دنده گردنی (و سندرم توراسیک اوت لت) چگونه تشخیص داده میشود

پزشک ابتدا سعی میکند با صحبت کردن و معاینه بیمار علت مشکلات را بیابد. یکی از معاینات اینست که اندام فوقانی بیمار را در وضعیت های خاصی قرار میدهد بطوریکه به عروق و اعصاب توراسیک اوت لت فشار بیشتری وارد شود. اگر در این حال علائم بیمار ظاهر شدند یا شدیدتر شدند پزشک به این بیماری شک میکند.

 

استفاده از اقدامات پاراکلینیک در درمان این بیماری کمک کننده است. ممکن است رادیوگرافی از گردن وجود دنده گردنی را نشان دهد. سی تی اسکن میتواند تغییرات استخوانی در محل و ام آر آی میتواند تغییراتی را که موجب تنگ شدن فضای توراسیک اوت لت شده اند نشان دهد.

 

پزشک ممکن است از تست نوار عصبی یا الکترومیوگرافی برای بررسی اینکه آیا اعصاب اندام فوقانی تحت فشار قرار دارند یا خیر استفاده کند.

 

برای بررسی فشار به شریان ساب کلاوین از آنژیوگرافی و برای بررسی فشار به ورید ساب کلاوین از ونوگرافی استفاده میشود. سونوگرافی داپلر هم میتواند در بررسی اینکه آیا شریان یا ورید تحت فشار قرار دارد یا خیر به پزشک کمک کند.

 

 

                                 

دنده گردنی (و سندرم توراسیک اوت لت) چه علائمی دارد

علائم بیماری در غالب اوقات چند ساعت تا جند هفته بعد از یک ضربه به گردن یا بعد از ورزش یا کار شدید ایجاد میشود. مهمترین علادم این بیماری احساس گزگز در انگشتان، درد در گردن، شانه و دست، سردرد و افتادن مکرر اجسام از دست است. علائم موقعی که دست بالا میرود مثلا در موقع شانه کردن سر یا سشوار کشیدن موهای سر یا در حین رانندگی بیشتر میشود.

 

علائم در ۹۰ درصد موارد به علت فشار به شبکه عصبی بازویی و در ده درصد به علت فشار به عروق ساب کلاوین ناحیه است. بر حسب اینکه چه عصبی از شبکه بازویی تحت فشار قرار گیرد علائم حسی و حرکتی در مسیر فعالیت آن عصب ظاهر میشود.

 

علائم حسی بصورت احساس درد تیر کشنده در قسمتی از اندام فوقانی، کاهش حس لمس، احساس گزگز و مور مور در پوست یا احساس سنگینی در دست است. درد معمولا در شب بیشتر است و میتواند بیمار را از خواب بیدار کند.

 

علائم حرکتی هم بصورت کاهش قدرت در عضلاتی از اندام فوقانی است که عصب آن تحت فشار قرار گرفته است. بیمار در دستش احساس سرما میکند و این احساس در هوای سرد تشدید میشود.

 

گاهی تمام اعصاب شبکه بازویی تحت فشار قرار میگیرند و در این صورت فرد احساس درد در سر، گوش، گردن، بالای قفسه سینه هم در جلو و هم در پشت و تمام اندام فوقانی میکند.

 

در موارد نادری ممکن است ورید ساب کلاوین تحت فشار قرار گیرد. در این موارد اندام فوقانی متورم شده و ممکن است رنگ آن کبود شود. همراه با آن احساس گزگز و درد در اندام فوقانی هم ایجاد میشود.

 

این علائم هر وقت فرد با دستش کار زیادی انجام میدهد بوجود آمده یا شدید میشود. چون در هنگام فعالیت بدنی فشار بیشتری به ورید وارد شده و مسیر آن تنگ تر میشود. گاهی اوقات مسیر ورید به توسط لخته بطور کامل مسدود میشود. در این موارد درد و تورم اندام فوقانی دائمی شده و کم نمیشود.

