انواع کیفوز کدامند

کیفوز یا گوژپشتی به علل گوناگونی ایجاد میشود. انواع کیفوز عبارتند از

 

کیفوز وضعیتی Postural kyphosis

 

شایعترین نوع کیفوز ستون مهره است و در واقع یک نوع افزایش قوسی است که بطور طبیعی در ستون مهره سینه ای وجود دارد. این عارضه بیشتر در نوجوانان دیده میشود و در دختران بیشتر است. این بیماران معمولا دختران جوان و چاقی هستند که تحرک و فعالیت بدنی زیادی ندارند. علت دیگر کیفوز وضعیتی بیماری های مفصل ران است.

 

اگر به هر علتی ( مثلا دررفتگی دو طرفه مفصل ران) مفصل ران در ناحیه لگن نتواند بطور کامل باز شود، بیمار برای ایستادن مجبور است لگن خود را به جلو بچرخاند.

 

این چرخش لگن به جلو موجب افزایش قوس ستون مهره کمری میشود و ستون مهره سینه ای هم که در بالای ستون مهره کمری است برای جبران آن، قوسی در خلاف جهت ایجاد میکند که همان کیفوز سینه ای است. این بیماری بندرت دردناک است. کیفوز وضعیتی بندرت موجب بروز مشکلی در زمان بزرگسالی میشود.

کیفوز شوئرمن Scheuermann’ Kyphosis

 

شوئرمن نام رادیولوژیست دانمارکی است که اولین بار این عارضه را شرح داد. این بیماری هم در نوجوانان با سن حدود 16-10 سال یعنی سن بلوغ بروز کرده و معمولاً شدت قوس ستون مهره در این بیماری بیش از کیفوز نوع قبل است.

 

مشکل این بیماران بجز تغییر شکلی که در ستون مهره ایجاد شده است دردی است که ممکن است در ایستادن و نشستن طولانی مدت بیشتر شود. البته شدت درد اکثرا در حین فعالیت های بدنی و ورزشی هم بیشتر شود. این در حتی بدون درمان بهد از پایان بلوغ بطور خودبخود بهبود میابد.

 

رادیوگرافی ساده مهره های این بیماران تغییر شکلی را نشان میدهد بطوریکه چند مهره متوالی بجای استوانه ای بودن بصورت گوه دیده میشوند و ارتفاع مهره در جلو کمتر از عقب آن میشود.

 

کیفوز مادرزادی Congenital Kyphosis

 

در این نوع کیفوز، ستون مهره جنین در زمانی که در شکم مادر است خوب تشکیل نشده است. ممکن است دو یا چند مهره از یک طرف به هم چسبیده باشد یا یم مهره بصورت ناقص تشکیل شده باشد که در نتیجه آن بعد از تولد با رشد بچه قوس ستون مهره بتدریج بیشتر میشود

.

اسپوندیلیت انکیلوزان

 

اسپوندیلیت انکیلوزان یک نوع رماتیسم ستون مهره است که میتواند موجب کیفوز شود

 

تخریب یا تغییر شکل مهره

 

این تغییر شکل میتواند به علت شکستگی یا عفونت یا تومور مهره و یا به علت پوکی استخوان ایجاد شود.

 

ضعف عضلات ستون مهره

 

این وضعیت میتواند در جریان بیماری هایی مثل دیستروفی های عضلانی، فلج اطفال و فلج مغزی ایجاد شود. در این موارد عضلات اطراف ستون مهره قدرت کافی ندارند تا آنرا صاف  مستقیم نگه دارند.

 

 

                                 

کیفوز ستون مهره نوعی قوز ستون فقرات به سمت جلو است

گرد بودن ستون فقرات در قسمت سینه ای تا حدودی طبیعی است. وقتی این خم بودن از حدی بیشتر باشد به آن کیفوز Kyphosis میگویند. کیفوز ستون مهره به علت تغییر شکلی که در تنه ایجاد میکند برای بیماران بسیار ناخوشایند است.

