانه می‌شوند در توانبخشی وقتی علت معلوم شود در مرحله بعدی به رفع مشکل می‌پردازند.

 

 توانبخشی اصلاح وضعیت کاراست، در واقع سعی می‌شود که فعالیت روزانه فرد به حداقل کار به وسیله شانه کشیده شود تا فشاری که در هنگام کار به شانه وارد می‌شود کم ترشده و کمک می‌کند تا شانه فرصتی برای بهبودی به دست آورد.

 

 توانبخشی ضمن این که بیمار را به سمت بهبودی کامل سوق می‌دهد نیز در کم کردن درصد مقدار دارو تاثیر بسزایی دارد.

 

 بعضی مواقع ممکن است بیمار به بهبودی کامل دست پیدا نکند به خصوص در شانه‌هایی که محدودیت حرکتی‌شان از بین رفته که اصطلاحا شانه یخ زده می‌گویند، در این افراد که در مقابل درمان مقاوم هستند باید با فیزیوتراپی طولانی تحت درمان قرار بگیرند.

 

 بیمارانی که در ضمیمه شانه دچار مشکل هستند از مراجعه به افراد غیرپزشک که متاسفانه اطراف شهرها به اسم شکسته بند سنتی هستند مراجعه نکنند و همچنین از خوددرمانی بپرهیزند و هر چه زودتر به متخصصین توانبخشی مراجعه کنند تا دوره درمان‌شان کوتاه‌تر شود.

                                 

فیزیوتراپی پیش از تعویض مفصل ران یا زانو

یک تحقیق جدید که  نتیجه آن در مجله Journal of Bone & Joint Surgery چاپ شده نشان داده است که فیزیوتراپی یا معالجات فیزیکی پیش از انجام اعمال جراحی تعویض مفصل لگن یا ران و زانو که به آن prehabilitation هم می گویند می تواند نیاز به مراقبت های بعد از جراحی را به میزان 30 درصد کاهش داده و تا حدود زیادی مخارج بیمار و بیمارستان را کاهش دهد.

تعداد اعمال جراحی تعویض مفصل ران و زانو که معمولا به علت بروز ساییدگی و آتروز در این مفاصل انجام می شود روز به روز در حال افزایش است بطوریکه پیش بینی میشود از سال 2008 تا 2030 آمار جراحی های تعویض مفصل ران در ایالات متحده تا حدود 144 درصد و آمار جراحی های تعویض مفصل زانو 673 درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

 

محققین با بررسی 4733 مورد تعویض مفصل ران و زانو متوجه شدند که نیاز به مراقبت های بعد از این جراحی ها که برای راه اندازی بیمار و آماده کردن او برای بازگشت به کار و زندگی انجام می شود در آن دسته از بیماران که درمان های فیزیکی Physical therapy را از قبل از جراحی شروع می کنند در حدود 30 درصد کم می شود. آنها دریافتند که با یک یا دو جلسه فیزیوتراپی قبل از جراحی که بیشتر شامل آموزش بیمار برای چگونگی راه رفتن با عصا و انجام نرمش های طبی بعد از جراحی است می توان او را آماده کرد تا بعد از جراحی مستقل تر بوده و زودتر به زندگی عادی بازگردد.

                                 

 

بررسی برخی از علل زانو درد

زانو درد یکی از دردهایی است که به سختی می توان آن را تحمل نمود به علاوه اینکه اغلب جلوی انجام کارهای روزمره را می گیرد و فرد را دچار کم تحرکی می کند. اغلب درد زانو اگر نادیده گرفته شود به کمر منتقل میشود.

 

دردهای زانو ممکن است به دلیل برخی شکستگی ها در ناحیه زانو یا ساق و ران پا ایجاد شوند. عموما افرادی که دچار شکستگی در یکی از این نواحی می شوند. زانو درد را تجربه می کنند . درمان این گونه دردها اغلب به کمک فیزیوتراپی و استفاده از مسکنها صورت می پذیرد

برخی دیگر از دردهای زانو ممکن است مرتبط با ورم مفاصل و ورم زانو باشد. اغلب در ورم زانو این کشکک زانو است که ورم می کند و دچار درد می شود. گاهی اوقات هم کشیدگی و ضربه در این ناحیه موجب درد می شود. در این گونه موارد اغلب پزشکان توصیه می کنند استراحت کنیم و از خم و راست کردن مکرر زانوبپرهیزیم. و با کمی پیاده روی سبک به رفع تورم یا کاهش درد کمک نماییم.

