انواع ساییدگی مفصل یا آرتروز چیست

دو نوع آرتروز یا ساییدگی مفصل وجود دارد

 

    ساییدگی اولیه مفصل : این نوع ساییدگی در مفاصلی ایجاد میشوند که قبلا سالم بوده اند. اغلب بیماران سن بالای ۵۰ سال دارند. در سن بالای ۶۵ سال حدود نیمی از مردم دچار آرتروز میشوند. این آرتروز یا ساییدگی معمولا خفیف است ولی در ۱۰ درصد موارد میتواند شدت پیدا کند.

    ساییدگی ثانویه مفصل : این نوع ساییدگی مفصلی که معمولا در افراد جوانتر ایجاد میشود در افرادی دیده میشود که قبلا به علتی مفصل آنها بشدت آسیب دیده است و آن آسیب شوع و پیشرفت آرتروز را سرعت داده اند. آسیب هایی مانند عفونت مفصل، شکستگی داخل یا اطراف مفصل و یا آسیب های رباط ها یا منیسک مفصل

ساییدگی مفصل یا آرتروز بیشتر در کدام مفاصل ایجاد میشود ؟

آرتروز یا ساییدگی مفصل بیشتر در مفاصل ران، زانو، انگشت و کمر ایجاد میشود. ساییدگی معمولا در چند مفصل بدن همزمان ایجاد میشود ولی شدت آن در مفاصل درگیر شده متفاوت است بطوریکه فقط در یک یا تعدادی از مفاصل درگیر شده بیمار از علائم آرتروز اذیت میشود.

 

                                 

علل موثر در پیشرفت آرتروز چیست

علل زیر در تشکیل و پیشرفت آرتروز یا ساییدگی مفصل تاثیر دارند

 

    سن : با بالا رفتن سن آرتروز هم بیشتر میشود. میتوان گفت ساییدگی مفصلی جزئی طبیعی از روند پیری است که در همه انسان ها با افزایش سن ایجاد میشود ولی سن شروع آن در انسان های مختلف متفاوت است.

 

    ژنتیک : در بعضی انسان ها بطور ژنتیکی و خانوادگی استعداد بروز آرتروز بیشتر است

 

    چاقی : ساییدگی مفاصل ران و زانو در افراد چاق بیشتر و زودتر ایجاد میشود و این به علت نیروهای زیادی است که در افراد چاق به علت نیروی وزن به مفصل وارد شده و موجب تخریب زودرس آن میشود.

 

    جنس : آرتروز در زنان بیشتردیده میشود

    آسیب قبلی به مفصل : عفونت های قبلی در مفصل، شکستگی هایی که قبلا در مفصل ایجاد شده است، آسیب های لیگامانی که بر اثر حوادث قبل در مفصل بوجود آمده و مفصل را ناپایدار کرده اند و یا تغییر شکل استخوان های اطراف مفصل میتوانند موجب تشدید بروز آرتروز شوند.

    شغل : فعالیت های بدنی شدید به علت شغل خاص و یا انجام ورزش خاص میتواند ضربات بیش از حد تحمل مفصل برای ترمیم به آن وارد کرده و موجب بروز آرتروز یا ساییدگی مفصل شوند

                                 

علت آرتروز یا ساییدگی مفصل چیست

در طول روز و به علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن بطور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی را به آنها بخصوص به غضروف مفصلی وارد میکنند. بدن این آسیب ها را تا جایی که میتواند ترمیم میکند. پس در طول زندگی مفاصل بدن دائما در یک فرآیند آسیب و ترمیم قرار دارند.

گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمیتواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی بتدریج خرابتر و خرابتر میشود و این شروع آرتروز است.

در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه میشود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته میشود تا اینکه بتدریج کلفتی غضروف کم میشود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی بصورت کاهش فاصله مفصلی دیده میشود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.

بعد از مدتی در اطراف استخوان دو طرف مفصل استخوان های اضافه ساخته میشود که به آنها استئوفیت Osteophytis میگویند. این استئوفیت ها هم در رادیوگرافی مفصل دیده میشوند.

