مهمترین علامت شکستگی اپی کندیل داخلی آرنج درد بخصوص در سطح داخلی آرنج است. این درد با فشار به قسمت داخلی آرنج بیشتر میشود و حرکات ارنج در این بیماران بشدت دردناک است.
در رادیوگرافی ساده میتوان شکستگی را مشاهده کرد. اگر شکستگی همراه با دررفتگی باشد قطعه شکسته شده در درون مفصل دیده میشود.
تنه استخوان بازو تقریبا به شکل استوانه ای است. این استخوان همانطور که در قسمت بازو به شکل یک کره گرد درآمده و سر استخوان بازو را میسازد در قسمت پایین پهن شده و سه ساختمان به هم چسبیده را میسازد.
ساختمان خارجی تقریبا یه شکل یک کره بوده و به آن کندیل لترال یا لقمه خارجی میگویند. ساختمان داخلی به شکل یک مثلث بوده و به آن اپی کندیل داخلی میگویند و ساختمان بین آن دو به شکل یک قرقره است و به آن تروکلئا Trochlea میگویند.
اپی کندیل داخلی Medial epicondyle در بچه ها غضروفی است و تا زمانی که غضروفی است شکستگی آن بسیار نادر است.
در سنین حدود ۹ سالگی این قسمت شروع به استخوانی شدن میکند و تا سن حدود ۱۶ سالگی بطور کامل استخوانی شده و هسته استخوانی آن به تروکلئا متصل میشود. شایعترین سن شکستگی اپی کندیل داخلی همین سن بین ۱۶-۹ سالگی است.
شکستگی اپی کندیل داخلی آرنج معمولا بدنبال زمین خوردن در حالتی که فرد دست خود را حائل قرار داده تا زمین نخورد ایجاد میشود.
در حین زمین خوردن عضلات خم کننده مچ دست که در قسمت داخلی ساعد قرار داشته و به اپی کندیل داخلی میچسبند بشدت منقبض میشوند.
شدت انقباض به حدی است که موجب کنده شدن اپی کندیل مدیال از تنه اصلی استخوان میشود و به این صورت شکستگی بوجود میایید.
گاهی اوقات هم در حین در رفتن مفصل آرنج این عضلات بشدت اپی کندیل را میکشند و موجب کنده شدن و شکستگی آن میشوند. در این روند ممکن است قطعه جدا شده اپی کندیل مدیال در درون مفصل آرنج و بین استخوان های در رفته گیر کند.
مهمترین عوارض شکستگی آرنج در کندیل خارجی استخوان بازو عبارتند از
جوش نخوردن شکستگی
همانطور که گفتیم به علت انصال عضلات قوی به قطعه شکسته شده، احتمال جابجایی زیاد قطعه وجود دارد. در این حالت ممکن است شکستگی جوش نخورد. درمان جوش نخوردن این شکستگی عمل جراحی و فیکس کردن قطعه است.
کوبیتوس والگوس Cubitus valgus
کوبیتوس والگوس به معنای انحراف ساعد به سمت خارج است. این عارضه معمولا بدنبال جوش نخوردن شکستگی بوجود میاید. وقتی قطعه شکسته شده جوش نخورد به سمت بالا حرکت میکند و این موجب میشود سر استخوان رادیوس که در زیر با این کندیل مفصل میشود هم به سمت بالا حرکت کند.
این حابجایی استخوان رادیوس ( زند اعلا) موجب انحراف زاویه ساعد به سمت خارج و ایجاد کوبیتوس والگوس میشود.
گاهی اوقات بدنبال شکستگی، صفحه رشد نزدیک کندیل خارجی صدمه دیده و این صدمه موجب رشد نامتقارن و تغییر شکل آرنج میشود. درمان این تغییر شکل در موارد شدید عمل جراحی است.
با استفاده از عمل جراحی، استخوان بالای کندیل خارجی شکسته شده ( استئوتومی سوپراکندیلر) و آرنج در حالت مناسب قرار میگیرد.
فلج تاخیری عصب اولنا
وقتی به علت جوش نخوردن قطعه شکسته شده کوبیتوس والگوس ایجاد میشود عصب اولنا که از قسمت داخلی مفصل آرنج عبور میکند تحت کشش شدیدی قرار میگیرد.
این کشش میتواند موجب فلج شدن عصب و ایجاد علائم مربوطه شود. درمان این وضعیت کم کردن کشیدگی عصب اولنا به وسیله جابجا کردن محل آن به جلوی آرنج است.
این آسیب در واقع یک شکستگی داخل مفصلی است و مانند هر شکستگی دیگر داخل مفصلی نیاز است تا قطعات شکسته شده بسیار دقیق جااندازی شوند وگرنه احتمال بد جوش خوردن و بدنبال آن ایجاد آرتروز در مفصل زیاد میشود.
