گزگز دست و پاها
سوزن سوزن شدن دست و پا
احساس سوزن سوزن شدن دست و یا پا به علت فشار مستمر بر اعصاب، گاهی می تواند خوش خیم و موقتی باشد؛ برای مثال هنگامی که دست خود را موقع خواب زیر سرتان می گذارید و یا پاهای خود را برای مدت طولانی روی هم می اندازید، ممکن است این حالت در شما دیده شود.
این سوزن سوزن شدن که معمولا بدون درد است، با برداشتن فشار از روی اعصاب، از بین می رود.
برخی موارد، سوزن سوزن شدن دست ها یا پاها می تواند طولانی‌مدت و شدید باشد و معمولا با علائم دیگری همراه است مثل درد، خارش، بی حسی و ضعف عضلات.
در چنین مواردی، سوزن سوزن شدن ممکن است نشانه ای از آسیب عصبی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، قرار گرفتن در معرض مواد سمی و بیماری های سیستمیک از قبیل دیابت باشد.
احساس سوزن سوزن شدن در اثر آسیب عصبی را نوروپاتی محیطی می نامند، زیرا بر اعصاب دور از مغز و نخاع که اغلب در دست ها و پاها می باشند، اثر می گذارد
با گذشت زمان و در اثر کم تحرکی و یا بی تحرکی، نوروپاتی محیطی بدتر می شود.
علل
1- 30 درصد موارد احساس سوزن سوزن شدن، به علت بیماری دیابت می باشد. در نوروپاتی دیابتی، این سوزن سوزن شدن ابتدا در هر دو پا و بالای ساق ایجاد می شود و سپس به سمت دو دست و بالای بازو می رود.
2- علت 30 درصد موارد سوزن سوزن شدن ها، ناشناخته و یا ایدیوپاتیک می باشد.
3- 40 درصد باقیمانده به علت یکی از موارد زیر می باشد:
- سندرم درگیری اعصاب : این سندرم شامل سندرم تونل کارپال، فلج اعصاب ساعد و فلج اعصاب ساق پا است
- بیماری های سیستمیک : این بیماری ها شامل اختلالات کلیه، بیماری کبدی، آسیب عروق، بیماری های خونی، آمیلوئیدوز (پروتئینی غیرمحلول که در کبد، کلیه ها، طحال و دیگر بافت ها ته نشین می شود)، اختلالات بافت همبند، التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی مثل کم کاری تیروئید، سرطان ها و تومورهای خوش خیم که به اعصاب حمله می کنند، است.
- کمبود ویتامین ها : ویتامین های E، B1، B3، B6 و B12 برای درست عمل کردن اعصاب لازم می باشند. برای مثال، کمبود ویتامین B12 موجب کم خونی کشنده می شود و این کم خونی یکی از دلایل مهم نوروپاتی محیطی می باشد. زیاد مصرف کردن ویتامین B6 نیز موجب سوزن سوزن شدن دست ها و پاها می گردد.
- اعتیاد به الکل: افرادی که زیاد الکل می نوشند، دارای کمبود ویتامین B1 و دیگر ویتامین های مهم می باشد که این خود دلیلی برای نوروپاتی محیطی می باشد. الکلیسم موجب آسیب اعصاب می گردد و از این رو برخی محققان به این نوع نوروپاتی، نوروپاتی الکلی می گویند.
- مواد سمی : این مواد سمی شامل فلزات سنگین (مانند سرب، آرسنیک، جیوه و تالیوم) و برخی مواد شیمیایی صنعتی و محیط زیستی می باشد.
همچنین این مواد سمی می تواند شامل داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد ویروس و آنتی بیوتیک ها باشد.
- عفونت ها : این عفونت ها شامل بیماری لایم، زونا (آبله مرغان)، ویروس هرپس سیمپلکس (مولد تبخال) و ایدز می باشد.
- بیماری های خودایمنی : شامل سندرم گیلن باره، لوپوس و آرتریت روماتوئید می باشد.
- اختلالات ارثی : شامل گروهی از اختلالاتی می باشد که در مجموع به نام بیماری شارکو- ماری- توث خوانده می شوند.
- حوادث : در این آسیب ها، اعصاب فشرده و له می شوند؛ برای مثال فشرده شدن اعصاب در اثر فتق دیسک و یا دررفتگی استخوان.
گرچه برای نوروپاتی محیطی ارثی درمانی وجود ندارد، ولی بسیاری از انواع اکتسابی با درمان بهبود می یابند
✅راه های تشخیص
در ابتدا پزشک یا فیزیوتراپیست فرد را معاینه می کند و سئوالاتی راجع به محیط کار، عادات اجتماعی (مثل نوشیدن الکل)، در معرض مواد سمی قرار گرفتن، خطر ایدز و دیگر بیماری های عفونی و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های عصبی از شما می پرسد.