یکی دیگر از علل زانو درد می تواند درد ناحیه کمر باشد که در صورت سرپا ایستادن یا انداختن وزن روی یک زانو ایجاد شود. در این موارد هم از فرد خواسته می شود. حتی االمکان کمتر بایستد ویا هنگام ایستادن با گذاشتن چهارپایه ایی زیر پا از فشار مضاعف روی زانو بکاهد.

گاهی اوقات هم درد زانو در افراد ورزشکار به دلیل فشار بیش از حد روز زانو ایجاد می شود که توصیه می شود با بستن زانو و تحرک کمتر و استفاده از کمپرس یخ و مسکن به درمان ان کمک نمود.

در افراد کهنسال یکی دیگر از علل درد زانو می تواند پوکی استخوان و تخریب غضروف ها باشد. عموما در این سنین فقط با انواع مسکن ها و استفاده از زانو بندهای طبی و داروهای کلسیم انجام می شود.

در برخی موارد هم ضعف عضلات در افراد بخصوص افراد جوان یا حتی کودکان موجب درد شدی در زانو می شود که در این گونه موارد با مراجعه به متخصصیان طب قیزیکی و ارتوپدها ورزشهای مخصوص داده شده و سعی می شود این ضعف درمان شود.

                                 

دیسک کمر: درمان و علت

ستون فقرات شما از استخوان هایی (ورتبرا) تشکیل شده است که شامل صفحات بیضی شکل کارتیلاژ یا دیسک هستند که دارای یک لایه خارجی سخت و محکم ( انولوس) و لایه داخلی نرم(نوکلئوس) می باشند.

وقتی فتق دیسک کمر رخ می دهد بخشی از نوکلئوس از درون شکافی در آنولوس وارد کانال ستون فقرات می شود. این امر می تواند سبب آسیب به عصب و در نتیجه ایجاد درد، بی حسی و ضعف در کمر، پا یا بازو شود.

علائم

نوع و محل ایجاد علائم دیسک کمر بستگی به موقعیت و مقدار فشار وارد شده به اعصاب دارد. در این رابطه می توان شرایط زیر را مشاهده کرد:

•اگر فرد در مهره های گردن دچار فتق دیسک کمر شود، ممکن است با درد، احساس سوزش، بی حسی، ضعیف شدن، یا ترکیبی از این شرایط در دست، شانه، یا گردن خود مواجه شود.

•اگر فرد در محل ستون فقرات به فتق دیسک کمر دچار شود، ممکن است با درد، احساس سوزش، بی حسی، ضعیف شدن، یا ترکیبی از این شرایط در ناحیه پشت، باسن، یا پاها مواجه شود. در اکثر موارد این علائم فقط در یک طرف بدن مشاهده می شود.

اغلب، علائم فتق دیسک با انجام فعالیت های خاص یا قرار گرفتن در بعضی شرایط تشدید می شود. اگر شما به مشکل فتق دیسک در ناحیه ستون فقرات مبتلا شدید، احتمالاً:

•    درد شما ممکن است با نشستن، خم شدن، و کشیدن بدن تشدید شود.
•    درد ممکن است هنگام بیدار شدن از خواب یا پس از باقی ماندن در یک موقعیت مشخص برای یک دوره طولانی تشدید شود.
•    در این حالت ممکن است نیاز به تغییر وضعیت بطور مکرر وجود داشته باشد.
•    در این شرایط فرد ترجیح می دهد به جای نشستن در حالت ایستاده قرار گیرد.

اگر شما به مشکل فتق دیسک در ناحیه گردن مبتلا شدید، علائم شما معمولاً با نشستن یا دراز کشیدن طولانی بطور مشخص تشدید خواهد شد. 

علت

افزایش سن و ساییدگی و استهلاک ناشی از افزایش سن یکی از اصلی ترین علت دیسک کمر است با افزایش سن، دیسک کمر بخشی از آب خود را از دست می دهد.

این حالت باعث می شود که انعطاف پذیری آن ها کمتر شده و بیشتر در معرض پاره شدن قرار بگیرند و در چنین شرایطی ممکن است با یک فشار و یا چرخش کوچک نیز با پارگی دیسک کمر مواجه شوید.