 

بافت سینوویال مفصل هم متورم میشود که به آن سینوویت Synovitis میگویند. بتدریج استخوان زیر غضروف سفت و محکم میشود که به آن عاجی شدن استخوان یا Eburnation میگویند. با پیشرفت آرتروز در استخوان زیر غضروف کیست های استخوانی ایجاد میشود

                                 

ساختمان مفصل چیست

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم قرار میگیرند. مفصل باعث میشود قسمت های مختلف بدن نسبت به هم حرکت کنند و حرکت استخوان ها در مفصل به علت کششی است که از طریق عضلات به آنها اعمال میشود.

دو انتهای استخوان ها در جایی که با هم مفصل میشوند به وسیله پرده بافتی محکمی پوشیده شده که به آن کپسول مفصلی میگویند.

در اطراف کپسول مفصلی نوارهای بافتی محکمی قرار دارند که به آنها لیگامان یا رباط میگویند و مسئول پایدار کردن مفصل هستند.

غضروف یک بافت سخت ولی صاف و قابل انعطاف است که روی انتهاهای استخوان ها در محلی که در کنار هم قرار میگیرند را میپوشاند.

مقدار کمی از یک مایع غلیظ و لزج بین دو سر استخوان ها و در درون مفصل قرار گرفته که سطح غضروف را لیز کرده و اصطکاک بین دو سطح مفصلی را کم میکند و به آن مایع سینوویال Synovial fluid یا مایع مفصلی میگویند. مایع سینوویال به توسط بافت سینوویال ساخته میشود. بافت سینوویال لایه ای از سلول هاست که سطح داخلی کپسول مفصل را فرش کرده است.

                                 

آرتروز یا ساییدگی مفصل چیست و چه علائمی دارد

آرتروز به معنای ساییدگی مفصل و تخریب سطح مفصلی و بدنبال آن تغییر شکل، درد و محدودیت حرکت در مفصل است. آرتریت Arthritis به معنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است.

 

در استئوآرتریت مشکل اصلی در غضروف مفصلی است و بعد از مدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب میشود. آرتروز Arthrosis یک کلمه یونانی به معنای مفصل است ولی به معنای استئوآرتریت هم بکاربرده میشود. در فارسی بجای کلمات استئوآرتریت و آرتروز از کلمه “ساییدگی مفصل” هم استفاده میشود.

                                 

درمان و پیشگیری از قفل شدن زانو

قفل شدن زانو از شایع ترین شکایات افراد است که به عللی چون آرتروز و زمین خوردن صورت می پذیرد که با تشخیص توسط آرتوسکوپی می توان با روش های فیزیوتراپی از جمله تجویز سرما و گرمادرمانی، برق درمانی و تجویز ورزش های ویژه آن را درمان کرد.

پیشگیری از زمین خوردن در زمین های یخ زده و لغزنده از آسیب های زانوو قفل شدگی جلوگیری می کند. راهکارهایی که پزشکان برای مقابله با این مشکل ارائه داده اند را با هم می خوانیم

▪ شایع ترین عارضه قفل شدگی: یکی از شکایات شایع در بیماران مراجعه کننده به کلینیک های طب فیزیکی و توانبخشی قفل شدن مکرر زانوها است.

 

▪ تشخیص قفل شدگی زانو با آرتروسکوپی: شرح حال و معاینه بالینی، عکس و MRIو در نهایت انجام آرتروسکوپی به مشخص شدن علت قفل شدگی زانو کمک می کند.

 

منیسک یکی از علت های قفل شدگی زانو: قفل شدگی زانو علل گوناگونی دارد برای مثال ممکن است در موارد پیشرفته آرتروز، قطعه ای از استخوان ران جدا شده و در فضای مفصلی زانو سرگردان شود، همچنین آسیب های منیسک های زانو از علل قفل شدگی و تورم تأخیری زانو به شمار می روند.

 

▪ درمان قفل شدگی زانو متفاوت است: درمان و توانبخشی در قفل شدگی زانو براساس علت به وجود آورنده آن متفاوت است گاه می توان با استفاده از درمان های فیزیوتراپی از جمله تجویز سرما و گرمادرمانی، برق درمانی و تجویز ورزش های ویژه برای تقویت عضلات اطراف زانو به خصوص عضله چهار سر ران و عضلات نزدیک کننده و خم کننده ران ها و نیز تمرینات کششی عضلات خارج ران ها پیش از اینکه مفاصل زانو دچار تخریب شدید و پیشرفته شوند درد بیمار را کاهش و سبب بهبود عملکرد وی شد.