مشخصات کیفوز چیست

پزشک ارتوپد برای تشخیص این بیماری از رادیوگرافی ساده استفاده میکند. مهره های اول تا دوازدهم سینه ای قوسی را تشکیل میدهند که زاویه بین ۴۵-۲۰ درجه دارد. اگر این قوس از ۵۰ درجه بیشتر باشد غیر طبیعی محسوب میشود.

کیفوز یا گوژ پشتی در ستون مهره ای سینه ای معمولا به علت مشکلات تعدادی مهره ایجاد شده و بنابراین بصورت یک قوس یکنواخت مانند علامت ( است ولی گاهی اوقات تغییر شکل تنها در یک مهره ایجاد میشود ( مثلا در سل ستون مهره) و ستون مهره به شکل < درمیاید. به این حالت قوز یا Gibosity میگویند.

 

گاهی اوقات کیفوز ستون مهره همره با اسکولیوز است. به این حالت کیفواسکولیوز Kypho scoliosis میگویند و شایعترین علت آن بیماری نوروفیبروماتوز است.

 

 

                                 

درمان اسکولیوز مادرزادی ستون فقرات

برای تعیین نوع درمان، پزشک ارتوپد به نوع اسکولیوز، شدت انحراف و وجود بیماری های همراه توجه میکند. اگر شدت قوس  ستون مهره کم باشد و پیشرفت نکند پزشک معمولاً فقط بیمار را تحت نظر میگیرد.

 

هر ۱۲-۶ ماه یکبار از او عکس میگیرد و اگر دید بیماری پیشرفت میکند درمان مناسب را انجام میدهد وگرنه صبر میکند. فعالیت های بدنی شدت قوس ستون فقرات را افزایش نمیدهند و بچه میتواند آزادانه به فعالیت های بدنی روزانه و فعالیت های ورزشی و بازی بپردازد.

 بریس در درمان این نوع اسکولیوز معمولاً تاثیری ندارد واگر هم بکار رود برای کنترل قوس های جبرانی تشکیل شده است. در بیمارانی که قوس ستون مهره آنها در حال افزایش است، قوس شدیدی دارند، تغییر شکل بزرگی در تنه دارند و در کسانی که به علت تغییر شکل ستون فقرات بر اثر فشار به ریشه های اعصاب دچار مشکلات عصبی شده اند پزشک جراح ارتوپد معمولاً تصمیم به جراحی میگیرد. انواع اعمال جراحی که برای این بیماران انجام میشوند عبارتند از :

 

جوش دادن مهره Spinal fusion

 

در این جراحی مهره هایی که مشکل دارند را به هم جوش میدهند تا بصورت یک مهره واحد درآیند و رشدشان متوقف شود.

 

برداشتن مهره معیوب Hemivertebrae removal

 

مهره ناقص برداشته شده و دو مهره دو طرف آن به هم جوش داده میشود.

 

میله های دراز شونده Growing rod

 

میله هایی به مهره ها متصل میشود تا قوس کمر کم شود سپس هرچه بچه بزرگ تر میشود هر ۸-۶ ماه یک بار بیمار به اطاق عمل رفته و چون ستون فقرات درازتر شده است میله درازتری جایگزین میله قبلی میشود. در پایان بلوغ که رشد بیمار متوقف میشود میله دائمی گذاشته شده و مهره ها به هم جوش داده میشوند.

 

 بازپروری بعد از جراحی

 

 معمولاً بیماران بعد از یک هفته از بیمارستان مرخص میشوند و ممکن است نیاز به پوشیدن بریس به مدت ۴-۳ ماه داشته باشند. بعد از بهبودی بیمار میتواند اغلب فعالیت های بدنی زا که قبل از جراحی داشته انجام بدهد

 

 

                                 

.