همچنین پزشک ممکن است آزمایشات زیر را از شما بخواهد:
🔹- آزمایش خون : برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامینی، اختلال کبد و یا کلیه، دیگر بیماری های متابولیکی و نشانه های فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن صورت می گیرد.
🔹- بررسی مایع مغزی نخاعی : برای تشخیص آنتی بادی های مرتبط با نوروپاتی دیابتی انجام می شود.
🔹- الکترومایوگرام ( EMG) یا آزمایش فعالیت الکتریکی عضله
🔹- سرعت هدایت عصبی
🔹- سی تی اسکن
🔹- ام ار آی ( MRI)
🔹- نمونه برداری از عصب
✳درمان
درمان موفق، بستگی به زمان تشخیص بیماری دارد. تا زمانی که سلول های عصبی محیطی از بین نرفته اند، امکان بازسازی آنها وجود دارد.
گرچه برای نوروپاتی محیطی ارثی درمانی وجود ندارد، ولی بسیاری از انواع اکتسابی با درمان بهبود می یابند. برای مثال کنترل قند خون در افراد دیابتی می تواند سرعت پیشرفت نوروپاتی دیابتی را کم کند و یا مصرف مکمل ویتامینی برای نوروپاتی های حاصل از کمبود ویتامین می تواند مفید باشد.
در برخی موارد، سوزن سوزن شدن دست و پا و دیگر علائم نوروپاتی محیطی، با درمانتشنج و افسردگی کاهش می یابد. تحقیقات نشان داده ، یکی از بهترین درمان ها استفاده از مدالیته های فیزیوتراپی است
شیوه زندگی شما نیز باید درست و سالم باشد، بدین منظور:
🔺- وزن خود را متعادل نگه دارید.
🔺- از تماس با مواد سمی خوداری کنید.
🔺- تحت نظر پزشک باشید.
🔺- یک رژیم غذایی سالم مصرف کنید.
🔺- از مصرف الکل خودداری کنید.
🔺- سیگار را ترک کنید. سیگار باعث تنگ شدن رگ های خونی می شود و در نتیجه مواد مغذی به اعصاب محیطی کمتر می رسند.
🔺- داروهای هومیوپاتی (تحت نظر متخصص) نقش مهمی را در بهبود آسیب عصبی دارند.
🔺- گیاهان بابونه، رزماری و جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba)، سیستم عصبی را تقویت می کنند.
🔶درمان بیماری, آزمایش خون, سندرم تونل کارپالCTS ( توضیح در ادامه)
🚩درمان در خانه
♦- ورزش کنید. ورزش های کششی می تواند از سوزن سوزن شدن پاها جلوگیری کند. به یاد داشته باشید هیچ وقت برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت (مثل نشستن یا ایستادن طولانی) قرار نگیرید.
کنار یک دیوار بایستید و کمی از آن فاصله بگیرید. کف دستانتان را به دیوار تکیه دهید.
یکی از زانوها را به سمت دیوار ببرید و آرنج خود را خم کنید. کف پای دیگرتان در تماس با زمین و مستقیم و صاف باشد.
آنقدر به جلو خم شوید تا زمانی که کشش عضله ساق پای پشتی خود را احساس کنید. این تمرین را با پای دیگر تکرار کنید.
♦- آب : پاها را در یک لگن پر از آب سرد قرار دهید. آب نباید یخ باشد. برای درمان بهتر، پاهای خود را حداقل دو بار در روز، در محلول آب و سرکه قرار دهید.
♦- پماد فلفل تند : مقداری فلفل قرمز تند را برداشته و آن ها را روی شعله آتش گرم کنید. فلفل ها را خرد کنید و در پارچه نرم و نازکی ببندید و آن را روی محل سوزن سوزن شدن بگذارید. گرمای فلفل، درد را کمتر می کند.
♦- جوراب مناسب : همیشه جوراب تمیز و خشک و نخی بپوشید. جورابی که باعث خشک شدن عرق پا شود، از سوزن سوزن شدن پا جلوگیری می کند. هر 8 ساعت یک بار جوراب خود را عوض کنید.
♦- کفش مناسب : کفشی را بخرید که برای قوس پای شما مناسب باشد.
♻توصیه های غذایی
‼- از مصرف قند و غذاهای شیرین و استعمال الکل و تنباکو خودداری کنید.
‼- رژیم غذایی محتوی ویتامین های گروه B برای تسکین سوزن سوزن شدن پا موثر است.
‼- سبزیجات برگ سبز، لوبیاها، نخود، آجیل، شیر و تخم مرغ را به رژیم غذایی خود اضافه کند
