دیسک چگونه خراب میشود

دیسک بین مهره ای ساختارهایی به شکل یک استوانه کم ارتفاع (دیسک) هستند که در بین مهره ها قرار میگیرند. دیسک دو قسمت دارد. یک قسمت مرکزی که به آن نوکلئوس یا هسته میگویند و یک حلقه مدور در دور که به آن آنولوس یا حلقه میگویند.

 

نوکلئوس یا هسته قابلیت الاستیک و ارتجاعی داشته و خاصیت اصلی دیسک که مانند یک فنر ضربه گیر عمل میکند به علت عملکرد همین هسته است. آنولوس یا حلقه اطراف هسته وظیفه حفظ و نگهداری هسته را دارد و آن را سرجای خود درست در بین مهره های بالا و پایین نگه میدارد.

 

روند خراب شدن و پیر شدن دیسک بین مهره ای یک توالی تقریبا ثابت را طی میکند. در ابتدا نوکلئوس یا هسته مرکزی دیسک توانایی جذب آب را از دست داده و درصد آب آن کاهش پیدا میکند. سپس این هسته کلفت و سفت شده و مانند حلقه دور خود یعنی همان آنولوس میشود. بدنبال این تغییرات توانایی جذب ضربه که از خواص مهم دیسک بین مهره ای است کاهش پیدا میکند و ضربات به عوض اینکه در دیسک مستهلک شوند مستقیما به مهره وارد میشوند

.

این روند موجب میشود که نه تنها مهره و مفاصل بین آنها زودتر خراب شده و دچار آرتروز شوند بلکه موجب میگردد فشار بازهم بیشتری به دیسک وارد شود. بتدریج در آنولوس پارگی های کوچکی ایجاد میشود. این پارگی ها کم کم بزرگتر و بیشتر شده و موجب ضعیف شدن دیسک میشوند. بتدریج اندازه دیسک کوچک میشود. ارتفاع آن کم شده و قابلیت ارتجاع آن کاهش میابد.کم شدن ارتفاع دیسک موجب نزدیک تر شدن مهره ها به هم میشود و این نزدیکی موجب میگردد مفاصل بین مهره ها یا همان فاست ها بیشتر به هم فشرده شوند و نتیجه این فشردگی بروز ساییدگی و آرتروز است. آرتروز در مفاصل بین مهره ای خود موجب بروز درد میشود.

 

از طرف دیگر بتدریج در اطراف دیسک خراب شده و در اطراف مفاصل بین مهره ای استخوان های اضافه ای به نام استئوفیت بوجود میاید. در صورتی که این استئوفیت ها به درون کانال نخاعی رشد کنند فضای آن را تنگ کرده و موجب تنگی کانال نخاعی و بروز علائم مربوط به ان میشوند.

 

وقتی که آنولوس یا حلقه اطراف دیسک خراب و ضعیف میشود ممکن است با وارد شدن یک فشار ناگهانی کاملا پاره شده و بدنبال این پارگی محتوای نوکلئوس یا هسته به بیرون جابجا میشود. به اصطلاح میگویند دیسک دچار هرنی یا فتق شده است. این دیسک جابجا شده میتواند بر روی ریشه های عصبی که از نخاع خارج میشوند فشار وارد کرده و موجب بروز علائم سیاتیک شوند.

 

پس دیده میشود که منشا بسیاری از بیماری های ستون مهره که در نهایت منجر به کمردرد میشوند خرابی دیسک بین مهره ای است. خود خرابی دیسک میتواند موجب درد و بروز کمردرد شود. بیماری هایی هم که بدنبال آن ایجاد میشوند یعنی آرتروز مفاصل بین مهره ای، تنگی کانال نخاعی، فتق یا هرنی دیسک هم میتوانند بطور جداگانه موجب درد شوند.

 

 

                                 

خرابی دیسک بین مهره ای چیست و چگونه ایجاد میشود

خرابی یا دژنرسانس دیسک بین مهره ای Degenerative disc disease یکی از شایعترین علل کمردرد است. خراب شدن دیسک در واقع یک بیماری نیست بلکه یک روند طبیعی است که با بالا رفتن سن در همه افراد ایجاد میشود.