در بسیاری از افراد دلیل  اصلی فتق دیسک کمر ناشناخته است. گاهی اوقات ممکن است بلند کردن اجسام بزرگ و سنگین توسط عضلات کمر (به جای بلند کردن آنها با استفاده از عضلات ران و پا) باعث فتق دیسک کمر شود.

به ندرت حوادثی مانند سقوط از بلندی و یا ضربه به پشت می توانند باعث فتق دیسک کمر شوند.

راه ها و روش های درمان

اگر بیمار  مبتلا به دیسک کمر علائم عصبی واضحی ندارد و اختلال‌های انگشتان حرکتی پا و مشکلات اسفنکتری و ادراری هم ندارد بیمار اورژانسی نیست و درمان دیسک کمر بسیار راحت است و شامل تمرین‌های کششی دیسک کمر یا بستن کمربندهای مخصوص است تا بتوان کشش لازم را در ناحیه کمر ایجاد کرد.

داروهای مسکن و کورتونی هم برای درمان دیسک کمر تجویز می‌شود ولی بیماران مبتلا به دیسک کمر  باید به طور مرتب کنترل شوند تا مطمئن شویم بیماری  دیسک کمر پیشرفت نمی‌کند.

گاهی لازم است بیماران برای درمان دیسک کمر  استراحت کنند. استراحت بیمار مبتلا به دیسک کمر تا زمانی است که التهاب دیسک کمر برطرف شود.

فشار دیسک کمر به عصب باعث تورم عصب می‌شود و التهاب ایجاد می‌کند.

برای کاهش التهاب دیسک کمر توصیه می‌شود بیمار مبتلا به دیسک کمر به مدت 48 تا 72 ساعت یا حداکثر 7 تا 10 روز همراه با  ورزش و تمرینات کششی استراحت کند ولی استراحت طولانی‌مدت  به هیچ‌وجه توصیه نمی‌ شود چون باعث ضعف عضلات می‌شود.

پزشک  می تواند حرکات و وضعیت هایی را به شما  بدهد که شما بتوانید به کمک آن ها درد ناشی از فتق دیسک کمر خود را به حداقل برسانید. ممکن است پزشک موارد زیر را به شما توصیه کنند:

استفاده از گرما و یا سرما

حرکات کششی

استفاده از اموال اولتراسوند

در صورت فشار روی ریشه عصب و پیشرفت بیماری ممکن است جراحی دیسک کمر لازم شود.

پیشگیری

 ورزش

برای پیشگیری از دیسک کمر ورزش کنید. تقویت عضلات به ثبات و حمایت از ستون فقرات کمک می کند.

 حفظ وضعیت های بدنی مناسب

برای پیشگیری از دیسک کمر در وضعیت های خوب بدنی قرار بگیرید (برای نشستن، ایستادن و دراز کشیدن) وضعیت های خوب فشار را بر روی ستون فقرات کم می کنند. حتما به یاد داشته باشید که حالت نشستن خود را تصحیح کنید و در هنگام بلند کردن اجسام از ران ها و پاهای خود کمک بگیرید نه کمرتان.

حفظ وزن سالم

اضافه وزن باعث افزایش فشار بر ستون فقرات و افزایش احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر می شود.

 

                                 

 

زانو (پای ضربدری) در کودکان و بزرگسالان

پا ضربدری، به حالتی گفته می شود که درآن زاویه بالای ساق پا به طرف داخل میباشد و زانوها درتماس با یکدیگر قرار می گیرند و مچ ها ازهم دور می شوند.بسیاری ازکودکان تاسن 3سالگی دچار ساق پای خمیده هستند و علت پای ضربدری در این کودکان خم بودن ساق پا در رحم مادر است و این کودکان تاسنین 4یا 5 سالگی با کجی زانو یا زانوی ضربدری مواجه هستند و درسن 6 یا 7سالگی پای آن ها صاف می شود.

 

اگرچه در برخی ازکودکان این کج بودن ادامه پیدا می کند. از علائم زانو ضربدری کج بودن زانو است، دراین موارد دلیل کج بودن زانو می تواند بر اثر شرایطی مانند بیماری نرمی استخوان یا بدشکلی های ژنتیکی باشد.

 

چه عواملی می‌توانند باعث ایجاد زانوی ضربدری شود؟

 

1.      زانوی ضربدری در کودکان طبیعی است، اما اگر این مشکل همچنان ادامه یابد و در مراحل بعدی زندگی نیز باقی بماند، ممکن است یک علت پزشکی اساسی وجود داشته باشد.