در موارد نادری هم ممکن است شریان ساب کلاوین تحت فشار قرار گیرد. در این موارد احساس گزگز و درد در اندام فوقانی ایجاد میشود. دست رنگ پریده و سرد میشود. این علائم هر وقت فرد با دستش کار زیادی انجام میدهد بوجود آمده یا شدید میشود. علت اینست که در هنگام فعالیت بدنی فشار بیشتری به ورید وارد شده و مسیر آن تنگ تر میشود.

 

 

 

                                 

دنده گردنی (و سندرم توراسیک اوت لت) چگونه ایجاد میشود

مشکلاتی که بر اثر دنده گردنی بوجود میایند همان مشکلاتی هستند که در سندرم توراسیک اوت لت وجود دارند. در واقع یکی از علل ایجاد سندرم توراسیک اوت لت وجود دنده گردنی است.

 

پس در ادامه مقاله بجای صحبت در مورد مشکلات دنده گردنی در مورد بیماری که از آن وسیع تر است (و دنده گردنی یکی از علل آن است) یعنی سندرم توراسیک اوت لت صحبت میکنیم و مواردی را که توضیح خواهیم داد میتوان به دنده گردنی هم تعمیم داد.

 

سندرم توراسیک اوت لت بیشتر در سنین ۵۰-۲۰ سالگی دیده میشود و در زنان ۹-۳ برابر بیش از مردان وجود دارد. در کسانی که به علت تغییرات آناتومیک ذکر شده، مستعد بروز این بیماری هستند معمولا بعد از فشارهایی که به ناحیه شانه و گردن وارد میشود این بیماری بروز میکند.

 

بنابراین ممکن است بیمار سالها دنده گردنی داشته باشد ولی هیچ مشکلی برای او بوجود نیاید ولی بعد از بروز اتفاقی، مشکلات و علائم بیماری ظاهر شوند. البته اگر این اتفاقات نیفتند ممکن است بیمار تا آخر عمر بدون مشکل سر کند. عللی که میتوانند موجب این فشارها شوند و علائم سندرم توراسیک اوت لت را ظاهر کنند عبارتند از

 

  *  یک ضربه به گردن مثل تصادف اتومبیل و حرکت شدید گردن به عقب در حین تصادف و ضربه به عقب ماشین Whiplash injury

 *  انجام کار یا ورزشی که مستلزم انجام حرکات مکرر و تکراری با دست (بخصوص حرکات دست در بالای سر) است. این بیماری در افراد با شغل هایی مانند کار در خطوط تولید، کار با کیبورد کامپیوتر یا چیدن اجناس در قفسه های بالایی فروشگاه بیشتر دیده میشود.

 

    * بعد از بلند کردن اجسام سنگین

 

 

                                 

دنده گردنی چیست و آیا میتواند موجب سندرم توراسیک اوت لت شود

دنده گردنی در واقع یک زائده استخوانی در کنار زائده عرضی مهره هفتم گردنی است که معمولا وجود ندارد ولی بودن آن در بعضی افراد موجب فشار بر روی اعصاب و عروقی میشود که از بین آن و استخوان ترقوه عبور میکنند.

 

فاصله بین دنده گردنی و استخوان ترقوه را  فضای خروجی سینه یا توراسیک اوتلت میگویند. پس علائم دنده گردنی همان علائم تنگی فضای خروجی سینه است که به آن بیماری توراسیک اوتلت یا سندروم توراسیک اوتلت Thoracic outlet syndrome هم میگویند. ولی آیا تنها علت تنگی این فضا دنده گردنی است.

 

علل متفاوتی میتواند فضای توراسیک اوت لت را تنگ کند. مهمترین این علل عبارتند از

 

    *یکی از علل شایع تنگ شدن فضای توراسیک اوت لت، وجود دنده گردنی است. پس اهمیت دنده گردنی اینست که میتواند فضای توراسیک اوت لت را تنگ کرده و به اعصاب یا عروقی که از این ناحیه عبور میکنند فشار ایجاد کند. البته اینطور نیست که هر کسی که دنده گردنی دارد این مشکلات را هم داشته باشد. از هر ده نفری که دنده گردنی دارند فقط در یک نفر آنها به اعصاب یا عروق فشار وارد شده و مشکل دار میشوند.

