رماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید چیست و چه علائمی دارد

روماتیسم مفصلی یا Rheumatoid arthritis یک بیماری است که موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت میتواند موجب تخریب مفصل شود.

 

از هر صد نفر یک نفر در طول عمرش به نوعی به این بیماری مبتلا میشود. روماتیسم مفصلی میتواند زمینه خانوادگی داشته باشد. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند ولی معمولا در سنین بین ۶۰-۴۰ سالگی دیده میشود. روماتیسم مفصلی در زنان سه برابر شایع تر از مردان است.

علت رماتیسم مفصلی چیست

 

بیماری روماتیسم مفصلی جزو دسته ای از بیماری های انسان است که به آنها بیماری های خود ایمنی یا اتو ایمیون Autoimmune disease میگویند.

 

بدن انسان سیستم دفاعی خاصی دارد که با استفاده از آن در برابر تهاجم میکروب ها از خود دفاع میکند. یکی از روش های سیستم دفاعی بدن، تولید مواد خاصی به نام آنتی بادی Antibody یا پادتن است.

 

این مواد که از جنس پروتئین هستند به میکروب ها میچسبند و موجب تخریب آنها میشوند. گاهی اوقات سیستم دفاعی بدن به دلایلی که هنوز بر ما ناشناخته است بعضی از سلول های بدن خود انسان را غریبه و مهاجم تشخیص داده و بر علیه آنها آنتی بادی یا پادتن تولید میکند.

 

این آنتی بادی ها به سلول ها حمله کرده و موجب آسیب آنها میشوند. مکانیسم ذکر شده علت اصلی بروز بیماری های خود ایمنی است.

 

در روماتیسم مفصلی هم سیستم ایمنی به سلول های بدن بخصوص سلول های سینوویوم Synovium cells بعضی از مفاصل حمله کرده و موجب تغییراتی در آنها میشوند.

 

سینوویوم لایه ای از سلول ها است که سطح درونی کپسول مفصلی را فرش میکنند و موجب ترشح مایع مفصلی ( مایع سینوویوم) میشوند.

 

تاثیر آنتی بادی ها بر سلول های سینوویوم موجب میشود سلول های این لایه افزایش پیدا کرده و در نتیجه لایه سینوویال ضخیم، متورم و همچنین ملتهب شود.

 

عروق خونی لایه سینوویال افزایش پیدا کرده، همراه با التهاب لایه سینوویال، ترشح مایع مفصلی هم بیشتر شده و مفصل متورم میشود.

 

بدنبال این تغییرات سلول های سینوویال موادی بنام سیتوکین Cytokin ترشح میکنند که موجب بروز التهاب در مفصل شده و همچنین روی سلول های مفصل اثرات تخریبی دارد.

بدنبال تورم مفصل، لیگامان ها و تاندون های اطراف آن تحت کشش قرار میگیرند. این کشش در کپسول مفصلی و تاندون و لیگامان های اطراف مفصل بتدریج آنها را شل و ضعیف کرده و ضعف این ساختمان ها موجب ناپایداری مفصل و در نهایت نیمه دررفتگی و تغییر شکل مفصل میشود.

 

بتدریج و با گذشت زمان بافت سینوویال رشد کرده بر روی غضروف رفته و موجب خوردگی آن میشود. بعد از مدتی استخوان اطراف مفصل هم دچار پوکی و خوردگی شده و در آن کیست هایی بوجود میاید. این تغییرات استخوانی تغییر شکل مفصل را تشدید میکنند

 

 

                                 

.

تشخیص و درمان آرتریت مفاصل دست

تشخیص آرتریت مفاصل دست

 

در ابتدا پزشک به مشکلات و ناراحتی های بیمار گوش داده و از وی سوالاتی میکند. معاینه مفاصل انگشتان دست بصورت دیدن آنها و بررسی حرکات آنها است. بررسی های پاراکلینیکی بخصوص انجام رادیوگرافی ساده میتواند به تشخیص این بیماری کمک کند.