● قفل شدگی زانو به دلیل زمین خوردن

 

نکته مهم برای پیشگیری از قفل شدگی زانو ، پیشگیری از زمین خوردن و آسیب های ناشی از سر خوردن در محیط های لغزنده همچون زمین های برفی و یخ زده است.

 

▪ استفاده از کفش مناسب: از جمله اقدامات مفید دیگر برای پیشگیری از زمین خوردن می توان به استفاده از کفش های مناسب با کفی آجدار و پاشنه مناسب و استفاده از وسایل کمکی حرکت همچون عصا (به خصوص در مبتلایان به آرتروز)، آموزش برداشتن گام های کوتاه و مطمئن و انجام ورزش های تقویت عضلات کمر ، کمربند لگنی و اطراف زانوها و نیز انجام تمرینات تعادلی در سالمندان اشاره کرد.

 

▪ گرم کردن صحیح بدن قبل از مسابقات: انجام ورزش در زمین های مناسب و آماده و نیز گرم کردن صحیح بدن و ورزش های کششی پیش از انجام مسابقات از جمله مواردی است که از شیوعآسیب  منیسک  زانو  در ورزشکاران می کاهد

 

                                 

پلیکا چیست؟

سندرم پلیکا بیماری است که  موجب التهاب و حساسیت غشایی می‌شود که مفصل زانو را مرطوب نگه می‌دارد. زمانی که این بافت در داخل مفصل زانو، ملتهب می‌شود، شما دچار زانودرد می‌شوید و زانوی شما نسبت به لمس کردن حساس می‌شود. سندرم پلیکا معمولا بر اثر وارد کردن فشار بیش از حد به زانو و انجام فعالیت‌های تکراری ایجاد می‌شود. در برخی از موارد نیز وارد شدن ضربه‌ی مستقیم به زانو می‌تواند موجب بروز این عارضه شود.

 

آناتومی

 

پلیکا اصطلاحی است که برای توصیف یک چین‌خوردگی (پلیسه) در لایه آستر پوشاننده مفصل زانو به کار می‌رود. تصور کنید که لایه آستر داخلی مفصل زانو به شکل یک آستین لباس باشد که از بافت سینوویال ساخته شده است. بافت سینوویال یک ماده نازک و لغزنده است که سطح داخلی تمامی مفصل‌های بدن را می‌پوشاند. دقیقاً همان گونه که یک خیاط، چند پلیسه ازجنس پارچه در قسمت پشت آستین‌های یک پیراهن می‌گذارد تا بازوها بتوانند بدون محدودیت در داخل آستین حرکت کنند، در آستین سینوویال مفصل زانو هم چند چین‌خوردگی وجود دارد که حرکت بدون محدودیت استخوان‌های واقع در مفصل زانو را امکانپذیر می‌سازد.

 

پلیکا یا بافت سینوویال در مفصل زانو در حالت طبیعی چندین چین‌خوردگی در ساختار خود دارد، اما فقط یکی از این چین‌خوردگی‌ها می‌تواند برای مفصل زانو مشکل‌ساز شود. این ساختار را اصطلاحاًپلیکای پزشکی می‌نامند. پلیکای پزشکی به قسمت انتهای تحتانی استخوان کشکک زانو متصل است و دنباله آن به سمت انتهای تحتانی استخوان بزرگ ران پا امتداد پیدا می‌کند و در سمت داخلی مفصل زانو، یعنی آن طرفی که به زانوی دیگر نزدیک‌تر است، به پایین استخوان ران پا متصل می‌شود. پلیکای پزشکی در زانوی اغلب ما انسان‌ها (حدود 50 تا 70 درصد) وجود دارد و هیچ مشکل یا عارضه خاصی هم ایجاد نمی‌کند.

