علائم شکستگی مچ دست (کالیس)

بدنبال شکستگی مچ دست بسیار دردناک و متورم میشود. حرکات مچ  محدود و همراه درد بوده، فشار به ناحیه شکسته شده موجب افزایش شدت درد میشود. در شکستگی های با جابجایی زیاد ظاهر مچ دست کاملا تغییر شکل میدهد.

تشخیص قطعی این شکستگی با رادیوگرافی ساده است. در رادیوگرافی ساده خط شکستگی بالای سطح مفصل مچ دست دیده میشود. قطعه بین خط شکستگی و مفصل مچ دست به سمت پشت و خارج جابجا میشود. گاهی این قطعه شکسته شده خرد بوده و گاهی خط شکستگی به درون مفصل مچ هم راه پیدا میکند.

 

                                 

انواع شکستگی مچ دست (کالیس)

انواع شکستگی مچ دست (کالیس)

 

گاهی اوقات شکستگی بصورت یک ترک و بدون جابجایی واضح است ولی در اکثر موارد در محل شکستگی جابجایی وجود دارد.

 

محل شکستگی معمولا بصورت یک خط عرضی حدود دو سانتیمتر بالاتر از سطح مفصلی مچ دست است. به این ترتیب یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی و مفصل مچ بوجود میاید.

 

این قطعه معمولا به سمت پشت و بیرون جابجا میشود و همچنین به سمت پشت کج شده و زاویه دار میشود.

 

وقتی پوکی استخوان شدید است قطعات شکسته شده ممکن است در هم فشرده شده و در هم فرو روند و در رادیولوژی خط شکستگی واضحی دیده نشود.

 

گاهی اوقات بیش از یک قطعه شکسته شده بین خط شکستگی عرضی و مفصل مچ دست ایجاد میشود. بطور مثال ممکن است یک خط طولی شکستگی از خط عرضی شروع شده و به داخل سطح مفصلی مچ دست وارد شود.

 

همراه با شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس معمولا انتهای تحتانی استخوان اولنا هم دچار شکستگی میشود. شکستگی استخوان اولنا معمولا در پایین ترین قسمت آن است که آن را زائده استیلوئید اولنا Styloid process میگویند.

 

جابجایی قطعه شکسته شده به سمت پشت و بیرون موجب میشود تغییر شکل خاصی در ظاهر مچ دست شکسته شده ایجاد شده و به شکل چنگال درآید. ”Dinner-fork deformity “     

 

وقتی جابجایی قطعه شکسته شده مچ دست برعکس بوده و به سمت جلو جابجا میشود به آن شکستگی اسمیت Smith’s fracture میگویند.

 

                                 

شکستگی مچ دست (کالیس). علائم و درمان

یکی از شایع ترین شکستگی های انسان شکستگی مچ دست است. این شکستگی انواع مختلفی دارد. در بالغین برحسب اینکه قطعه شکسته شده به کدام سمت جابجا شود آن را به دو دسته اصلی شکستگی کالیس و شکستگی اسمیت تقسیم میکنند. شکستگی کالیس بسیار شایعتر از اسمیت است.

 

شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس ( زند اعلی) یا شکستگی کالیس Colle’s fracture از شایعترین شکستگی های انسان است. نام این شکستگی از نام آقای ابراهام کالیس که آنرا شرح داده، برگرفته شده است. 

 

این شکستگی شایعترین شکستگی در افراد بالای ۴۰ سال بخصوص خانم ها است و ارتباط بسیار نزدیکی بین این شکستگی و پوکی استخوان وجود دارد. مکانیسم ایجاد آن زمین خوردن در حالتی است که فرد دست را حائل قرار داده و با کف دست به زمین میخورد. شیوع این شکستگی بیشتر در میانسالان و سنین بالا به خصوص خانم ها است.

 

                                 

 

 

انواع شکستگی مچ دست

یکی از شایعترین محل های شکستگی اندام ها شکستگی در ناحیه مچ دست است. گرچه در مچ دست انواع مختلفی از شکستگی ها ایجاد میشود ولی شکستگی های پایین استخوان رادیوس یا زند زبرین از همه شایع تر است.

 

در این مقاله در مورد انواع شکستگی های پائین استخوان رادیوس بحث میشود و در مورد شکستگی های دیگر مچ دست میتواند به مقالات دیگر مراجعه کنید.