 

درمان آرتریت انگشتان دست چگونه است

 

مهمترین اقدامات درمانی در آرتریت مفاصل انگشتان دست عبارتند از

 

   * کاهش فعالیت های بدنی که موجب درد میشود

   * یاد گرفتن راه های درست انجام دادن کارها با دست بطوریکه فشار زیادی به انگشتان وارد نشود

   * استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

   * گرم کردن موضع درد

   * بریس انگشت

   * نرمش های کششی

 

در صورتیکه اقدامات فوق نتواند درد بیمار را کاهش دهد تزریق داروهای حاوی کورتیکوستروئید به توسط پزشک در درون مفصل میتواند تا چند ماه مشکلات بیمار را کم کند.

 

در صورت موثر نبودن این اقدام پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد. دو نوع جراحی برای کاهش درد آرتریت انگشتان دست انجام میشود.

 

    خشک کردن مفصل : خشک کردن مفصل یا فیوژن Fusion یا آرترودز Arthrodesis به این معنی است که جراح دو استخوان تشکیل دهنده مفصل را به یکدیگر متصل میکند. با این روش حرکت مفصل بطور کامل از بین میرود ولی درد بیمار هم از بین میرود. خشک کردن مفصل انگشتان دست بیشتر در مفاصل اینترفالانژیال بکار برده میشود. در این مفاصل جراحی خشک کردن بسیار ساده تر و با نتایج قابل اطمینان تر از جراحی تعویض مفصل است. عمل جراحی خشک کردن مفصل بیشتر در افراد جوان و فعال بکار برده میشود که نیاز دارند تا فعالیت های سنگینی را با دست خود انجام دهند.

 

    تعویض مفصل : بعضی جراحان از عمل جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی Arthroplasty در درمان آرتریت مفاصل انگشتان دست استفاده میکنند. این نوع عمل جراحی بیشتر در افراد مسن بکار برده میشود. در این افراد فرد فشار زیادی به مفاصل خود وارد نمیکند و نیاز به پایداری زیادی در مفصل ندارد ولی در عوض به حرکت مفصل نیازمند است.

بازسازی مفصل : در نوعی از بازسازی مفصل که به آن Excisional arthroplasty میگویند پزشک جراحی سطوح خراب شده غضروفی را از دو سر استخوان و در محل مفصل خارج کرده و سپس در بین آنها بافت نرمی مانند قسمتی از یک تاندون را قرار میدهد. این عمل جراحی موجب میشود حرکات مفصل حفظ شده و درد آن هم تا حدود زیادی از بین برود. از این روش بازسازی مفصل بطور شایعی در آرتریت مفصل کارپومتاکارپ شست استفاده میشود

 

 

 

                                 

.

علائم آرتریت انگشتان دست چیست

مهمترین علامت آرتریت در مفاصل انگشتان دست درد است. محل درد مفصل گرفتار شده است. پس این درد میتواند در هر کدام از مفاصل اینترفالانژیال و یا متاکارپوفالانژیال و یا مفصل کارپومتاکارپ شست دست حس شود.

 

درد ناشی از آرتریت معمولا وقتی ایجاد میشود که فرد شروع به انجام کاری با دست میکند و انگشتان خود را حرکت میدهد. بعد از چند دقیقه و با ادامه فعالیت، درد بتدریج کاهش میابد و بعد از اتمام فعالیت و شروع استراحت ممکن است درد مجددا شروع شود.

 

وقتی شدت آرتریت زیاد میشود درد حتی در موقع استراحت هم وجود دارد. در آرتریت مفصل کارپومتاکارپ شست دست محل درد در محل اتصال شست به مچ دست است. شدت درد این مفصل در هنگام مشت کردن دست بیشتر شده و بیمار در مشت کردن دست خود دچار ضعف میشود.