 

                                 

انواع پلیکا و علل بروز سندروم پلیکا

سندرم پلیکا غالباً با درد قسمت جلو زانو شناخته می‌شود و این عارضه بیشتر در امتداد جهت فوقانی داخلی زانو ایجاد می‌شود. پلیکای باقی مانده بافت همبندی جنینی است که در طی تکامل جنینی، زانو را قسمت‌بندی می‌کند. نوار پلیکا به‌عنوان یک ساختار بازمانده به حساب می‌آید و این بدین معناست که این بافت به مرور زمان کارکرد خود را از دست داده و عملاً بودن و نبودن آن بر روی فرد هیچ تأثیر ندارد. این بافت به زائده‌ای متصل شده که می‌تواند منشأ بروز درد باشد اما فاقد هرگونه عملکرد مهمی است. عارضه سندرم پلیکا را می‌توان به کمک روش‌های فیزیوتراپی درمان نمود.

 

انواع پلیکا

 

انواع پلیکای موجود در مفصل زانو می‌توانند از لحاظ اندازه و ساختار متفاوت باشند این پرده می‌تواند فیبری یا چربی مانند، طولی یا هلالی شکل باشد.

 

·         پلیکای فوق پاتلا

·         پلیکای میانی

·         پلیکای تحت پاتلا

·         پلیکای جانبی

 

علت بروز سندرم پلیکا چیست؟

 

در بیشتر مواقع سندرم پلیکا به دنبال بروز یک آسیب‌دیدگی یا ترومای غیر نافذ به قسمت جلوی زانو و یا بر اثر انجام ورزش شدید طولانی‌مدت روی می‌دهد. سندرم پلیکا ممکن است در نتیجه ترکیبی از چند دلیل مختلف روی دهد از جمله:

 

·         دررفتگی کشکک زانو

·         سفتی یا سختی عضله چهار سر ران و یا لگن

·         عدم تعادل عضلات چهر سر ران، همسترینگ یا لگن

·         نادرست بودن شیوه انجام فعالیت‌های مکرر

·         ایجاد تغییر در فعالیت‌های ورزشی و تمرینات روتینی

·         غیرطبیعی بودن ساختار لگن یا زانو

·         ناهنجار بودن طریقه حرکت لگن یا زانو

 

                                 

درمان دیسک کمر در بارداری

وضعیتی است که در آن قسمت مرکزی دیسک به دیواره‌ی دیسک فشار وارد می‌کند (یا حتی آن را پاره کرده و بیرون تراوش می‌کند) و به کانال نخاعی وارد می‌شود. وارد شدن دیسک به کانال نخاعی موجب فشار به طناب نخاعی و شاخه‌های عصبی می‌شود.

 

این حالت معمولا بر اثر پارگی در تارهای فیبروزی در دیواره‌ی دیسک ( به نام آنولوس فیبروز) ایجاد می‌شود. درون این دیواره‌ی محکم ماده‌ی نرم و ژله مانندی وجود دارد (به نام نوکلئوس پولپوس) که در نتیجه‌ی فشار به دیسک و پاره شدن دیواره‌ی دیسک، بیرون می‌زند و وارد کانال نخاعی می‌شود.

بالا رفتن سن و وارد شدن آسیب به کمر (فشار یا ضربه‌ی شدید) موجب می‌شوند که فرد مستعد بروز این مشکل باشد.بیرون‌زدگی دیسک در اغلب موارد در قسمت پایینی ستون فقرات و بیش از همه بین مهره‌های چهارم و پنجم، و بین مهره‌ی پنجم و استخوان خاجی ایجاد می‌شود.

 

علائم و نشانه ها

 

یکی از علل شایع درد کمر و درد پا بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر است. علائم دیسک کمر می‌تواند دردی مبهم و یا تیز و تیرکشنده، اسپاسم عضلانی یا گرفتگی عضلات، درد سیاتیک و اختلال در عملکرد پاها باشد. جالب است بدانید که بیرون‌زدگی دیسک کمر، همیشه هم موجب بروز علائم نمی شود.

برخی از افراد بعد از گرفتن عکس رادیوگرافی از کمر خود برای تشخیص مشکلات دیگر، متوجه می‌شوند که به بیرون‌زدگی دیسک مبتلا هستند در حالی که هیچ علائمی نداشته‌ا ند.