علائم و تشخیص اسکولیوز مادرزادی

این نوع از اسکولیوز غالباً در حین معاینه ایکه در بدو تولد به توسط پزشک انجام میشود کشف میگردد. اسکولیوز درد ندارد پس اگر زود تشخیص داده نشود ممکن است به رشد خودش ادامه دهد تا اینکه در سنین بالاتر و حتی در نوجوانی تشخیص داده شود. علائم اسکولیوز ستون مهره در بچه ها عبارتست از

 

• یک شانه بالاتر از شانه دیکر است. از پشت که نگاه میکنیم یک استخوان کتف برجسته تر از دیگری است.

 

• دنده ها در یک طرف برجسته ترند.

 

• خط کمر در دو طرف نامتقارن هستند.

 

• یک طرف لگن بالاتر از طرف دیگر است.

 

• بچه معمولاً بیشتر به یک طرفف خمیده است. 

 

 

تشخیص انحراف جانبی مادرزادی ستون مهره

 

تست استاندارد تشخیصی برای معاینه این بیماران خم شدن به جلو است. وقتی بچه در حالت ایستاده به سمت جلو خم میشود پزشک معالج راحتتر عدم تقارن در دو طرف تنه را میبیند. پزشک ارتوپد از انواع روش های تصویربرداری مثل رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن، ام آر آی و سونوگرافی برای تشخیص و بررسی وضعیت بیمار استفاده میکند

 

 

                                 

.

 

 

اسکولیوز ستون فقرات چگونه درمان میشود

علائم اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره

 

تصمیم گیری برای نوع درمان اسکولیوز به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم ترین آنها شدت قوس جانبی ستون فقرات است و اینکه آیا فرد هنوز در حال رشد است یا بلوغ کامل شده و رشد بدنی او تمام شده است.

 

این بیماری در مدت چند سالی که بچه بالغ میشود پیشرفت کرده و شدت آن بیشتر میشود و بعد از پایان بلوغ معمولا پیشرفت آن متوقف میشود پس این نکته که بیمار در زمان رشد بلوغ است یا بلوغ را به پایان رسانده است برای درمان بسیار مهم است.

 

هر چه بیماری که دچار اسکولیوز است جوانتر باشد مشکلات بیشتری دارد چون زمان بیشتری برای رشد دارد و نتیجتا زمان بیشتری هم برای پیشرفت شدت اسکولیوز دارد. هر چه قوس اسکولیوز در ستون فقرات بالاتر باشد بیمار مشکلات بیشتری خواهد داشت.

 

تصمیم گیری درمانی در اسکولیوز

 

 ◄  وقتی که شدت انحراف ستون مهره زیر ۲۰ درجه است یا سن بچه نزدیک سن بلوغ است پزشک ارتوپد معمولاً فقط بیمار را تحت نظر گرفته و درمانی انجام نمیدهد. در این موارد پزشک معالج هر ۶-۳ ماه از بیمار عکسبرداری کرده و شدت قوس را اندازه گیری میکند تا اگر قوس شدیدتر شد درمان مناسب را انجام دهد.

 

 ◄  اگر شدت قوس ستون مهره بین ۴۵-۲۵ درجه باشد و بچه هنوز در حال رشد باشد پزشک ارتوپد معمولاً از بریس استفاده میکند. هدف از استفاده از بریس در این وارد اینست که تا کامل شدن بلوغ فرد از بیشتر شدن شدت قوس جانبی ممانعت به عمل آید.  بریس ها وسایلی هستند که به دور کمر و تنه بسته میشوند.

 

گاهی در بیمارانی که سن کمی دارند ممکن است پزشک معالج تصمیم بگیرد موقتا از بریس استفاده کند تا وقتی سن وی کمی بیشتر شد عمل جراحی را انجام دهد. معمول ترین بریسی که در درمان اسکولیوز بکار میرود بریس میلواکی است که از ناحیه لگن تا گردن فرد را میگیرد و از کنار هم به قفسه سینه فشار میاورد تا انحراف جانبی را اصلاح کند. این بریس بای تا پایان بلوغ پوشیده شود و در آن زمان در یک بازه زمانی ۱۲-۶ ماه کم کم کنار گذاشته شود.