 

2.      برخی از عواملی که می‌تواند به ایجاد زانوی ضربدری کمک کند، عبارتند از:

 

3.      عوارض پزشکی ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای مانند راشیتیسم، نرمی استخوان یا اسکوربوت می‌تواند بر فرم استخوان تأثیر بگذارد و باعث زانوی ضربدری شود.

 

4.      عفونت استخوان مانند استئومیلیت می‌تواند علت دفورمیتی زانوی ضربدری باشد.

 

5.      صدمه به استخوان ساق پا (که مسئول رشد است) می‌تواند باعث پای ضربدری شود. این وضعیت ممکن است فقط در یک پا بوجود بیابد.

 

6.      برخی از عوارض ژنتیکی نادر نیز ممکن است موجب چنین ناهنجاری‌های استخوانی گردد.

 

7.      آسیب قبلی و یا یک عارضه مفصلی مانند آرتروز یا التهاب مفاصل در بزرگسالان ممکن است باعث زانوی ضربدری و والگوس زانو گردد.

 

8.      چاقی با تغییر در نحوه راه رفتن فرد می‌تواند فرم زانوها را مانند زانوی ضربدری نشان دهد.

 

                                 

علائم زانو و پای ضربدری

پا و زانوی ضربدری به معنای وجود قوس غیرطبیعی در قسمت پایینی پاها می‌باشد که باعث می‌شود فاصله‌ی بین مچ پاها بسیار زیاد باشد و زانو‌ها به یکدیگر بیش از حد نزدیک باشند یا حتی به هم برخورد داشته باشند. البته بسیاری از کودکان در سال‌های اول زندگی، پای ضربدری دارند که این حالت طبیعی است و بعد از مدتی برطرف می‌شود، اما برخی از افراد بر اثر اختلالات ژنتیکی یا بیماری متابولیسمی استخوان به این بدشکلی اسکلتی دچار می‌شوند. افرادی که دفورمیتی پای آنها بسیار شدید است، نمی توانند وقتی پاهای خود را صاف می‌کنند، مچ پای خود را به هم بچسبانند.

 

علائم و نشانه‌ها

 

پای ضربدی معمولاً با مشکل کف پای صاف ارتباط دارد. هنگامی که زانوها در موقعیتی قرار می‌گیرند که بیش از حد خم و انحنا دارد، مفاصل پا (مفصل ساب تالار) مجبور به چرخش در محل خود می‌شود. این شرایط باعث وارد شدن فشار و کشیدگی زیاد به غضروف‌ها، تاندون ها و نیز بافت نرم داخل انحنای پا می‌شود.

 

کودکانی که با مشکل خمیدگی زیاد و صاف بودن بیش از حد کف پا مواجه هستند، هنگام دویدن بسیار ضعف دارند و معمولاً نمی‌توانند با دوستان و هم سن‌های خود ارتباط مناسب داشته باشند. این کودکان هنگام انجام فعالیت زودتر از بقیه خسته می‌شوند. مشکلات زانو در بین کودکانی که دارای پای ضربدری هستند بسیار شایع می‌باشد. تغییر شکل مفصل کشکی ران در بین این افراد پدیده‌ای عادی است و این موضوع باعث عدم توازن پاهای فرد می‌شود.

 

قرارگیری نامناسب استخوان کشکک در محل خود می‌تواند این استخوان را مستعد کندرومالاسی و در رفتن کشکک کند. زانوی ضربدری همچنین با انحنای زیاد بخش داخل استخوان بالا و پایین ران بیمار همراه است (سندروم داخلی استخوان درشت نی). این موضوع به طور معمول به عنوان اسپلینت ساق پا شناخته می‌شود.

 

                                 

علت ابجاد زانو و پای ضربدری چیست؟

پا ضربدری، شرایطی است که زاویه بالای ساق پا به طرف داخل میباشد و زانوها در تماس با یکدیگر قرار میگیرند و مچ پا ها از هم دور می شوند.معمولا کودکان تا سن ۳ سالگی دچار کجی زانو می باشند و پای ضربدری به علت خم بودن ساق پای جنین در رحم مادر است، معمولا این کودکان تا سنین ۴ الی ۵ سالگی با پای ضربدری روبرو هستند، و پس از آن زانو شروع به صاف شدن می کند، با این حال تعدادی از این کودکان این کج بودن اصلاح نشده و ادامه میابد. در این موارد علت کج بودن زانو ممکن است ناشی از مشکلاتی مثل بیماری نرمی استخوان یا بدشکلی های ژنتیکی باشد.