 

درمان دیسک کمر در خانم های باردار

 

درد مفصل کمر در خانمها در دوران بارداری به دلیل وزن اضافی که روی ستون مهره ها ولگن ایجاد میشود رایج است خانمهای مبتلابه بیرون زدگی دیسک در دوران بارداری با افزایش درد در ناحیه تحتانی مفصل کمر مواجه میشوند و به درمان های بیشتری نیاز دارند ایجاد وزن اضافی روی ستون مهره ها در دوران بارداری باعث تشدید بیرون زدگی دیسک کمر میشود و ایجاد درد می کند. درمان دیسک کمر در بارداری برای خانم های باردار مبتلا به بیرون زدگی دیسک کمر به میزان شدت عارضه و مرحله باردرای بستگی دارد. خانم های باردار در دوران بارداری باید حالت صحیح بدن خود را حفظ کنند و از انجام تمرینات و حرکاتی که باعث ایجاد فشار روی ستون مهره ها میشود جلوگیری کنند. علاوه بر این خانم ها باید از کفش های راحتی استفاده کنند و روی تشک های محکم وبه طرفین بخوابند و فعالیت های سبک ایروبیکی انجام دهند و از بلند کردن اشیاءسنگین خودداری کنند. پزشک متخصص بیهوشی باید قبل از تزریق هرگونه بی حس کننده یا تزریق درنواحی اپیدورال به شرایط کودک در رحم مادر توجه کند. با رعایت این نکات از بروز بیماری بیرون زدگی دیسک کمر بارداری می توان پیشگیری کرد.بیماری دیسک کمر نسبتا شایع است اما با پیشرفت های علمی روز افزون با درمان های بدون جراحی در اکثر موارد بیمار بهبود پیدا می کند می تواند به فعالیت های عادی خود بازگردد. تحقیقات انجام شده نشان دهنده تاثیر یا عدم تاثیر غذا بر درمان دیسک کمر نیستند

 

                                 

.

 

 

 

دیسک کمر و درد پا

اگر بنا به دلایلی دیسک از قسمت عقبی خود دچار بیرون زدگی یا فتق شود، این قسمت بیرون زده روی نخاع یا رشته های نخاع فشار وارد می کند و سبب بروز درد در ناحیه کمر با انتشار به پاها می شود.مردم به اصطلاح به این بیماری دیسک کمر می گویند که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمری می باشد. این بیماری، بیماری سیاتیک نیز خوانده می شود.

 

شایع ترین علت کمردرد در جوامع مختلف فتق دیسک است که بیش از ۹۰ درصد علل کمردردها را تشکیل می دهد. فتق دیسک عمدتاً در سنین ۳۵ تا ۵۵ سالگی رخ می دهد که البته در سنین بالاتر نیز ممکن است دیده شود.

 

 

دیسک کمر و پا درد

 

دیسک کمر نام بیماری نیست بلکه نام عضوی از بدن انسان است. پس این عبارت که "من دیسک کمر دارم" صحیح نیست.همه انسان ها در بین مهره های ستون فقرات خود بافتی دارند که به آن دیسک می گویند. دیسک بافتی به شکل استوانه ای کم ارتفاع است که از جنس ماده ای شبیه غضروف ساخته شده است.

 

گاهی اوقات به علت فشار ناگهانی که به ستون مهره وارد می شود دیسک از جای خود جابجا شده و به ریشه های عصبی که از آن خارج می شوند فشار وارد می کند. اگر فشاردر ناحیه کمر باشد درد در اندام تحتانی و و دردپا حس می شود و دلیل آن نیز روی ریشه عصبی که به سمت پاها می آید فشار ایجاد می کند.

 

فشار دیسک کمر موجب تحریک عصب و احساس درد و سوزش در اندام می شود. احساس درد ممکن است همراه با احساس گزگز و بی حسی در پا و درد پا و ساق یا ران باشد.

 

لزومی ندارد که فتق دیسک کمر همیشه همراه با کمردرد باشد. ممکن است فرد دردی در کمر نداشته باشد ولی درد پا و درد در ناحیه ساق پا یا ساق پا و ران و جود داشته باشد.

 

در بیماری دیسک کمر گرچه درد پا و درد در ران و ساق پا احساس می شود ولی منشا اولیه درد در ناحیه کمر است. در بسیاری افراد به علت ضعف عضلات ناحیه کمر و شکم، دیسک کمر ضعیف شده و بدنبال آن جابجا می شود و با فشار به اعصاب موجب بروز این دردها می گردد

 

                                 

.