همانطور که با بالا رفتن سن افراد، پوست چروکیده میشود، موی سپید میشود، استخوان ها تراکم خود را بتدریج از دست میدهند، در دیسک بین مهره ای هم کم کم تغییراتی ایجاد میشود که موجب اختلال در عملکرد آن میگردد.

 

به همین علت نام آن تغییرات را خراب شدن یا دژنرسانس میگذارند. دژنرسانس از لحاظ لغوی به معنی پیر شدن است. این خراب شدن در اثر کار زیاد دیسک است. ضربات مکرری که در طول زندگی به دیسک وارد میشود بتدریج ان را فرسوده و پیر و خراب میکند.

 

پس خراب شدن یا پیر شدن دیسک بین مهره ای یک روند تدریجی و طبیعی است با این حال در بعضی افراد این روند سریعتر و در سنین پایین تر بوجود میاید و در بعضی دیگر دیرتر. همچنین بعضی ضربات و آسیب هایی که به ستون مهره وارد میشود میتواند موجب تسریع این روند شود.

 

بعضی فعالیت های سنگین بدنی میتوانند فشار زیادی را بر دیسک وارد کرده و موجب خراب شدن زودرس آن شوند. مصرف سیگار میتواند خرابی دیسک را سرعت دهد. همچنین در بعضی خانواده ها زمینه ژنتیکی وجود دارد که موجب میشود دیسک در سنین پایینتری خراب شود.

 

 

                                 

پیشگیری و درمان کمردرد در زمان بارداری چیست

توجه به نکات زیر در دوران بارداری میتواند موجب کاهش احتمال بروز کمردرد شود

 

  *  زنان باردار باید مواظب افزایش وزن خود باشند

 

   * نرمش هایی را انجام دهند تا عضلات کمر خود را قویتر کنند

 

  *  به وضعیت قامت خود بیشتر توجه کرده و درست بایستند و درست بنشینند

 

   * کفش های پاشنه بلند نپوشند

 

فعالیت های زیر ممکن است شدت درد کمر در زنان باردار را افزایش دهند. در این صورت بهتر است از آنها اجتناب کرد

 

  *  ایستادن یا راه رفتن بیش از 30 دقیقه

 

  *  به دست گرفتن کیف یا ساک سنگین

 

   * ایستادن بر روی یک پا

 

  *  بالا رفتن از پله

 

   * خم شدن به جلو

 

  *  رانندگی بیش از 30 دقیقه

 

از روش های زیر میتوان برای کاهش کمردرد در دوران بارداری استفاده کرد

 

  *  کمربند طبی

 

  *  استراحت

 

  *  انجام نرمش های طبی

 

  *  ماساژ درمانی

 

  *  دارو

 

اکثر قریب به اتفاق کمردردهایی که در زمان بارداری ایجاد میشوند در یک ماه بعد از زایمان خودبخود بهبود میابند

 

 

                                 

علت کمردرد در دوران بارداری چیست

حدود 80 درصد از زنان باردار حداقل یکبار دچار کمردرد میشوند و بیش از نیمی از این درد ها در سه ماه آخر بارداری ایجاد میشوند. البته در غالب موارد مدت این دردها کوتاه است. با این حال در 30 درصد موارد شدت درد به حدی است که فعالیت های روزانه را محدود میکند. کمردرد دوران بارداری در افراد زیر بیشتر دیده میشود

 

 *   زنان چاق

 

  *  بارداری های مکرر

 

  *  سابقه کمردرد در بارداری های قبلی

شدت کمردرد بارداری در زنان جوان بیش از زنان مسن تر است.

 

علل کمردردهای بارداری معمولا یک عامل نیست و تغییرات بیومکانیکی در ستون مهره، تغییرات هورمونی که در زنان بارداری ایجاد میشوند و تغییراتی که در وضعیت روحی و روانی زن باردار ایجاد میشود در ایجاد آن نقش دارند.

 

حدود یکی سوم کمردردهای بارداری در سه ماهه اول آن ایجاد میشوند یعنی زمانی که هنوز شکم بزرگ نشده و فشار خاصی به ستون مهره وارد نمیشود. بنظر میرسد تغییرات هورمونی در شروع این دردها نقش داشته باشند.