 

علت

 

نوزادان به خاطر وضعیت فشردگی آن ها در رحم مادر با پای پرانتزی به دنیا می آیند. پاهای کودک با آغاز راه رفتن قوی تر می شوند و زانو ها به سمت داخل حرکت می کنند(در حدود 12 تا 18 ماهگی). اما در بعضی کودکان در 3 سالگی، پاها بیش از اندازه به سمت داخل ( وضعیت زانو ضربدری) می شوند. در این زمان موقع ایستادن کودک، زانوها با یکدیگر تماس داشته، اما قوزک ها از یکدیگر جدا هستند.

 

کجی زانو در کودکان سالم تا سن زیر 6تا7 سال رایج است این به این دلیل است که وزن آنها برروی ناحیه خارجی مفصل زانو ایجاد میشود و این یکی ازمراحل رشد طبیعی کودکان است برای درمان زانو ضربدری در اکثر موارد بدون هیچ گونه مراجعه به پزشک و خود به خود اصلاح می شود اما در صورتیکه کجی زانو خودبه خود اصلاح نشد و فاصله بین مچ پاها بیشتراز10 سانتیمتر باشد و زانوها نامتقارن باشد کودک با مشکل درروند رشد مواجه است .

 

پای ضربدری می تواند در نتیجه مشکلات یا بیماری های خاص همچون موارد زیر ایجاد شود:

 

- نرمی استخوان براثرکمبود ویتامین دی دربدن

 

- شرایط کبود سایر موادغذایی مانند ویتامین سی

 

- عوامل نادر ژنتیکی مانند ابتلا به سندروم کوهن

 

- وارد شدن آسیب به استخوان ساق پا (در این حالت فقط یک پا دچار خم یا انحنا می شود

 

- اضافه وزن یا چاقی

 

- دربزرگسالان کجی استخوان می تواند بر اثر هرگونه صدمه مانند شکستگی مچ پا و بیماری هایی مانند آرتروز استخوان یا روماتیسم ایجاد شود

 

پای ضربدری همچنین ممکن است با مشکل صافی کف پا ارتباط داشته باشد. هنگامی که زانوها در موقعیتی قرار می گیرند که بیش از حد خم و انحنا دارد، مفاصل پا مجبور به چرخش در محل خود می شود. این شرایط باعث وارد شدن فشار و کشیدگی زیاد به غضروف ها، تاندون ها و نیز بافت نرم داخل انحنای پا می شود.

 

                                 

 

 

درمان زانوی ضربدری با ورزش و حرکات اصلاحی

زانوی ضربدری اصطلاحی است که برای توصیف حالتی به کار می‌رود که در آن هنگامی ‌که زانوها با یکدیگر تماس دارند فاصله غیرعادی زیادی در بین قوزک پاها وجود دارد. این عارضه بیشتر در کودکان روی می‌دهد و معمولاً مسئله نگران‌کننده‌ای نیست اما د رصورتی ‌که این عارضه در بزرگسالان روی دهد باید مورد توجه قرار گیرد. اگر زانو ضربدری به ‌خودی ‌خود اصلاح نشد و یا اگر این عارضه در اثر مشکلات زمینه‌ای ایجاد شود احتمالاً به درمان نیاز می‌باشد.

 

حرکات اصلاحی

 

1.         بالا بردن پا

بر روی سمت چپ خود دراز بکشید و پیشانی خود را هم سطح کف اتاق قرار دهید. پاهای خود را جمع کنید و دست راست خود را روی باسن قرار دهید. باسن خود را بالا بیاورید و از پاها تا شانه ها یک خط مستقیم ایجاد کنید. تا حد امکان پای راست خود را بالا بیاورید و سپس به آرامی آن را پایین بیاورید. این ورزش زانوی ضربدری را  برای هر طرف ۱۰ بار تکرار کنید. با این حرکت تا حدی از انحراف زانوی ضربدری جلوگیری میکنید

 

2.      حرکت پله از پهلو

 

بین دو نیمکت که پهلوی هم قرار گرفته اند بایستید. پای راست خود را روی نیمکت سمت راست قرار دهید و اجازه دهید پای چپ شما معلق باشد. پای راست را روی زمین برگردانید و این بار این کار را با پای چپ خود تکرار کنید. این کار را به صورت یکی درمیان انجام دهید و برای هر پا آن را ۱۰ بار تکرار کنید.