   * در بعضی افراد یک نوار بافتی محکم از نوک زائده عرضی مهره هفتم گردنی خارج شده و به دنده اول سینه میچسبد. این نوار بافتی در فضای توراسیک اوت لت است و میتواند مانند دنده گردنی به اعصاب و عروق فشار وارد کند. گاهی اوقات هم فقط زائده عرضی مهره هفته گردنی بلندتر از معمول بوده و در فضای مورد نظر به عروق و اعصاب فشار وارد میکند.

 

  *  در بعضی افراد، عضلات اسکالن که نزدیک این فضا هستند بزرگ میشوند ( مانند کسانی که وزنه برداری میکنند) یا بطور مادرزادی عضلات بیشتری در این ناحیه دارند یا عضلاتی که در این ناحیه دارند تغییر شکل میدهد به نحوی که میتواند به اعصاب و عروق این ناحیه فشار وارد کند.

 

    *گاهی اوقات تصادف اتومبیل موجب خونریزی در این فضا شده و آنرا تنگ میکند یا گاهی اوقات شکستگی استخوان ترقوه موجب تنگ شدن فضا میشود.

 

   * در بعضی شغل ها فرد زیاد دستش را بالای سرش میبرد و با در بعضی ورزش ها مانند شنا یا پرتاب نیزه یا دیسک، دست زیاد به بالای سر میرود. در این افراد هم اعصاب و عروق در فضای توراسیک اوتلت زیاد به بافت های اطراف مالیده شده و علائم سندرم توراسیک اوت لت را ایجاد میکنند.

 

   * کسانی که بد می ایستند و شانه های آویزان دارند و در هنگام ایستادن سر را به جلو میگیرند هم در معرض سندرم توراسیک اوتلت هستند. کار کردن زیاد با کامپیوتر میتواند این وضعیت را ایجاد کند. شانه های آویزان موجی تنگ تر شدن این فضا میشود. در بعضی زنانی که سینه های بزرگ و آویزان دارند هم ممکن است وزن سینه موجب کشیده شدن جدار قفسه سینه به پایین و جلو شود و موجب کشیده شدن عضلات فضای توراسیک اوتلت شده که آنهم موجب فشار به اعصاب و عروق میشود.

 

 *   گاهی اوقات هم تومورهایی در این فضا ایجاد شده و آن را تنگ میکند.

 

 *   اختلالات هورمونی در تیروئید یا در سطح استروژن بدن و یا روماتیسم یا تغییر در انحنای ستون مهره بصورت کیفوز یا اسکولیوز میتواند زمینه بروز این بیماری را مهیا کند

 

 

                                 

.

دنده گردنی و سندرم توراسیک اوت لت. علائم و درمان

دنده گردنی نام دنده ای در بدن است که بطور طبیعی نباید وجود داشته باشد ولی گاهی هست و وجود آن دردسر ساز میشود. وجود دنده گردنی ممکن است باعث ایجاد درد در گردن و دست و بیحسی یا مور مور شدن دست شود. برای درک بهتر این وضعیت باید ابتدا آناتومی ناحیه را بهتر بدانیم

اهمیت دنده گردنی چیست

 

برای درک اهمیت دنده گردنی باید ابتدا بدانیم فضای خروجی سینه یا توراسیک اوتلت Thoracic outlet چیست.

در جلو و بالای دنده اول، استخوان ترقوه قرار گرفته است. بین دنده اول و استخوان ترقوه فضایی وجود دارد که به آن فضای خروجی سینه یا توراسیک اوت لت میگویند.

 

از لحاظ آناتومی این فضا در بین قاعده گردن و زیر بغل شما قرار گرفته است. در نزدیکی این فضا عضلاتی هم به نام عضلات اسکالن Scalenus muscles قرار دارند. اهمیت این فضا در اینست که عروق و اعصاب مهمی از آن عبور میکنند.

 

اعصاب مهمی که از دو طرف مهره های گردنی خارج میشوند به هم میپیوندند و ایجاد شبکه ای را میکنند که به آن شبکه بازویی Brachial plexus میگویند از این شبکه بازویی اعصاب مهمی منشعب میشود که حس و حرکت کل اندام فوقانی را ایجاد میکنند. این شبکه بازویی از توراسیک اوت لت عبور میکند.