اگر شکستگی آرنج در کندیل خارجی کاملا بدون جابجایی باشد درمان آن بیحرکت کردن آرنج با استفاده از یک آتل بلند دست است. به علت اتصال عضلات قوی ساعد به محل قطعه شکسته شده، حتی اگر این قطعه در ابتدا جابجایی نداشته باشد ممکن است در روز های بعد، حتی در داخل آتل به علت انقباض عضلات ذکر شده جابجا شود.
به همین علت اگر این نوع درمان برای بیمار استفاده میشود پزشک معالج تا سه هفته، هفته ای یک بار از آرنج بیمار رادیوگرافی به عمل میاورد تا اگر در این مدت کوچکترین جابجایی در قطعه شکسته شده ایجاد شود، جابجایی از نظر دور نماند.
بعد از سه هفته احتمال جابجایی کم شده و دیگر نیازی به تکرار رادیوگرافی نیست. اندام فوقانی بیمار معمولا ۶-۳ هفته در اتل باقی میماند.
پس از این مدت مفصل آرنج دچار خشکی و محدودیت حرکتی خواهد شد و بیمار باید بمدت چندین هفته و یا حتی چندین ماه زیر نظر یک متخصص فیزیوتراپی حرکات و نرمش هایی را برای مفصل آرنج انجام دهد تا دامنه حرکتی مفصل آرنج مجددا به حالت اولیه بازگردد
در صورتیکه شکستگی کندیل خارجی آرنج همراه با جابجایی باشد باید جااندازی شده و با عمل جراحی و به توسط چند عدد پین قطعه کسته شده فیکس شود. پین ها معمولا بعد از شش هفته خارج میشوند.
مهمترین علامت شکستگی آرنج در کندیل خارجی استخوان بازو درد، بخصوص در سطح خارجی آرنج است. این درد با فشار به قسمت خارجی آرنج بیشتر میشود و حرکات آرنج در این بیماران دردناک میشود.
در رادیوگرافی ساده میتوان شکستگی را مشاهده کرد. گاهی اوقات تشخیص این
شکستگی ها در بچه ها بسیار مشکل میشود و پزشک معالج از آرنج سالم هم عکس برداری کرده
و با مقایسه تصویر رادیولوژی دو آرنج سعی میکند تغییراتی را که میتواند به نفع یک شکستگی
باشد پیدا کند
.
تنه استخوان بازو تقریبا به شکل استوانه ای است. این استخوان همانطور که در قسمت بازو به شکل یک کره گرد درآمده و سر استخوان بازو را میسازد در قسمت پایین پهن شده و سه ساختمان به هم چسبیده را میسازد.
ساختمان خارجی تقریبا یه شکل یک کره بوده و به آن کندیل لترال یا لقمه خارجی میگویند. ساختمان داخلی به شکل یک مثلث بوده و به آن اپی کندیل داخلی میگویند و ساختمان بین آن دو به شکل یک قرقره است و به آن تروکلئا Trochlea میگویند.
شکستگی آرنج بچه ها در ناحیه کندیل لترال Lateral condyle یا لقمه خارجی آرنج بیشتر بدنبال زمین خوردن در حالتی که فرد دست خود را حائل قرار داده تا زمین نخورد ایجاد میشود. گاهی اوقات همراه با این شکستگی دررفتگی مفصل آرنج هم بوجود میاید.
گرچه عوارض عروقی از جمله مهمترین عوارض شکستگی های سوپراکندیلر آرنج در بچه ها هستند با این حال باید به عوارض احتمالی مهم دیگر مانند عوارض عصبی، بد جوش خوردن و استخوان سازی نابجا هم توجه داشت.
آسیب عصبی
در شکستگی های سوپراکندیلر آرنج که قطعه پایینی به سمت عقب جابجا میشود Extension type احتمال آسیب دیدن عصب های مدیان Median nerve و رادیال Radial nerve وجود دارد و در شکستگی های سوپراکندیلر آرنج که قطعه شکسته شده به سمت جلو جابجا میشوند Flexion type احتمال آسیب دیدن عصب اولنا وجود دارد.
آسیب عصب مدیان
عصب مدیان Median nerve از جلوی آرنج عبور میکند و در شکستگی های قسمت های پایینی استخوان بازو Extension type، لبه قطعه شکسته شده بالایی با جابجایی به سمت جلو میتواند به این عصب آسیب بزند.