انواع شکستگی های پائین استخوان رادیوس عبارتند از

 

 

شکستگی کالیس

 

در شکستگی های کالیس محل شکستگی در پایینترین قسمت استخوان رادیوس یا زند اعلی است. خط شکستگی معمولا تا سطح مفصلی مچ دست یکی دو سانتیمتر فاصله دارد با این حال شکستی میتواند چند تکه بوده و خط شکستگی میتواند به درون سطح مفصل ادامه پیدا کند. به این شکستگی ها کالیس میگویند چون اولین بار به توسط پزشکی به همین نام توضیح داده شد.

 

مکانیسم شکستگی های کالیس معمولا زمین خوردن روی دست باز است به این معنی که بیمار در حین زمین خوردن برای اجتناب از آسیب سر و صوزت بصورت غیر ارادی دست خود را به جلو دراز کرده و در نتیجه اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است.

 

ضربه شدید زمین به کف دست نه تنها موجب شکستگی میشود بلکه موجب میگردد تا قطعه شکسته شده به سمت پشت حرکت کند. در اینجا پشت به معنای طرف مخالف کف دست است.

 

 

شکستگی اسمیت

 

گاهی اوقات فرد طوری زمین میخورد که ضربه به پشت دست وی وارد میشود. در این حالت جهت نیروهای وارد طوری است که قطعه جابجا شده به طرف جلو یا قدام جابجا میشود. در اینجا جلو یا قدام به معنای طرف کف دستی است. وقتی جهت جابجایی شکستگی پایین استخوان رادیوس به سمت جلو باشد به آن شکستگی اسمیت میگویند.

 

 

شکستگی استیلوئید

 

وقتی که برجستگی کناری پایین استخوان رادیوس در ناحیه مچ دست شکسته میشود به آن شکستگی زائده استیلوئید میگویند. این شکستگی ها معمولا بر اثر حرکت ناگهانی مچ دست به خارج ایجاد میشوند.

 

 

شکستگی دررفتگی بارتون

 

وقتی که خط شکستگی به داخل سطح مفصلی وارد شده و سپس تمام استخوان های کف دست همراه با قطعه شکسته شده جابجا شده و دررفتگی همراه با شکستگی بوجود میاید آسیب بوجود آمده را شکستگی-دررفتگی بارتون میگویند.

 

 

شکستگی صفحه رشد مچ دست

 

گاهی اوقات هم شکستگی پایین استخوان رادیوس در بچه ها ایجاد شده و صفحه رشد مچ دست هم آسیب میبیند. به این نوع آسیب نام شکستگی های صفحه رشد انتهای پایینی مچ دست اطلاق میشود.

 

                                 

درمان فقدان مادرزادی استخوان اولنا

در زمان کودکی هدف از درمان، بدست آوردن حداکثر دامنه حرکتی در آرنج و مچ دست است. پزشک و فیزیوتراپ حرکاتی را به والدین کودک یاد میدهند که باید بطور روزانه انجام شوند. این حرکات کششی بتدریج موجب افزایش دامنه حرکتی آرنج و مچ دست میشوند.

 

در مواردی که محدودیت حرکتی شدید باشد ممکن است برای کاهش محدودیت حرکتی نیاز به استفاده از اسپلینت یا گچ گیری باشد. بچه باید در شب و هنگام خوابیدن از اسپلینت های مخصوص استفاده کند تا اندام فوقانی را در حالت مناسب نگه دارد.

 

گاهی اوقات و در مواردی که انحراف مچ دست شدید باشد و با حرکات کششی بهبود نیابد ممکن است عمل جراحی بتواند به بیمار کمک کند. حتی اگر بیمار نیاز به جراحی داشته باشد حرکات کششی باید قبل از جراحی بطور مرتب انجام شوند.

 

انواع اعمال جراحی که برای این بیماران انجام میشوند عبارتند از

 

  *  برداشتن بافت های کوتاه شده ای که موجب انحراف مچ دست شده اند

 

  *  استئوتومی استخوان رادیوس به این معنی که با عمل جراحی استخوان رادیوس شکانده شده و سپس در وضعیت مستقیم تر و بهتری قرار میگیرد بطوریکه فرد بتواند از دستش بهتر استفاده کند.

 

 *   ترمیم ناهنجاری های انگشتان دست

 

کارایی این بیماران بسته به شدت بیماری متفاوت است ولی همه آنها محدودیت هایی در قدرت، حرکات و کارآیی اندام فوقانی دارند. اکثر این بیماران با این وجود یک اندام کارا دارند که با آن میتوانند بسیاری از فعالیت های روزمره را انجام دهند.

 

                                 

فقدان مادرزادی استخوان اولنا یا زند اسفل چیست

ساعد بطور طبیعی شامل دو استخوان به نام های رادیوس (زند اعلی یا زند زبرین یا زند بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا زند زیرین یا زند پایینی) است.