 

همچنین شریان مهمی به نام شریان ساب کلاوین Subclavian یا زیر ترقوه ای از آئورت خارج میشود و از این فضا عبور میکند و سپس به اندام فوقانی رفته و کل اندام را تغذیه میکند. در این فضا وریدی هم به همین نام قرار دارد.

 

اهمیت این فضای توراسیک اوت لت در بیماری است که به علت تنگ شدن این فضا ایجاد شده و به آن سندرم توراسیک اوتلت Thoracic outlet syndrome میگویند.

 

این فضا به علل مختلفی میتواند تنگ شود. تنگ شدن آن معمولا در طرف راست یا چپ است ولی میتواند دو طرفه هم باشد. بدنبال تنگ شدن این فضا اعصاب شبکه بازویی تحت فشار قرار میگیرند و فشار به این اعصاب، علائمی را برای بیمار ایجاد میکند.

 

گاهی هم ممکن است شریان یا ورید ساب کلاوین هم در این فضا گیر کنند که فشار به آنها هم میتواند علائم دیگری را برای بیمار ایجاد کند.

 

اهمیت دنده گردنی اینست که وجود آن یکی از شایعترین علل ایجاد سندرم توراسیک اوت لت است

 

 

                                 

.

تشخیص و درمان تنگی کانال نخاعی گردنی چیست

پزشک بعد از توجه به گفته های بیمار در مورد مشکلاتش وی را معاینه میکند. استفاده از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن و ام آر آی و همچنین کمک گرفتن از الکترومیوگرافی میتواند به تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن کمک کند.

 

درمان تنگی کانال نخاعی گردنی چیست

 

در مواردی که شدت علائم بیمار زیاد بوده و یا مشکلات بیمار در حال بدتر شدن باشد درمان بصورت انجام عمل جراحی است. در غیر این صورت معمولا در ابتدا درمان با استفاده از روش های غیر جراحی صورت میگیرد و تنها در صورتی که مشکلات بیمار به این درمان ها پاسخ مناسبی ندهد استفاده از عمل جراحی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

 

مهمترین اقدامات درمانی غیر جراحی عبارتند از

 

*    استفاده از گردنبند طبی به جهت محدود کردن حرکات گردن به مدت سه ماه

 

   * کاهش فعالیت های بدنی شدید و تکراری در سر و گردن و اندام های فوقانی

 

   * استفاده از فیزیوتراپی بصورت تحریک الکتریکی برای کاهش درد و کشش سر و گردن

 

  *  تزریق کورتیکواستروئید در فضای اپیدورال اطراف نخاع گردنی برای کاهش التهاب در اطراف نخاع و در نتیجه کاهش فشار بر روی آن

معمول ترین روش های جراحی در درمان تنگی کانال نخاع گردنی عبارتند از

 

    لامینکتومی : لامینا Lamina تیغه استخوانی است که قسمت پشتی حلقه استخوانی مهره را میسازد. لامینا یک پوشش استخوانی را در پشت نخاع ایجاد کرده و آن را حمایت میکند. لامینکتومی Laminectomy به معنای برداشتن لامینا است تا فضای بسته اطراف نخاع تبدیل به یک فضای باز شده و فشار از روی آن برداشته شود.

 

    دیسککتومی قدامی و فیوژن : در این روش جراحی ابتدا دیسک بین مهره های گرفتار، برداشته شده که به آن دیسککتومی Discectomy میگویند و سپس به جای آن تکه ای استخوان که معمولا از لگن بیمار بداشته میشود قرار داده میشود. به این ترتیب دو مهره مجاور از هم فاصله گرفته و به هم جوش خورده و یکی میشوند. این کار موجب کاهش فشار بر روی نخاع گردنی میشود

 

    کورپکتومی و گرافت استرات : کورپکتومی Corpectomy به این معنا است که جراح جسم مهره چند مهره مجاور را از بدن خارج کرده و فضای خالی ایجاد شده با استخوان پیوندی ( گرافت استرات Strut graft ) که از محل دیگر تهیه شده جایگزین میشود. از پیچ و پلاک برای بیحرکت نگه داشتن مهره ها و گرافت استفاده میشود. از این روش در درمان تنگی کانال های شدید استفاده میشود

 

 

                                 

علائم و درمان تنگی کانال نخاع گردنی چیست

نخاع ستونی متشکل از رشته ها و سلول های عصبی فراوان است که درون لوله ای استخوانی به نام ستون فقرات قرار گرفته است. به هر علتی که این لوله استخوانی تنگ شود میتواند نخاع را تحت فشار قرار دهد.