 

 ◄  اگر شدت قوس ستون مهره بیش از ۴۵ درجه باشد و بچه هنوز در حال رشد باشد پزشک معالج ممکن است توصیه به عمل جراحی کند.

 

 ◄  در قوس های بیش از ۵۵-۵۰ درجه حتی وقتی سن رشد بچه کامل شده است ممکن است عمل جراحی انجام شود. در مواردی هم که علیرغم استفاده از بریس شدت انحراف جانبی ستون مهره همچنان رو به افزایش است هم از عمل جراحی استفاده میشود.

مورد دیگری که از عمل جراحی برای درمان اسکولیوز استفاده میشود وقتی است که بدنبال بیماری های عصبی یا عضلانی ایجاد شده باشند. این اسکولیوز ها معمولا پیشرونده بوده و به درمان با بریس جواب مناسبی نمیدهند.

 

 

                                 

علائم اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره

مهمترین دلیل مراجعه بیماران به پزشک ارتوپد شکل تغییر یافته تنه است. نامتقارن شدن ستون فقرات، برجسته شدن یک طرف دنده ها و قفسه سینه، بالا بودن یک شانه نسبت به طرف مقابل از جمله این تغییر شکل هاست.

 

 این بیماری بندرت میتواند موجب درد، اختلال عصبی یا تنفسی شود. تشخیص اسکولیوز و بررسی اندازه انحراف جانبی ستون مهره با انجام رادیوگرافی ساده امکانپذیر است. در بسیاری از کشورها بچه ها در دوران مدرسه تحت بررسی های غربال گری قرار میگیرند و در صورت شک به وجود اسکولیوز فرد به متخصص ارتوپدی ارجاع داده میشود تا وجود یا عدم وجود آنرا بررسی کند

 

 

                                 

.

انواع اسکولیوز کدامند

اگر ستون مهره را از جلو نگاه کنیم بصورت یک خط مستقیم یا حرف I انگلیسی است. اگر شکل ستون مهره بصورت حروف S یا C انگلیسی در آید یعنی از یک یا چند محل به کنار قوس بردارد به این وضعیت اسکولیوز میگوییم.

 

اسکولیوز نه تنها موجب میشود ستون فقرات قوس طرفی یا کناری پیدا کند بلکه موجب چرخش مهره ها هم میشود و این چرخش مهره ها موجب میشود یک شانه یا یک طرف لگن بالاتر از طرف دیگر قرار بگیرد.

 علت اسکولیوز در اغلب افراد نامعلوم است به همیت علت آنرا ایدیوپاتیک Idiopathic میگویند. Idiopathic scoliosis .

 

 اسکولیوز با قوس جانبی ستون مهره با اندازه کمتر از ده درجه در ۳-۱ درصد افراد جامعه دیده میشود و اسکولیوز با قوس جانبی بیش از سی درجه در دو دهم تا سه دهم درصد جامعه وجود دارد.

 

این بیماری در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. گاهی در بچه های کوچک کمتر از سه سال دیده میشود. این نوع اسکولیوز را مادرزادی مینامند و به علت تغییر شکل مهره در زمان تولید ایجاد میشود. بندرت در سنین بین ۱۰-۳ سالگی دیده میشود. شایعترین نوع آن در سنین نوجوانی یعنی بالای ۱۰ سالگی است.

 

 

                                 

چگونه دنده گردنی را با انجام نرمش های طبی کنترل کنیم

درد و سنگینی و گزگز دست از عوارض آزار دهنده دنده گردنی است و بسیاری از بیماران برای رهایی از این مشکلات به دارو پناه میبرند و بعد از مدتی که از مصرف دارو ناامید شدند رو به عمل جراحی میاورند غافل از اینکه دارو تاثیر موقتی در کاهش درد دارد و مصرف دارو جزء کوچکی از درمان مشکلات ناشی از دنده گردنی است. عمل جراحی هم در بسیاری اوقات جواب نداده و حتی ممکن است مشکلات بیمار را بیشتر کند.