اکثر این آسیب ها برگشت پذیر هستند و بعد از گذشت چند هفته تا چند ماه بطور خود بخودی بهبود میابند. آسیب عصب مدین همچنین میتواند در ناحیه ساعد و به علت کاهش خونرسانی ایجاد شود.
بد جوش خوردن شکستگی
شایعترین نوع بد جوش خوردن در این شکستگی ها زاویه دار شدن قطعه پایینی به سمت داخل است. این تغییر شکل در محل جوش خوردن شکستگی موجب میشود ساعد فرد به سمت داخل منحرف شود.
به این تغییر شکل کوبیتوس واروس Cubitus varus میگویند. اگر تغییر شکل بوجود آمده شدید باشد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. در موقع جراحی استخوان بد جوش خورده دوباره شکسته شده و در وضعیت مناسب در کنار یکدیگر قرار میگیرند تا جوش بخورند.
شکستگی های سوپراکندیلر آرنج یکی از شکستگی های شایع اندام فوقانی در بچه ها است. به علت عبور عروق و اعصاب مهم اندام فوقانی از ناحیه شکستگی، احتمال آسیب به این بافت ها زیاد بوده و پزشک معالج همیشه مراقب است تا مشکلات عروقی و عصبی برای بیمار مشکلی ایجاد نکند.
آسیب شریانی
در مواقعی که شکستگی جابجا شده است لبه تیز قطعه بالایی ممکن است به شریان بازویی یا براکیال Brachial artery فشار آورده و با بسته شدن مجرای داخلی شریان موجب کاهش خونرسانی به ساعد و دست شود.
گاهی اوقات بر اثر ضربه اولیه یا فشار قطعه شکسته شده سطح داخلی مجرای شریان آسیب دیده و بر روی این سطح آسیب دیده لخته تشکیل میشود و این لخته میتواند مجرای شریان را مسدود کند.
گاهی هم شریان به علت ضربه وارده بر آن منقبض شده و مجرای آن برای عبور جریان خون تنگ میشود.
گاهی اوقات شدت این آسیب شریانی آنقدر زیاد است که جریان خون بطور کامل قطع میشود. در این حالت ممکن است انگشتان بیمار دچار گانگرن شده یا به اصطلاح سیاه شود.
در اکثر اوقات البته مقداری خون از طریق رگ های کمکی به ساعد و دست میرسد. این مقدار خونرسانی فقط در حدی است که اندام را زنده نگه دارد ولی مقدار آن کافی نبوده و موجب میشود تا عضلات و اعصاب ساعد دچار تغییراتی شوند.
بافت عضلات بتدریج با بافت دیگری به نام بافت فیبرو جایگزین میشود. این بافت جدید قدرت انقباض نداشته و طول آن هم بتدریج کم میشود. نتیجه آنست که مچ دست بتدریج در حالت خم شده قرار گفته و توانایی حرکت کردن را از دست میدهد. به این تغییرات کنتراکچر ولکمن Volkmann’s contracture میگویند.
با آسیب اعصاب ساعد و دست بر اثر کاهش خونرسانی، حس پوست در ناحیه ساعد و دست کاهش یافته یا از بین میرود. همچنین اگر حتی عضلات آسیب جدی ندیده باشند، آسیب عصب میتواند موجب فلج شدن عضله شود. این تغییرات عصبی میتواند برگشت پذیر بوده و یا ممکن است دائمی باشد.
در چند روز اول بعد از شکستگی معاینه عروقی و عصبی و معاینه حرکات دست باید بطور مکرر انجام شود تا در صورت بروز آسیب های ذکر شده، قبل از اینکه آسیب بیشتری به عضلات و اعصاب دست وارد شود اقدامات درمانی لازم صورت پذیرد.
علائم آسیب شریانی
آسیب شریان بازویی موجب بروز علائم سندروم کمپارتمان در ساعد میشود. مهمترین علامت آن درد است. درد بیمار در تمام طول ساعد بوده و با حرکت مچ دست و انگشتان دست تشدید میشود.
نبض شریانی بیمار در مچ دست ممکن است قطع شود ولی از آن مهم تر تغییر در بازگشت عروقی مویرگی Capillary refill است. رنگ پریدگی دست، احساس کاهش حس یا گزگز در دست و فلج شدن عضلات دست از دیگر علائم آسیب شریانی بدنبال شکستگی های پایین استخوان بازو است
درمان آسیب های شریانی
به محض تشخیص شروع این عارضه باید درمان بصورت اورژانس شروع شود. در اولین مرحله باید هر گونه بانداژ یا آتل که موجب فشار به اندام میشود خارج شود.
اگر تاکنون جابجایی شکستگی جااندازی نشده است باید این کار انجام شده و قطعات شکسته شده تا حد امکان به یکدیگر نزدیک شوند تا نتوانند به شریان فشاری وارد کنند.