وقتی این تنگی در ستون مهره گردنی ایجاد شود آن را تنگی کانال نخاعی گردنی Cervical spinal stenosis میگویند.

علت تنگی کانال نخاعی چیست

 

در حالت معمولی فضایی که در درون ستون مهره به نخاع اختصاص داده شده یعنی کانال نخاعی بیش از اندازه مورد نیاز نخاع است. در ابتدای تنگ شدن این کانال تا وقتی فشاری به نخاع وارد نشده مشکلی برای بیمار ایجاد نمیشود.

 

وقتی شدت تنگی بیشتر شده و از اطراف بر روی نخاع فشار وارد شد علائمی ظاهر میشود. این فشار بر روی نخاع و ایجاد مشکلات در آن را میلوپاتی Myelopathy میگویند.

 

تنگی کانال نخاعی میتواند به علل متفاوتی ایجاد شود که مهمترین آنها عبارتند از

 

 

تنگی مادرزادی

 

در ابن بیماران کانال نخاعی از بدو تولد تنگ است با این حال در ابتدا مشکل خاصی ندارند ولی با کوچکترین آسیبی به گردن دچار علائم میشوند. کانال نخاعی این افراد در سنین بالاتر باز هم تنگ تر شده و مشکلات بیشتری را برای آنها ایجاد میکند.

 

با بالا رفتن سن استخوان هایی از حلقه استخوانی جسم مهره به دورن آن رشد کرده و موجب تنگ تر شدن فضای درونی آن میشوند.

دژنرسانس

 

دژنرسانس Degeneration به معنای خراب شدن بافت بوده و شایعترین علت تنگی کانال نخاعی است. این وضعیت به علت ضربات مکرر و استرس هایی است که در طول عمر بتدریج به ستون مهره وارد شده و آن را فرسوده و خراب میکند.

 

دیسک بین مهره ای بتدریج آب خود را از دست داده و قدرت ارتجاعی آن کم میشود، کوچک و کم ارتفاع شده و در نتیجه فاصله بین مهره ها کاهش میابد. استخوان های اضافه بتدریج از حلقه استخوانی مهره به درون آن رشد کرده و فضای درونی آن را تنگ میکنند. رباط های اطراف مهره هم بتدریج کلفت تر شده و با برآمده شدن به درون کانال نخاعی فضای آن را تنگ تر میکنند

ناپایداری ستون مهره

 

گاهی اوقات به علت ضربات شدید به سرو گردن رباط های اطراف ستون مهره گردنی کشیده شده و یا پاره میشوند. این رباط های آسیب دیده نمیتوانند مهره ها را خوب در کنار هم نگه دارند و در نتیجه مهره ها حرکات اضافی انجام میدهند و به درستی در سر جای خود پایدار نمیمانند.

 

بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی هم میتواند رباط های اطراف ستون مهره گردنی را شل تر کرده و موجب ناپایداری مهره ها شوند. این ناپایداری و بدنبال آن حرکت نامناسب مهره ها میتواند موجب تنگی کانال نخاعی شود.

 

 

هرنی دیسک

 

هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای به علت پاره شدن حلقه اطراف دیسک و بیرون زدن قسمت ژلاتینی درونی آن در قسمت پشت ایجاد میشود. این پارگی میتواند به علت ضربات شدید به سرو گردن بوجود آمده و جابجایی دیسک به درون کانال نخاعی موجب تنگ شدن فضای آن و بروز علائم تنگی کانال میگردد

 

 

                                 

.