 

3.      دوری از مرکز بدن

یک باند کشی را به یک وسیله ثابت مثل پایه میز محکم کنید. سمت دیگر باند را به قسمت پایین ساق پای چپ خود ببندید. پا خود را بالا ببرید و سعی کنید تا قوس آن تا حد امکان از بدن فاصله بگیرد، سپس پا را پایین بیاورید. این کار را برای هر پا ۱۰ بار انجام دهید

 

4.      چمباتمه زدن

 

باند کشی را دور ران خود قرار دهید، آن را دقیقا در بالای زانو صاف کنید. پای خود را بیش تر از عرض شانه باز کنید. برای اینکه باند محکم شود، کمی پاهای خود را آن طرف تر ببرید. در هنگامی که بدن خود را در وضعیت چمباتمه قرار می دهد سعی کنید باند همچنان سفت باشد، تا زمانی که ران های شما موازی با کف اتاق شوند. به وضعیت ایستاده برگردید و این کار را ۱۰ بار انجام دهید.در سه روز غیرمتوالی در هفته سه مورد از این ورزش های مخصوص زانوی ضربدری را انجام دهید. هر چه قوی تر شوید، می توانید از باند کشی سطح بالاتری استفاده کنید، ورزش های بیشتری انجام دهید و تعداد بار انجام ورزش ها را افزایش دهید. در صورتی که سریع به نتیجه نرسیدید ناامید نشوید. برای اینکه متوجه تفاوت واقعی شوید حداکثر شش ماه زمان لازم است.

 

                                 

زانوی پرانتزی در کودکان و بزرگسالان

حالت پرانتزی بودن پاها در بسیاری از کودکان رایج است، افرادی که زانوی پرانتزی دارند، زمان ایستادن اگر پاهای خود را جفت کنند، فاصله زیادی بین زانوها و ساق پاها ایجاد می شود. مشکل پای پرانتزی می تواند در هر دو زانو رخ دهد. اکثر کودکان در چند سال اول زندگی خود مشکل پا پرانتزی را دارند. زانو پرانتزی در کودکانی که اضافه وزن دارند شایعتر می باشد. نوجوانان و بزرگسالان هم در بعضی موارد دارای ساق پای خمیده یا پرانتزی هستند، اما علائم زانو پرانتزی در کودکان شایعتر می باشد. این ناهنجاری فیزیکی بین کودکان زیر ۱۸ سال شایع است. پای نوزادان در هنگام تولد به دلیل نوع قرار گرفتن آنها در رحم مادر پرانتزی است بنابراین این عارضه در دروان کودکی طبیعی است. به مرور زمان و با وجود نیاز به تحمل وزن روی پاها و در حالی که کودکان راه رفتن را می‌آموزند این مشکل نیز برطرف می‌شود

 

عوامل ایجاد

 

از علت زانوی پرانتزی میتوان گفت نوزادن هنگام به دنیا آمدن پاهایی با حالت پرانتزی دارند. برای بیشتر نوزادانی که با حالت پای پرانتزیبه دنیا می آیند، نگرانی وجود ندارد، زیرا این عارضه فیزیولوژیکی در اکثر موارد خود به خود بهبود یافته و باعث ایجاد مشکلات در دراز مدت نمی‌شود. کودکانی که هر دو زانویشان یا تنها یک زانویشان پرانتزی است، احتمال ابتلا به بیماری بلانت Blount را دارند، این بیماری باعث بدشکلی ناحیه صفحه رشد کودک در بالای قلم پا می‌شود، در سنین پایین تر از 2 سال تشخیص و درمان زانو پرانتزی کودکان توسط پزشک کمی مشکل است اما زمانیکه کودک به 3 سالگی رسید و پرانتزی بودن پای او برطرف نشده بود. پزشک تصویر برداری با اشعه ایکس را برای تشخیص بیماری بلانت تجویز می کند.یکی دیگر از علل زانوی پرانتزی، نرمی استخوان می باشد، بیماری نرمی استخوان باعث بدشکلی‌های استخوانی در مفصل می‌شود. شیوع پا پرانتزی در کشورهای پیشرفته نادر است، زیرا کودکان در این کشورها زیرا کودکان دراین کشورها از ویتامین دی، کلسیم و فسفر کافی برخوردار هستند.آرتروز و بیماری پاژه نیز از علتهای پرانتزی پا می باشد.