 

همین تغییرات هورمونی است که در دوران قبل از عادات ماهانه میتواند موجب کمردرد شود. این تغییرات هورمونی معمولا بر روی تاندون ها و رباط های اطراف ستون مهره و همچنین رباط های لگن ( در مفاصل ساکروایلیاک و سمفیز پوبیس) تاثیر گذاشته و موجب شل شدن آنها میشود. این شلی و افزایش طول میتواند موجب ناپایداری مفاصل این نواحی و بدنبال آن بروز درد شود.

 

قبلا اعتقاد بر این بود که در دوران بارداری لوردوز کمری یا همان گودی پشت کمر افزایش میابد و این میتواند موجب کمردرد شود. مطالعات جدیدی که با استفاده از عکسبرداری از ستون مهره در زمان بارداری انجام شده نشان میدهد که گودی کمر در دوران بارداری ممکن است حتی کم شود. بنابراین بیشتر به نظر میرسد علت عمده درد کمر در دوران بارداری تغییراتی است که در عضلات و ریاط ها و تاندون های ستون مهره ایجاد میشود.

 

 

 

                                 

ارتباط چاقی و کمردرد چیست

شیوع چاقی رفته رفته در بسیاری از جوامع انسانی در حال افزایش بوده و این مشکل بتدریج بصورت یک اپیدمی درمیابد. مدرن شدن جوامع بخصوص جوامع شهری تاثیر زیادی بر رفتارهای غذایی ما داشته است.

 

امروزه غذای بیشتری نسبت به روزگارهای پیشین در دسترس مردم قرار گرفته و انواع غذاهای آماده در اکثر فروشگاه ها وجود دارد. مردم بیشتر در بیرون از خانه غذا میخورند و این موجب میشود کنترل کمتری بر محتوا و کیفیت غذای خود داشته باشند.

 

بچه ها بتدریج چاقتر میشوند. آنها بجای بازی هایی که مستلزم فعالیت بدنی است بیشتر مینشینند و بازی کامپیوتری میکنند. وقتی گرسنه نیستند غذا میخورند و در تلویزیون بطور مرتب تبلیغات مربوط به خوراکی های پر کالری را مشاهده میکنند.

 

بسیاری میدانند که چاقی ارتباط مستقیمی با بیماری های قلبی، دیابت، افزایش فشار خون و سرطان های دستگاه گوارش دارد ولی در مورد ارتباط چاقی و کمردرد کمتر بحث شده است.

 

امروزه مشخص شده که چاقی میتواند بطور نزدیکی با علائم بیماری های پوکی استخوان، آرتروز، روماتیسم مفصلی، تنگی کانال نخاعی و اسپوندیلولیستزی ارتباط داشته باشد و این بیماری ها همگی میتوانند موجب کمردرد شوند.

 

یکی از وظایف ستون مهره انتقال وزن تنه از طریق لگن به اندام تحتانی و سپس زمین است و این طبیعی است که با افزایش وزن تنه نیروهای بزرگتری از این ساختمان عبور کند. این نیروها میتوانند بتدریج سبب اختلال در کارکرد آن و بعد از مدتی بروز آسیب های ماندگار و تخریب در ساختارهای تشکیل دهنده ستون مهره شود.

 ؤ

چاقی و افزایش وزن میتواند با مکانیسم های مختلفی موجب کمردرد شود. مهمترین انها عبارتند از

 

  *  با افزایش وزن میزان زیادی چربی در شکم تجمع پیدا میکند. شکم بزرگ موجب میشود گودی کمر بیشتر شده و لگن به سمت چلو بچرخد. این افزایش تقعر در ستون مهره کمری موجب وارد شدن فشار بیش از حد به دیسک بین مهره ای و مفاصل بین مهره ها میشود.

 

 *   پایین ستون مهره یعنی ناحیه کمر بیشترین تاثیر را از افزایش وزن میپذیرد. وزن زیاد تنه در این محل میتواند موجب فشار بیش ار حد به مهره ها شود. این فشار بتدریج موجب خراب شدن دیسک بین مهره ها میگردد. این آسیب و خرابی در دیسک کم کم موجب چروکیده شدن و کاهش ارتفاع دیسک شده و در نتیجه مهره ها به هم نزدیک تر میشوند. نزدیکی مهره ها به هم موجب افزایش فشار به مفصل بین مهره ها میشود. به این مفاصل فاست Facet joints میگویند. فشار بیش از حد به مفاصل فاست بتدریج موجب بروز آرتروز و ساییدگی در آنها شده و که نتیجه آنها درد است.