 

از مهمترین روش های درمانی که شاید بیشترین تاثیر را در درمان عوارض دنده گردنی دارد انجام نرمش های طبی برای کشش عضلات و بافت های اطراف فضای توراسیک اوت لت است. این نرمش ها اگر به درستی و با نظم و بطور روزانه انجام شوند در اکثر اوقات بعد از چند هفته بتدریج آثار مثبت خود را نشان میدهند.

 

شش نرمش در زیر آموزش داده میشود. این نرمش ها را باید از تعداد کم شروع کرده و به تدریج در طول چند هفته آنها را بیشتر کرد.

 

 

کشش عضله اسکالن

 

روی صندلی بنشینید. دست های خود را به پشت تنه برده و با دست راست خود آرنج چپ را بگیرید. شانه چپ خود را به پایین آورده و سر خود را به سمت راست بچرخانید.

 

در همین حال سر خود را کمی به سمت عقب هم ببرید تا جاییکه احساس کشش خفیفی در گردن بکنید. وضعیت را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. حرکات را ۵-۳ بار تکرار کنید. همین حرکات را با همین مشخصات برای طرف مقابل انجام دهید.

کشش عضلات سینه ای

جلوی چهار چوب یک در باز شده ایستاده و دو دست خود را کمی باز کرده و کمی بالای سر خود برده و کف هر دو دست را به دیوار تکیه دهید. کم کم تنه خود را به جلو خم کنید تا احساس کشش خفیفی در عضلات سینه و جلوی شانه خود بکنید. وضعیت را ۳۰-۱۵ ثانیه حفظ کرده و دوباره به سر جای اول برگردید. این حرکت را سه بار تکرار کنید.

نزدیک کردن کتف ها به هم

 

بایستید یا بنشینید. در حالیکه دست های تان در دو طرف بدن قرار گرفته است شانه های خود را به پشت ببرید. وضعیت را ۱۰-۵ ثانیه حفظ کرده و به آرامی شانه ها را به سر جای خود برگردانید. حرکات را ۵-۳ بار تکرار کنید.

حرکت دادن دست روی دیوار

 

بایستید و پشت خود را به یک دیوار تکیه دهید. بازو و آرنج و ساعد هایتان را به دیوار تماس دهید و در حالی که این تماس برقرار میماند به آرامی هر دو دست را از طرفین تا آنجا که میتوانید بالا ببرید. سپس دست ها را به آرامی پایین آورده و ۱۰-۳ بار این حرکت را تکرار کنید.

به عقب بردن سینه

 

بر روی صندلی بنشینید. در حالیکه انگشتان دست های تان را در هم فرو برده اید. کف دستهای تان را در پشت سرتان قرار دهید. سر و شانه های خود را به آرامی به سمت عقب ببرید. وضعیت را ۱۰-۵ ثانیه حفظ کرده و به آرامی شانه ها و سر را به سر جای خود برگردانید. حرکات را ۵-۳ بار تکرار کنید.

دست ها به پشت

 

روی زمین به شکم دراز کشیده و یک بالشت کم ارتفاع را زیر سینه خود بگذارید. دو دست خود را در طرفین بدن باز کنید بطوریکه شست دست هایتان بطرف سقف باشد. به آرامی هر دو دست را از زمین بلند کرده و به طرف سقف بالا ببرید. به آرامی دست ها را پایین بیاورید. حرکت را ۱۰-۳ بار تکرار کنید

.

به یاد داشته باشید که تعداد نرمش ها را بندریج زیاد کنید. افراط در انجام نرمش ها میتواند موجب بیشتر شدن مشکلات شما شود ولی با کمی صبر و افزایش تدریجی مقدار نرمش ها در طی چند هفته میتوانید آثار مفید آنها را حس کنید

 

 

                                 

.