 

مفاصل گرفتار معمولا متورم و بزرگتر از معمول شده و ممکن است کمی گرمتر شوند. از دیگر علائم آرتریت مفاصل انگشتان دست خشکی و محدود شدن حرکتی است که با شدت یافتن بیماری بیشتر میشود. در این موارد حرکت مفصل میتواند همراه با احساس یک صدای جیرجیر یا Crepitus باشد.

در روماتیسم مفصلی شکل مفاصل انگشتان تغییر میکند. در این بیماری انگشتان دست در محل مفاصل متاکارپوفالانژیال به طرف انگشت کوچک منحرف میشوند. به این تغییر شکل یا دفرمیتی Deformity اولنار دریفت Ulnar drift میگویند. این تغییر شکل مفصلی موجب درد و ضعف شده و کاربرد انگشتان در فعالیت های روزانه را مشکل میکند.

 

مفاصل اینترفالانژیال انگشتان دست هم در استئوآرتریت و هم در روماتیسم مفصلی میتوانند دچار تغییر شکل شوند. دو نوع تغییر شکل یا دفرمیتی ممکن است در انگشتان دست بدنبال ابتلا به روماتیسم مفصلی ایجاد شود که یکی از آنها تغییر شکل بتونیر و دیگری تغییر شکل سوان نک است.

 

در تغییر شکل بتونیر Boutonniere deformity یا جا دکمه ای مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال خم یا فلکس Flex شذه و مفصل اینترفالانژیال دیستال به سمت پشت منحرف میشود.

در تغییر شکل سوان نک Swan neck deformity یا گردن قو مفصل اینترفالانژیال دیستال خم یا فلکس شده و مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال به سمت پشت منحرف میگردد.هم استئوآرتریت و هم روماتیسم مفصلی میتوانند موجب برجسته شدن سطح پشتی مفصل اینترفالانژیال پرگزیمال شود که به آن ندول بوخارد یا بوشارد Bouchard’s node میگویند. استئوآرتریت موجب برجسته شدن سطح پشتی مفصل اینترفالانژیال دیستال میشود که به آن ندول هبردن Heberden’s node میگویند

 

 

 

                                 

.

آرتریت انگشت دست چیست. علائم و درمان

مفاصل انگشتان دست از مهمترین مفاصل بدن هستند و آرتریت این مفاصل به علت ایجاد درد و تغییر شکل در انگشت میتواند در فعالیت های روزانه تغییرات زیادی را ایجاد کند.

علت آرتریت انگشتان دست چیست

 

آرتریت به معنای التهاب مفصل است. شایعترین علت آرتریت انگشتان دست، آرتریت دژنراتیو Degenerative arthritis است که به آن استئوآرتریت Osteoarthritis یا آرتروز Arthrosis یا ساییدگی مفصلی هم میگویند.

در این نوع از آرتریت، غضروف مفصل آسیب دیده و خراب میشود. علت آسیب غضروف مفصل در این بیماری معمولا ضرباتی است که به انگشت وارد میشود.

 

این ضربات میتوانند موجب شکستگی مفصل، رگ به رک شدن مفصل و یا آسیب مستقیم غضروف مفصلی شود. شکستگی انگشت وقتی به داخل مفصل راه پیدا میکند حائز اهمیت بسیار است.

 

این شکستگی ها اگر با کوچکترین کجی یا ناهماهنگی جوش بخورند در دراز مدت موجب ساییده شدن سطح مفصلی و تخریب غضروف آن میشود.

 

رگ به رگ شدن مفصل میتواند موجب آسیب رباط های آن شود. این آسیب میتواند به صورت پاره شدن آنها باشد و در صورتیکه این پارگی خوب ترمیم نیابد موجب تغییر در بیومکانیک مفصل شده و توزیع نیروهای وارده به مفصل را تغییر میدهد. این امر موجب میشود به قسمت هایی از مفصل نیروهای زیادی وارد شده و در نتیجه مفصل دچار ساییدگی و تخریب شود.

 

گاهی اوقات آرتروز مفاصل انگشت ایدیوپاتیک Idiopathic است بدین معنی که نمیتوانیم علتی را برای آن مشخص کنیم.