 

   * خرابی دیسک بین مهره ای زمینه را برای افزایش احتمال بروز فتق دیسک بین مهره ای افزایش میدهد.

 

   * در افراد چاق به علت فشارهای زیادی که به مهره ها وارد میشود بافت های اطراف دچار التهاب میشوند. یکی از واکنش های بدن به این التهاب تولید بافت همبندی و استخوان اضافه است. این بافت های اضافی در اطراف نخاع میتوانند فضای کانال نخاعی را کم کرده و در نتیجه موجب بروز بیماری تنگی کانال نخاعی شوند.

 

 *   در افراد چاق احتمال بروز اسپوندیلولیستزی یا سر خوردن مهره ها هم بیشتر میشود.

 

   * افراد چاق فعالیت های فیزیکی کمتری دارند. این کم تحرکی بتدریج میتواند موجب ضعف عضلات ستون مهره و شکم شود. ضعیف شدن این عضلات از مهمترین علل شناخته شده در بروز کمردرد است

 

 

                                 

.

علائم خطر در کمردرد بچه ها

در کمردرد بچه ها علائم زیر نشانه خطر هستند و با دیدن آنها باید به پزشک مراجعه کرد

 

  *  کمردردی که بیش از یک ماه طول بکشد

 

    *کمردردی که مانع انجام فعالیت های روزانه بچه شود

 

   * وجود علائمی مانند تب، سرفه یا مشکلات ادراری و گوارشی

 

  *  انتشار درد به اندام تحتانی

 

   * سن کمتر از شش سال

 

   * سابقه ضربه شدید به ستون مهره

    *کمردرد شبانه

 

 

 

                                 

 

 

علل کمردرد در بچه ها

مهمترین علل کمردرد در بچه ها عبارتند از :

کشیدگی عضله

 

کشیدگی عضلات اطراف ستون مهره شایعترین علت کمردرد در بچه ها و نوجوانان است. این درد ها معمولاً به چند روز استراحت و مصرف دارو و تقویت عضلات شکم و کمر جواب داده و خوب میشود.

 

بعضی از نوجوانان کمردرد های شدیدتری دارند که معمولاً علت آنها سفت بودن عضلات همسترینگ ( عضلاتی که در سطح داخلی و کشاله ران قراردارد) و ضعف عضلات شکم است. اغلب این درد ها با نرمش های کششی و تقویتی خوب میشوند.

کمر قوز دار یا کیفوز Kyphosis

 

در نوجوانان قوس زیاد بالای کمر که بصورت قوز کردن است و کمر را به جلو خمیده میکند میتواند موجب کمردرد شود. افزایش قوس کمر در این افراد بصورت افزایش قوس ستون مهره در ناحیه سینه ای است و به آن کیفوز شوئرمن Scheuermann’s kyphosis میگویند.

 

در این بیماری مهره های ناحیه سینه ای تغییر شکل داده و موجب قوز میشوند. درد در این افراد در قسمت های بالایی ستون مهره است و با فعالیت بدنی شدیدتر میشود.

شکستگی استرسی ستون مهره

 

این بیماری که آنرا اسپوندیلولیز Spondylolysis هم میگویند میتواند موجب کمردرد در نوجوانان شود. ورزش هایی که در آنها کمر زیاد میچرخد یا به عقب زیاد خم میشود مانند ژیمناستیک شیرجه یا فوتبال میتواند زمینه را برای بروز این بیماری فراهم کند.

 

این عارضه معمولاً در سنین بلوغ یعنی زمانی که بیمار رشد سریع بدنی و قدی پیدا میکند دیده میشود. درد معمولاً خفیف است و به باسن و ساق تیر میکشد. درد با فعالیت بدنی بیشتر شده و با استراحت کم میشود. این بیماران در حین راه رفتن قدم های کوچک برمیدارند.