 

گاهی اوقات بر اثر یک ناهنجاری مادرزادی، استخوان اولنا یا زند اسفل در زمان جنینی تشکیل نمیشود و نوزاد بدون این استخوان در ساعد متولد میشود. به این بیماری دست چنبری طرف اولنا یا Ulnar club hand یا دیسپلازی اولنا Ulnar dysplasia میگویند.

 

در دست چنبری اولنا نه تنها استخوان اولنا وجود ندارد بلکه بافت های اطراف آن مانند رگ ها، اعصاب و عضلات هم معمولا با وجود نداشته و یا بطور ناقص تشکیل شده اند.

 

در این بیماری استخوان رادیوس بصورت منحنی در میاید و مچ دست بطرف داخل یا به زبان دیگر به طرف انگشت کوچک منحرف میشود. همچنین در این بیماران ممکن است انگشتان طرف استخوان اولنا یعنی انگشت کوچک و یا انگشتری یا وجود نداشته و یا با ناهنجاری هایی همراه باشند.

 

این بیماری در نیمی از موارد همراه با دیگر ناهنجاری های سیستم اسکلتال است ولی ناهنجاری احشایی در قلب یا کلیه در این بیماران وجود ندارد. دست چنبری اولنا از هر ۱۰۰ هزاز تولد زنده در یک نفر دیده میشود.

 

این بیماری بر حسب شدت تغییرات ایجاد شده در اندام به چهار شکل دیده میشود 

 

  *  نوع یک : خفیف ترین نوع بیماری است. در بیماران مبتلا به نوع، طول استخوان اولنا کوتاه تر شده است. صفحات رشد هم در بالا و هم در پایین استخوان وجود دارند ولی رشد استخوان کم شده است. استخوان رادیوس کمی بیش از معمول قوس دارد و مچ دست کمی بطرف استخوان کوچک انحراف پیدا کرده است.

 

  *  نوع دو : این شایعترین نوع بیماری است. قسمتی از استخوان اولنا وجود ندارد و انحراف مچ دست و قوس استخوان رادیوس بیشتر از نوع قبلی است. در افراد مبتلا به این نوع آرنج پایدار است. ممکن است تغییراتی در انگشتان یا شست دست وجود داشته باشد.

 

  *  نوع سه : هیچ قسمتی از استخوان اولنا در این بیماران وجود ندارد. مفصل آرنج ناپایدار بوده و انگشتان دست معمولا دچار ناهنجاری هستند.

 

  *  نوع چهار : در این بیماران استخوان بارو به استخوان رادیوس چسبیده است. شد ناهنجاری های قبلی بیشتر شده است.

 

                                 

 

درمان دست چنبری رادیال

در زمان کودکی هدف از درمان، بدست آوردن حداکثر دامنه حرکتی در آرنج و مچ دست است. پزشک و فیزیوتراپ حرکاتی را به والدین کودک یاد میدهند که باید بطور روزانه انجام شوند.

 

این حرکات کششی بتدریج موجب افزایش دامنه حرکتی آرنج و مچ دست میشوند. در مواردی که محدودیت حرکتی شدید باشد ممکن است برای کاهش محدودیت حرکتی نیاز به استفاده از اسپلینت یا گچ گیری باشد. بچه باید در شب و هنگام خوابیدن از اسپلینت های مخصوص استفاده کند تا اندام فوقانی را در حالت مناسب نگه دارد.

 

گاهی اوقات و در مواردی که انحراف مچ دست شدید باشد و با حرکات کششی بهبود نیابد ممکن است عمل جراحی بتواند به بیمار کمک کند. حتی اگر بیمار نیاز به جراحی داشته باشد حرکات کششی باید قبل از جراحی بطور مرتب انجام شوند.

 

گاهی اوقات بخصوص در مواردی که آرنج خوب خم نمیشود، انحراف مچ دست میتوان به بچه در انجام کارهای روزمره مثل غذا خوردن کمک کند و در این موارد ممکن است عمل جراحی گرچه ظاهر دست را بهتر کرده ولی کارآیی اندام فوقانی فرد را کاهش دهد.