 

از علل دیگر آرتریت انگشتان دست روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید Rheumatoid arthritis است. روماتیسم مفصلی یک بیماری پیشرونده است که موجب تخریب غضروف مفاصل و تغییر شکل انها میشود

 

 

 

                                 

.

آرتریت دست چگونه درمان میشود

مهمترین راه های درمان آرتریت دست عبارتند از

 

تغییر رفتار

 

میتوان با تغییر دادن روش انجام دادن کارها فشار وارده به مفصلی که آرتریت دارد را کاهش داده و به این طریق از شدت علائم کاست.

 

دارو

 

البته دارو نمیتواند غضروف آسیب دیده را درست کند ولی میتواند درد و تورم را کاهش بدهد. مهمترین داروهایی که استفاده میشوند داروهای ضد التهابی anti-inflammatory drugs نام دارند.

 

داروهایی مانند آسپرین، بروفن، سلکوکسیب، ناپروکسن، ایندومتاسین، دیکلوفناک، پیروکسیکام و مفنامیک اسید از این دسته اند. این داروها تولید موادی را که میتوانند موجب درد و تورم در مفصل شوند مهار میکند.

 

 

تزریق

 

داروهای کورتیکوستروئید در مفصل به توسط پزشک ارتوپد در موارد معدودی بکار میود. استفاده از این روش میتواند با عوارض فراوانی همراه باشد.

 

استفاده از آتل یا اسپلینت

 

گاهی دست با آتل یا اسپلینت بسته میشود. این وسایل موجب میشوند مفصل آسیب دیده کمتر حرکت کرده و در نتیجه درد کمتری احساس شود. البته استفاده طولانی مدت از آن میتواند موجب ضعیف شدن عضلات دست شود که مضر است. پس باید از استفاده طولانی مدت از آنها اجتناب کرد.

جراحی

 

معمولاً وقتی استفاده میشود که درمان های دیگر موثر نباشند. شایعترین اعمال جراحی که بکار میروند آرترودز و آرتروپلاستی ( تعویض مفصل) است.

در آرترودز Arthrodesis باقیمانده غضروف مفصل کاملاً تراشیده شده و دوسر استخوان در محل مفصل در کنار یکدیگر قرار گرفته و به توسط ابزار های فلزی مثل پیچ و پلاک در کنار هم فیکس میشوند.

 

بعد از مدتی این استخوان ها به یکدیگر جوش خوده و خشک میشوند. حرکت مفصل کاملاً از بین میرود و درد هم کاملاً از بین میرود. در روش آرتروپلاستی Arthroplasty غضروف باقیمانده و قسمتی از انتهای استخوان ها در محل مفصل خارج شده و یک مفصل مصنوعی بجای مفصل طبیعی کارگذاشته میشود یا محل خالی به توسط بافت های دیگر پر میشود.

 

 

 

                                 

علائم آرتریت دست چیست

مهمترین علائم آرتریت دست عبارتند از:

 

    درد : درد معمولا بعد از فعالیت با دست بیشتر میشود. گاهی درد بلافاصله بعد از فعالیت ایجاد نمیشود و چند ساعت بعد یا حتی چند روز بعد احساس میشود. گاهی درد در صبح بیشتر بوده و با احساس خشکی مفاصل همراه است. هرچه بیماری بیشتر پیشرفت میکند ممکن است درد با انجام فعالیت کمتری تشدید شود. در موارد شدید ممکن است درد فرد را از خواب بیدار کند. درد معمولاً در روزهای سرد سال شدیدتر میشود.

 

    تورم : وقتی فشار زیادی به مفصلی که دچار آرتریت است وارد میشود ممکن است متورم شود. این تورم ممکن است به علت ترشح مایع سینوویال باشد. همچنین ممکن است استخوان ها در نزدیکی مفصل بزرگ شوند که براثر آن مفصل بزرگ میشود.

 

    گرما : مفصل ممکن است در لمس گرم باشد. این به علت واکنش التهابی بدن است.