درمان دنده گردنی چیست

در صورتیکه بدنبال ابتلا به این بیماری عروق تحت فشار قرار گرفته باشند پزشک معالج ممکن است با استفاده از عمل جراحی عامل فشار را برطرف کند. مثلا دنده گردنی یا نوار های بافتی را بردارد. در صورتیکه مسیر رگ به علت تشکیل لخته در آن مسدود شده باشد ممکن است برای حل شدن لخته نیاز به استفاده از داروهای رقیق کننده خون باشد.

 

اگر عصب تحت فشار قرار گرفته باشد درمان اصلی انجام نرمش های کششی خاص، نرمش هایی برای تصحیح وضعیت بدن در حین ایستادن و نشستن و نرمش هایی برای تقویت عضلات ناحیه گردن و شانه است. این نرمش ها کمک میکنند تا فضای توراسیک اوت لت بازتر شده و علائم برطرف شود. بیمار باید تغییراتی را در روش انجام کار خود و در طرز راه رفتن و نشستن بدهد و از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کند.

 

داروهای ضد التهابی مانند بروفن میتواند درد بیمار را کم کند.

 

 

 

بندرت و در صورتیکه اقدامات ذکر شده نتوانند علائم ناشی از فشار بر روی عصب را برطرف کنند ممکن است پزشک معالج تصمیم به استفاده از عمل جراحی بگیرد. در حین جراحی ممکن است دنده گردنی یا نوار بافتی محکمی که به عصب فشار میاورد خارج شود و یا ممکن است عضلات اضافه ایکه در فضای توراسیک اوت لت هستند خارج شده یا فشار استخوان ترقوه بد جوش خورده به اعصاب برداشته شود.

 

همانطور که گفته شده درمان این بیماری در غالب اوقات نیازی به جراحی ندارد و حتی ممکن است جراحی وضعیت بیمار را بدتر کند یا مشکلات بیمار مدتی بعد از جراحی به علت ایجاد چسبندگی در بافت های محل عمل عود کند پس تصمیم به جراحی این بیماری با در نظر گرفتن توام جوانب و به توسط پزشک انجام میشود.

 

درمان این بیماری در اغلب اوقات رضایت بخش است با این حال در مواردیکه بیماری طولانی و مزمن شده باشد ممکن است مقداری از تغییراتی که در عصب و عضلات ایجاد شده اند بهبودی کاملی نیابند.

 

 

                                 

دنده گردنی (و سندرم توراسیک اوت لت) چگونه تشخیص داده میشود

پزشک ابتدا سعی میکند با صحبت کردن و معاینه بیمار علت مشکلات را بیابد. یکی از معاینات اینست که اندام فوقانی بیمار را در وضعیت های خاصی قرار میدهد بطوریکه به عروق و اعصاب توراسیک اوت لت فشار بیشتری وارد شود. اگر در این حال علائم بیمار ظاهر شدند یا شدیدتر شدند پزشک به این بیماری شک میکند.

 

استفاده از اقدامات پاراکلینیک در درمان این بیماری کمک کننده است. ممکن است رادیوگرافی از گردن وجود دنده گردنی را نشان دهد. سی تی اسکن میتواند تغییرات استخوانی در محل و ام آر آی میتواند تغییراتی را که موجب تنگ شدن فضای توراسیک اوت لت شده اند نشان دهد.

 

پزشک ممکن است از تست نوار عصبی یا الکترومیوگرافی برای بررسی اینکه آیا اعصاب اندام فوقانی تحت فشار قرار دارند یا خیر استفاده کند.

 

برای بررسی فشار به شریان ساب کلاوین از آنژیوگرافی و برای بررسی فشار به ورید ساب کلاوین از ونوگرافی استفاده میشود. سونوگرافی داپلر هم میتواند در بررسی اینکه آیا شریان یا ورید تحت فشار قرار دارد یا خیر به پزشک کمک کند.