جراحی فتق دیسک بین مهره ای گردنی

جراحی به روش های مختلفی انجام میشود که عبارتند از

 

    فورامینوتومی : در روش فورامینوتومی Foraminotomy سوراخی که ریشه عصبی از آن خارج میشود (به آن سوراخ فورامن میگویند) و فشار به عصب به علت تنگی آن سوراخ ایجاد شده، گشاد میشود تا عصب آزاد تر شود

    دیسککتومی : در روش دیسککتومی Discectomy دیسک بین مهره ای که موجب فشار به ریشه عصبی میشود خارج میگردد. این جراحی معمولا همراه با فیوژن مهره ها انجام میشود

    فیوژن مهره ها : فیوژن Fusion به معنی جوش دادن است. در فیوژن مهره ها ابتدا دیسک بین مهره ای خارج شده و سپس یک قطعه استخوان به جای آن گذاشته میشود تا بدین وسیله دو مهره مجاور به هم جوش بخورند. در این عمل مهره ها کمی بیشتر از هم فاصله میگیرند. این افزایش فاصله و حرکت نکردن مهره ها موجب میشود فشار کمتری به عصب وارد شود

 

 

                                 

 

 

 

درمان فتق دیسک بین مهره ای گردن

برای درمان از روش های زیر استفاده میشود

 

    گردنبند طبی : این گردنبند ها حرکات گردن را قدری محدود میکنند و به عضلات گردن اجازه میدهند مدتی استراحت کنند و این موجب میشود فشار به ریشه های عصبی کمتر شود. نکته مهم اینست که این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار میشود.

 

    فیزیوتراپی : میتواند با انجام دادن نرمش های طبی مخصوص برای افزایش قابلیت انعطاف گردن و تقویت عضلات گردن به رفع علائم کمک کند. گاهی اوقات از کشش سر و گردن هم برای کاهش علائم استفاده میشود.

 

    دارو : پرشک معالج از داروهای ضد التهابی مثل بروفن و ناپروکسن، داروهای شل کننده عضلات و گاهی اوقات از تزریق مستقیم کورتیکوستروئید در اطراف ریشه های عصبی برای کاهش مشکلات بیمار استفاده میکند.

    تزریق کورتیکواستروئید : در صورتیکه اقدامات فوق نتواند موجب کاهش مشکلات بیمار شود تزریق کورتیکواستروئید در فضای اپیدورال روش بعدی درمان است. این تزریق به توسط متخصصین جراحی اعصاب و یا متخصصین بیهوشی (فوق تخصص درد) انجام میشود

 

    جراحی : در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب به روشهای ذکر شده و یا در مواردی که بیمار از نظر حرکتی دچار فلجی شده باشد از روش های جراحی استفاده میشود.

 

 

                                 

 

علائم فتق دیسک گردن

مهمترین علامت این بیماری درد است. درد معمولا در پشت سر، پشت گردن و پشت هر دو کتف حس میشود. در صورتیکه به ریشه عصبی فشار وارد شود علائم فشار به عصب هم وجود خواهد داشت. این علائم عبارتند از

 

    درد : درد بیمار بصورت تیر کشنده به شانه، بازو، ساعد و دست انتشار پیدا میکند.

 

    اختلال حسی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد قسمت های متفاوتی از اندام فوقانی و دست ممکن است دچار کاهش حس، خواب رفتگی و گز گز شود.

 

    اختلال حرکتی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد عضلات متفاوتی در اندام فوقانی و گردن دچار کاهش قدرت میشوند. در صورت مزمن شدن بیماری، ممکن است عضله مربوط به عصب مورد نظر دچار لاغری شود.

 

بررسی های تکمیلی

پزشک معالج از رادیوگرافی ساده برای دیدن تغییرانی که همراه این بیماری در استخوان و مهره های گردنی ایجاد شده است استفاده میکند. تشخیص فشار به نخاع و ریشه های عصبی با استفاده از ام آر آی داده میشود. انجام الکترومیوگرافی یا نوار عصبی میتواند به پزشک در تشخیص فشار به ریشه های عصبی و تشخیص عصب مبتلا شده کمک کند.