 

    صدا دادن مفصل : ممکن است در حین حرکت مفصل احساس سائیده شدن یا خرت خرت در آن وجود داشته باشد که به آن کریپتاسون Crepitation میگویند. علت ایجاد صدا اینست که لایه غضروفی مفصل از بین رفته و استخوان ها روی هم سائیده میشوند که تولید صدا میکنند.

 

    محدودیت حرکت : وقتی آرتریت شدت میگیرد مفصل دچار خشکی شده و نمیتواند مثل قبل به نرمی حرکت کند. دامنه حرکتی مفصل کاهش میابد.

 

    کاهش قدرت دست : ممکن است توانایی دست در گرفتن اشیاء و مشت کردن کاهش یابد. این کاهش بخصوص در آرتریت روماتوئید شدیدتر است

 

 

 

                                 

.

 

 

آرتریت دست چگونه ایجاد میشود

غضروف مفصلی لایه سفید رنگ و نرم و لغزنده ایست که روی سطح استخوان را در ناحیه مفصل میپوشاند و موجب میشود تا استخوان ها براحتی در ناحیه مفصل روی هم حرکت کرده و بلغزند.

 

این لایه همچنین به عنوان یک جذب کننده شوک و ضربات وارده به استخوان عمل میکند. در آرتریت این لایه آسیب میبیند و بدنبال این آسیب حرکت مفصل دردناک و محدود میشود.

 

آرتریت مفاصل دست ممکن است به علت بعضی بیماری های روماتیسمی بوجود آید که مهمترین آنها آرتریت روماتوئید است. در این بیماری لایه سینوویال ( که سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانده و مسئول ترشح مایع سینوویال است) رشد کرده و ملتهب میشود و مایع زیادی ترشح میکند. این التهاب بتدریج موجب آسیب و از دست رفتن غضروف مفصلی شده که نتیجه آن درد و محدودیت حرکتی است.

 

علت دیگر آرتریت مفاصل دست استئوآرتریت است. این بیماری معمولاً در سنین بالاتر از ۵۰ سالگی بروز میکند. در این بیماری غضروف مفصل کم کم از بین میرود. در نتیجه استخوان های بدون غضروف روی یکدیگر سائیده میشوند که نتیجه آن درد و محدودیت حرکت است.

علت دیگر آرتریت مفاصل دست تروما Trauma یا ضرباتی است که به دست وارد میشود. این ضربات میتوانند با ایجاد شکستگی، دررفتگی، آسیب لیگامانی یا آسیب غضروف مفصل کارکرد آنرا دچار اختلال کنند.

 

اگر این آسیب ها به درستی درمان نشوند مثلا شکستگی داخل مفصلی بد جوش بخورد یا آسیب لیگامانی خوب ترمیم نشود میتوانند در دراز مدت در مفاصل دست ایجاد آرتریت کنند.

 

احتمال ایجاد آرتریت در یک دست آسیب دیده هفت برابر یک دست سالم است حتی اگر آسیب وارده به آن به درستی درمان شده باشد

 

 

 

                                 

.

آرتریت دست چیست و چگونه درمان میشود

دست از مفاصل متعددی تشکیل شده است که حرکت روان و بدون درد آنها مورد نیاز است تا بتوانیم کارهای روزمره خود را انجام دهیم. از انجام کارهای بسیار ظریف و دقیق مثل خیاطی یا تعمیر ساعت تا کارهای قدرتی مثل آهنگری همگی نیاز به هماهنگی دقیق و حرکت مناسب این مفاصل دارند.

آسیب هر کدام از این مفاصل میتواند فعالیت روزمره ما را دچار اختلال کند. هر کدام از مفاصل دست میتوانند با شدت های متفاوت و به علل مختلفی آسیب ببینند

 

 

                                 

.