 

تصمیم به عمل جراحی باید با دقت به همه جوانب گرفته شود. انواع اعمال جراحی که برای این بیماران انجام میشوند عبارتند از

 

 

 

   * کشش و یلند کردن تدریجی تاندون های کوتاه شده در اطراف مچ دست با استفاده از اکسترنال فیکساتور و فریم ایلیزاروف

 

   * جراحی و قرار دادن انتهای پایینی استخوان اولنا در وسط مچ دست. به این عمل “در مرکز قرار دادن مچ دست” یا Centralization میگویند

 

   * استئوتومی اولنا به معنی شکاندن استخوان اولنا با عمل جراحی و کم کردن قوس و انحنای آن

 

  * شست سازی و جابجا کردن تاندون های طرف شست دست

 

  *  آزاد کردن بافت های نرم آرنج برای افزایش دامنه حرکتی آن

                                 

انواع فقدان مادرزادی استخوان رادیوس

این بیماری بسته به شدت ناهنجاری چهار شکل دارد

 

  * نوع یک : خفیف ترین نوع بیماری است و به علت اختلال در عملکرد صفحه رشد پایین استخوان رادیوس ایجاد میشود. نتیجه این اختلال، رشد ناکافی استخوان رادیوس در قسمت های پایینی است. رادیوس خوب رشد نمیکند ولی استخوان اولنا بطور طبیعی رشد میکند. نتیجه اینست که مچ دست بچه به طرف استخوان رادیوس ( بطرف خارج یا بطرف شست دست) منحرف میشود. در این بیماران ممکن است شست دست رشد کافی نداشته باشد.

 

   * نوع دو : در این نوع که شدید تر از نوع قبل است رشد استخوان رادیوس، هم در قسمت های پایین و هم در قسم های بالا دجار اختلال است. مچ دست بیشتر به خارج منحرف شده و استخوان اولنا دچار انحنا میشود. شست دست رشد کمی دارد.

 

  *  نوع سه : در این نوع که شدید تر است حدود دو سوم از طول استخوان رادیوس وجود ندارد. مچ دست انحراف بیشتری دارد. استخوان اولنا کلفت و منحنی میشود. اختلال شست بیشتر است.

 

  *  نوع چهار : این نوع شدید ترین و اتفاقا شایعترین نوع بیماری است. در این بیماران استخوان رادیوس و شست دست وجود ندارند. انحنای استخوان اولنا زیاد است و ممکن است اختلال در عملکرد انگشتان سبابه، وسطی و انگشتری هم وجود داشته باشد. در این بیماران حرکات آرنج محدود میشود.

 

                                 

فقدان مادرزادی استخوان رادیوس یا زند اعلی چیست

ساعد بطور طبیعی شامل دو استخوان به نام های رادیوس (زند اعلی یا زند زبرین یا زند بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا زند زیرین یا زند پایینی) است.

 

گاهی اوقات بر اثر یک ناهنجاری مادرزادی، استخوان رادیوس یا زند اعلی در زمان جنینی تشکیل نمیشود و نوزاد بدون این استخوان در ساعد متولد میشود. به این بیماری دست چنبری رادیال یا Radial club hand یا دیسپلازی رادیال Radial dysplasia میگویند.

 

این بیماری از هر ۳۰ هزار تولد در یک نفر ایجاد میشود. دست چنبری رادیال در اکثر اوقات به تنهایی وجود دارد ولی گاهی اوقات میتواند همراه با دیگر ناهنجاری های مادرزادی در قلب، کلیه یا دستگاه گوارش بچه باشد و در بعضی موارد همراه با ناهنجاری های کروموزومی دیده میشود.

 

در این بیماری مشکلات فقط محدود به استخوان رادیوس نیست. تمامی بافت های نرم اطراف استخوان رادیوس از جمله عضلات، عروق و اعصاب ناحیه یا وجود ندارند و یا غیر طبیعی هستند. در این بیماران شست یا وجود ندارد و یا بسیار کوچک است.

                                 

درمان چسبیدن استخوان های ساعد

جدا کردن دو استخوان به هم چسبیده تاثیری در بهبودی بیمار ندارد چون مشکل بیمار فقط چسبیده بودن استخوان ها نیست و عضلاتی که مسئول چرخاندن ساعد هستند هم وجود ندارند.

 

رایج ترین عمل جراحی که برای این بیماران انجام میشود استئوتومی یک سوم بالای ساعد است به این معنی که پزشک معالج با عمل جراحی قسمت های بالایی استخوان های ساعد را میشکند و سپس ساعد را چرخانده و استخوان ها را در وضعیتی جدید طوری در کنار یکدیگر قرار میدهد که مچ و کف دست در وضعیت چرخشی بهتری قرار گیرد. در موارد دو طرفه معمولا به توسط عمل جراحی یک ساعد را در سوپینیشن و یک ساعد را در پرونیشن قرار میدهند.