حس درد بوسیله اعصاب منتقل میشود. اعصابی که حس درد زانو را به مغز منتقل میکنند به اعصابی که حس درد ناحیه لگن و مچ پا را منتقل میکنند نزدیک است پس درد مفصل زانو ممکن است در لگن یا در مچ پا حس شود و یا برعکس ممکن است منشا درد در ناحیه لگن یا مچ پا باشد ولی بصورت درد زانو حس شود. دردهای مفصل زانو را میتوان به دو دسته دردهای حاد و دردهای مزمن تقسیم بندی کرد.
شایعترین علل دردهای حاد زانو عبارتند از :
شکستگی زانو
بدنبال تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع یا در حین ورزش ممکن است بر اثر وارد شدن نیروهای شدید به مفصل زانو استخوان های این مفصل دچار شکستگی شوند. این شکستگی ها موجب درد شدید همراه با تورم و خونمردگی در ناحیه زانو میشوند. درد شکستگی معمولا بقدری شدید است که فرد توانایی راه رفتن را از دست میدهد.
در این موارد بیمار باید بسرعت به پزشک مراجعه کند. تاخیر در مراجعه پزشکی میتواند موجب ایجاد آسیب های بیشتر شود. پزشک برای بررسی از رادیوگرافی ساده و در صورت لزوم از سی تی اسکن استفاده میکند. درمان معمولا به توسط گچ گیری یا عمل جراحی است.
رگ به رگ شدن زانو یا آسیب لیگامان جانبی
آسیب لیگامان یا رباط جانبی داخلی زانو Medial collateral ligament MCL شایعترین آسیب لیگامانی زانو است و میتواند موجب درد زانو شود. این رباط میتواند بر اثر ضربه بصورت ناقص یا بصورت کامل پاره شود.
بیمار در حین ضربه یک احساس پاره شدن در زانو میکند. بعد از مدتی زانو متورم شده و فرد احساس ناپایداری در زانو میکند. پوست سمت داخلی زانو بعد از مدتی کبود میشود.
آسیب لیگامان جانبی زانو معمولا در حین ورزش های پرتحرک مانند فوتبال، والیبال و اسکی ایجاد میشود. تشخیص این آسیب با معاینه پزشک و رادیوگرافی و ام آر آی است. درمان آسیب این لیگامان معمولا بدون عمل جراحی و با استفاده از استراحت، دارو، بریس و انجام نرمش زیر نظر فیزیوتراپ است.
در موارد نادری بیمار نیاز به عمل جراحی پیدا میکند. آسیب لیگامان یا رباط جانبی خارجی زانو هم تقریبا علائم و درمان مشابهی با لیگامان جانبی داخلی دارد با این تفاوت که در سمت خارجی زانو است.
آسیب لیگامان متقاطع یا رباط صلیبی زانو
در داخل مفصل زانو دو رباط وجود دارد که یکی را رباط متقاطع قدامی یا صلیبی جلویی میگویند و دیگری رباط متقاطع خلفی یا صلیبی عقبی است. شیوع آسیب لیگامان صلیبی قدامی بیشتر از رباط خلفی است.
این لیگامان معمولا در حین ورزش های شدید و با چرخش شدید زانو آسیب دیده و موجب درد زانو میشوند. در حین آسیب، بیمار صدای پاره شدن را در زانوی خود احساس میکند. زانو متورم شده و ناپایدار میشود.
تشخیص این آسیب لیگامان صلیبی زانو با معاینه پزشک و انجام ام آر آی و آرتروسکوپی است. درمان این آسیب بسته به شدت آن با روش های غیر جراحی یا جراحی است.
پارگی تاندون
تاندون چهارسر ران و تاندون کشکک دو تاندون در بالا و پایین زانو هستند که ممکن است در حین ورزش پاره شوند. تاندون چهارسر معمولا در سنین بالاتر و تاندون کشکک معمولا در جوانان پاره میشوند.
بدنبال پارگی تاندون چهارسر ران درد بر روی تاندون احساس میشود. بیمار ممکن است صدای پاره شدن را در زانوی خود احساس کند. در پارگی کامل بیمار توانایی مستقیم کردن زانوی خود را از دست داده و ممکن است استخوان کشکک بیمار جابجا شود. درمان این پارگی ها در صورتیکه کامل باشن معمولا عمل جراحی است.
آسیب منیسک
آسیب منیسک ها معمولا به علت ضربات شدید به زانو ایجاد میشوند و معمولا بصورت پاره شدن منیسک هستند. علائم پارگی منیسک معمولا بصورت قفل شدن زانو، تورم و درد زانو و احساس ناپایداری و لقی در مفصل زانو است.
پارگی منیسک در بسیاری از موارد همراه با آسیب لیگامان صلیبی جلویی است. درمان پارگی منیسک با یا بدون عمل جراحی است. در صورت نیاز به جراحی معمولا از روش آرتروسکوپی استفاده میشود.
دررفتگی زانو
در رفتگی زانو نادر است و بدنبال وارد شدن نیروهای بسیار شدید به زانو ایجاد میشود. در حین دررفتگی زانو لیگامان ها و در بسیار از موارد عروق و اعصاب زانو هم آسیب میبینند.
این آسیب عروقی بسیار خطرناک است چون در صورتیکه بصورت اورژانس درمان نشود ممکن است منجر به سیاه شدن ساق و در نهایت قطع آن شود. علائم دررفتگی زانو بصورت درد شدید و تغییر شکل زانو است.
درمان این عارضه جااندازی سریع آن است. بیمار بعد از جااندازی تا مدتی در بیمارستان میماند و در این مدت بررسی هایی برای وی انجام میشود تا از سلامت لیگامان ها و عروق و اعصاب زانو اطمینان حاصل شود.
دررفتگی کشکک
در رفتگی کشکک معمولا در حین ورزش هایی مانند تنیس یا والیبال و بدنبال وارد شدن ضربات شدید به زانو ایجاد میشود. دررفتگی کشکک در زنان، در افراد چاق، کسانی که زانوهای به هم چسبیده دارند و در کسانی که استخوان کشکک آنها بالاتر از معمول قرار گرفته است بیشتر دیده میشود.
علائم در رفتگی کشکک به صورت جابجا شدن کشکک و ناتوانی در خم و راست کردن زانو و درد زانو است. درمان بصورت جااندازی است.
بعد از جااندازی پزشک معالج بررسی بیشتری انجام میدهد تا مطمئن شود همراه با دررفتگی شکستگی وجود نداشته باشد. بعد از آن بیمار تا چند هفته از بریس استفاده کرده و سپس نرمش های تقویت کننده زانو تحت نظر فیزیوتراپ انجام میشود.
عفونت
عفونت مفصل زانو از اورژانس های پزشکی است. علائم عفونت زانو بصورت درد و تورم زانو و تب است. درمان آن در اکثر اوقات عمل جراحی و استفاده از آنتی بیوتیک است.
