دست و انگشتان دست بعضی افراد همیشه سرد است حتی در هوای خوب. گاهی اوقات این سردی همراه با درد انگشتان هم میشود. این افراد همیشه سعی میکنند برای برداشتن اشیاء سرد از فریزر دستکش دست کنند.
گاهی اوقات رنگ انگشتان دست این افراد در هوای سرد کبود یا قرمز میشود. در بعضی از این افراد زخم های دست هم دیرتر خوب میشوند. علت اغلب این ناراحتی ها اختلال در جریان خون دست است.
گرمای دست انسان به علت جریان یافتن خون گرم در آن تامین میشود. خون شریانی به توسط دو سرخرگ به نام های رادیال و اولنار از ساعد به مچ دست و سپس به کف دست و انگشتان میرود. نبض شریان های رادیال و اولنار را میتوان در مچ دست احساس کرد.
در دیواره و جدار تمام شریان های بدن عضلاتی وجود دارد که با انقباض خود میتوانند قطر داخلی آن ها را کم و زیاد کنند. این عضلات تحت کنترل سیستم عصبی سمپاتیک قرار دارند.
بدن انسان با کنترل این عضلات میتواند مقدار خونی را که به هر اندام و هر عضو بدن میرساند تنظیم کند. درست مانند شیر آبی که مقدار آب جریان یافته در لوله هار ا کنترل میکند. شریان های دست هم از این قاعد مستثنی نیستند.
در بعضی بیماری ها انقباض عضلاتی که در جدار شریان های دست هستند یا بیش از حد است و یا طولانی تر از حد لازم باقی میماند. به انقباض عضلات عروق وازوکنستریکشن Vasoconstriction میگویند. در افراد مبتلا به این بیماری ها وقتی دست در مجاورت سرما قرار میگیرد سیستم سمپاتیک تحریک شده و موجب انقباض بیش از حد و طولانی شریان های آن میشود.
وقتی خون به حد کافی به دست و انگشتان آن نرسید آنها سرد و رنگ پریده و سفید میشوند. بعد از چند دقیقه اکسیژن موجود در عروق انگشت کم شده و در نتیجه رنگ خون به کبودی زده و رنگ انگشت کبود میشود.
به این تغییر رنگ به کبودی سیانوز Cyanosis میگویند. وقتی جریان خون دوباره به این انگشتان میرسد رنگ آنها قرمز شده و دردناک میشوند. و بعد از مدتی رنگ انگشت دوباره به حد طبیعی میرسد ولی انگشت ورم کرده و گزگز میکند.
وقتیکه این کاهش جریان خون شدیدتر میشود به علت کاهش شدید اکسیژن در بافت های نوک انگشت زخم هایی در آنها ایجاد میشود که خوب ترمیم نمیابند. بتدریج این زخم ها گسترش یافته و ممکن است نوک انگشت کاملا سیاه شده و فرد قسمتی از انگشت خود را از دست بدهد.
بیماری های بسیاری وجود دارند که این مشکلات را ایجاد میکنند. معروفترین آنها بیماری رینود Raynaud’s است.
گاهی اوقات انگشتان فرد حساسیت زیادی به سرما داشته ولی مشکل وی فقط همین بوده و بیماری عروقی دیگری ندارد. به این وضعیت بیماری رینود Raynaud’s disease یا رینود اولیه میگویند. بیماری رینود بیشتر در دختران نوجوان و زنان جوان دیده میشود. این بیماری تا حدودی ارثی است.
وقتی که فرد بجز حساسیت زیاد به سرما بیماری های عروقی دیگری هم مانند لوپوس یا اسکلرودرمی یا روماتیسم مفصلی دارد به این وضعیت پدیده رینود Raynaud’s phenomenon یا رینود ثانویه میگویند.
بیماری هایی که موجب رینود ثانویه میشوند در واقع بیماری های مستقلی هستند ولی در آنها حساسیت انگشتان به سرما هم وجود دارد. مهمترین این بیماری ها عبارتند از
* لوپوس سیستمیک
* اسکلرودرمی
* روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید
* سندروم شوگرن
* بیماری برگر یا بورگر