اگر این اقدامات تا نیم ساعت بعد از انجام آنها نتوانست وضعیت خونرسانی اندام را بهبود دهد باید عمل جراحی انجام شود.
در حین عمل جراحی شریان بازویی نمایان شده و فشار هایی که به آن وارد شده برطرف میشود. در صورت صدمه شدید شریان، قسمت صدمه دیده خارج شده و با پیوند عروقی جایگزین میشود. بعد از این اقدامات فاشیای اطراف عضلات ساعد هم باز میشود تا خونرسانی به آنها بیشتر گردد.
اگر بدنبال آسیب شریانی آسیب در عضلات بوجود آد و بیمار به مرحله کنتراکچر ولکمن برسد تغییرات ایجاد شده غیر قابل برگشت هستند. در این موارد میتوان با اقداماتی کارکرد دست را قدری بهتر کرد.
بطور مثال میتوان با بعضی اعمال جراحی طول عضلات کوتاه شده را بلندتر کرد و یا عضلاتی را که کاملا با بافت فیبرو جایگزین شده اند خارج کرده و از عضلات باقیمانده که سالم هستند برای جایگزینی عضلات آسیب دیده استفاده کرد.
در موارد شدید معمولا با خشک کردن مفصل مچ دست آنرا در وضعیت آناتومیک قابل قبولی قرار میدهند. اگر بدنبال کنتراکچر ولکمن عصب مدیان در ناحیه ساعد صدمه جدی خورده باشد ممکن است بتوان با پیوند عصب به بیمار کمک کرد.
اگر قطعات شکستگی بطرز مناسبی در کنار یکدیگر قرار گرفته و به مدت لازم بیحرکت شوند و حرکات لازم برای بدست آوردن مجدد دامنه حرکتی بعد از درمان انجام شوند معمولا شکل آرنج و کارکرد آن به حد طبیعی بازمیگردد ولی اگر درمانی انجام نشود یا قطعات شکستگی بدرستی در کنار یکدیگر قرار نگیرند و یا نرمش های لازم بعد از درمان انجام نشوند ممکن است آرنج تغییر شکل داده و یا حرکات آن محدود شود.
تصمیم به نوع درمان معمولا بسته به جهت جابجایی قطعات شکستگی است و اینکه قطعات شکستگی به چه مقدار از یکدیگر فاصله گرفته باشند.
درمان غیر جراحی
معمولاً اگر شکستگی بدون جابجایی باشد یا با جابجایی اندکی همراه باشد درمان آن نگه داشتن کل اندام فوقانی در یک آتل بمدت ۳ هفته است. در این مدت پزشک معالج از محل شکستگی به تناوب عکسبرداری میکند تا مطمئن شود قطعات شکسته شده جابجایی بیشتری پیدا نکنند.
درمان جراحی
اگر قطعات شکسته شده نسبت به یکدیگر دچار جابجایی شوند پزشک معالج در اطاق عمل و زیر بیهوشی اقدام به جااندازی آن میکند.
در صورت موفقیت کل اندام فوقانی را با یک آتل بیحرکت میکند ( در بعضی از انواع این شکستگی ها بعد از جااندازی بسته پزشک معالج پین هایی را از راه پوست وارد استخوان بیمار کرده تا قطعات شکسته شده به یکدیگر فیکس شوند. این کار در اطاق عمل و با استفاده از نوعی رادیولوژی به نام فلوروسکوپی صورت میگیرد).
اگر جااندازی موفقیت آمیز نبود شکستگی جااندازی باز میشود و پس از جااندازی برای ثابت نگه داشتن قطعات معمولاً از دو عدد پین استفاده میشود. بعد از جراحی کل اندام در یک آتل بلند قرار میگیرد.
نکته مهم اینست که بعد از هر کدام از درمان های ذکر شده، چه روش های غیر جراحی و چه روش های جراحی، آرنج بیمار باید بمدت چند روز بالاتر از سطح قلب بیمار نگه داشته شود تا از تورم بیشتر آن جلوگیری شود.
معمولا پین ها بعد از ۳ هفته خارج شده و حرکات آرنج برای بدست آوردن دوباره دامنه حرکتی آن شروع میشود. نکته مهم چه در درمان غیر جراحی و چه درمان جراحی اینست که در چند روز اول بعد از درمان باید بسیار مراقب وضعیت خونرسانی اندام بود.
احتمال آسیب به شریان بازویی در این شکستگی ها زیاد است و اگر ایجاد شود باید قبل از اینکه آسیب بیشتری به اندام وارد کند تشخیص داده شود.