مفصل وسطی انگشت چگونه آسیب میبیند

یکی از آسیب های شایع این مفصل کشیدگی Sprain یا پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن است. در این آسیب یکی از رباط های مفصل کشیده شده و یا بصورت ناکامل و یا کامل پاره میشود. این کشیدگی یا پاره شدن میتواند در ولار پلیت و یا در یکی از رباط های جانبی یا کلترال مفصل ایجاد شود.

 

آسیب ولار پلیت Volar pate وقتی ایجاد میشود که انگشت به سمت عقب خم میشود. در حالت معمولی انگشت فقط به یک سمت خم میشود و در صورت صاف شدن تمام بند ها در امتداد یکدیگر قرار میگیرند.

 

وقتی که نیرویی در جهت خلاف به مفصل وارد شده و آنرا در جهت عکس و به سمت عقب یا پشت دست خم میکند ولار پلیت تحت کشش زیادی قرار میگیرد. در این حالت ممکن است آسیب فقط بصورت کشیدگی بوده و یا ممکن است ولار پلیت بصورت ناقص و یا کامل پاره شود.

در صورت پاره شدن ولار پلیت مفصل وسط انگشت، این پارگی معمولا در محل اتصال ولار پلیت به بند وسطی انگشت است. در هنگام کنده شدن یا پارگی در محل اتصال ولار پلیت به بند وسطی، ممکن است تکه ای استخوان هم با آن کنده شود.

 

اگر این تکه استخوانی کوچک باشد مشکل زیادی ایجاد نمیکند ولی در صورتی که بزرگ بوده و قسمت قابل توجهی از سطح مفصلی را با خود جدا کند باید به توسط عمل جراحی جااندازی و سپس فیکس شود.

 

وقتی انگشت با فشار به طرفین خم میشود ممکن است یکی از رباط های جانبی یا کلترال مفصل کشیده شده و یا بصورت ناقص و یا کامل پاره شود

 

                                 

.

درمان آرتروسکوپی مچ دست

از آرتروسکوپی مچ دست معمولا در مشکلات زیر استفاده میشود

درد مزمن مچ دست

 

وقتی روش های دیگر تشخیصی نمیتوانند علت درد مزمن مچ دست را مشخص کنند یکی از راه های خوب تشخیصی انجام آرتروسکوپی است. گاهی میتوان در همان مرحله و بلافاصله بعد از تشخیص علت درد، آنرا از طریق آرتروسکوپ درمان کرد.

شکستگی مچ دست

 

اگر قطعه کوچکی از شکستگی مچ دست به داخل مفصل رفته است میتوان آنرا به توسط آرتروسکوپ خارج کرد. از ارتروسکوپ میتوان برای جااندازی قطعات شکسته شده داخل مفصل مچ دست هم استفاده کرد.

گانگلیون مچ دست

 

به کمک آرتروسکوپ میتوان با برداشتن ریشه عمقی کیست گانگلیون مچ دست آن را درمان کرده و احتمال عود آنرا کاهش داد.

پارگی لیگامان و TFCC

 

لیگامان یا رباط ها بافت هایی به شکل نوار هستند که با متصل کردن استخوان های دو طرف مفاصل موجب پایدار شدن آنها میشوند. TFCC یک بالشتک در داخل مفصل مچ دست است. ضربه شدید به مچ دست میتواند موجب پاره شدن لیگامان ها یا TFCC شود. نتیجه آن درد و صدا دادن مچ دست است. با آرتروسکوپی میتوان پارگی این بافت ها را ترمیم کرد.

سندرم کانال کارپ

 

در سندروم کانال کارپ بیمار دچار بیحسی و گزگز دست و کاهی درد میشود. علت آن فشار بر روی اعصابی است که از مچ دست عبور میکنند. اگر این بیماری به اقدامات غیر جراحی پاسخ درمانی مناسبی ندهد پزشک ارتوپد با آزاد کردن کانال یا تونلی که عصب از درون آن عبور میکند فشار وارده به عصب را کاهش میدهد. این کار را میتوان به توسط آرتروسکوپ و با بریدن لیگامان خاصی در ناحیه مچ دست انجام داد

                                 

.