 

سر خوردن مهره

 

به این عارضه اسپوندیلولیستزی Spondylolysthesis میگویند و به علت سر خوردن یک مهره کمری به سمت جلو روی مهره پایینی بوجود میاید. شایعترین محل آن، اتصال مهره های کمری به خاجی است یعنی معمولاً مهره پنجم کمری روی مهره اول خاجی یا ساکروم به سمت جلو سر میخورد.

 

اگر این سر خوردن و به جلو آمدن مهره شدید باشد کانال نخاعی تنگ شده و به ریشه های عصبی فشار وارد میشود که این خود موجب علائم عصبی در نزد بیمار میگردد

.

عفونت

 

در بچه های با سن کم عفونت دیسک Diskitis میتواند موجب کمردرد شود. عفونت مهره معمولاً در سنین ۵-۱ سالگی ایجاد میشود گرچه تا سنین نوجوانی هم دیده میشود. علائم این بیماری بصورت درد در پایین کمر و یا حتی شکم و خشکی ستون مهره است.

 

لنگش در حین راه رفتن و امتناع بچه از راه رفتن از دیگر علائم بیماری است. وقتی بچه میخواهد از روی زمین چیزی را بردارد بجای خم شدن به جلو، دو زانو مینشیند و بدون خم کردن کمر جسم را گرفته و بلند میشود.

 

تومور

 

بندرت کمردرد میتواند به علت تومورهای استخوانی مثل استئوئید استئوما Osteoid osteoma ،استئوبلاستوما، گرانولوم ائوزینوفیلیک، کیست استخوانی آنوریسمی و تومورهای بدخیم مانند لوسمی باشد.

 

این تومورها بیشتر در ستون مهره ای سینه ای و یا کمری هستند. در این بیماران درد همیشگی است و به مرور بیشتر میشود. هم در روز و هم در شب است و شدت آن معمولاً ارتباطی با فعالیت بدنی ندارد

 

 

                                 

.

 

 

کمر درد در بچه ها چیست

علت کمردرد در بچه ها در غالب اوقات به علت کشیدگی و اسپاسم عضلات کمر است که آن هم بدنبال انجام فعالیت های ورزشی است. این درد ها در غالب اوقات با کمی استراحت و بعد از ۲-۱ هفته از بین میرود. کمردرد در بچه وقتی بیش از یک ماه طول میکشد جدی است و باید علت آن بدقت بررسی شود.

 

بروز کمردرد در بچه ها طبیعی نبوده و باید جدی گرفته شود. در بچه ای که کمردرد دارد احتمال اینکه علت درد مشکل جدی باشد بیش از بالغین است. بخصوص اگر سن بچه کمتر از ۴ سال باشد یا کمردرد همراه با تب، کاهش وزن، ضعف و گزگز اندام تحتانی، مشکل در راه رفتن، انتشار درد به اندام تحتانی، مشکلات مثانه یا دستگاه گوارش باشد یا درد آنقدر شدید باشد که مانع خوابیدن بچه شود.

 

اگر کمردرد بچه بیش از چند روز طول بکشد یا بدتر شود حتماً با پزشک مشورت کنید.پ

 

 

                                 

بررسی های تشخیصی کمر درد

پزشک معالج بعد از صحبت با بیمار راجع به مشکلات وی، و بعد از معاینه ممکن است از آزمایشات یا روش های تصویربرداری برای مشخص کردن علت کمردرد استفاده کند. این روش های تصویربرداری عبارتند از

رادیوگرافی ساده X-ray

 

گر چه تصاویر حاصله از یک رادیوگرافی ساده فقط استخوان را نشان میدهند ولی میتوانند اطلاعات مهمی مثل شکستگی استخوان، تغییرات ناشی از روند پیری در مهره و تغییر شکل و دفرمیتی های ستون مهره را نشان دهد.

ام آر آی Magnetic resonance imaging MRI

 

ام آر آی میتواند اطلاعات بیشتری را راجع به بافت های نرم مثل عضلات، لیگامان ها، دیسک بین مهره و نخاع و اعصاب نخاعی در اختیار پزشک قرار دهند. هرنی دیسک را میتوان با این روش بهتر تشخیص داد.

سی تی اسکن Computerized axial tomography scan CT scan

 

با سی تی اسکن میتوان مشکلات استخوانی مهره را بهتر مشاهده کرد.

اسکن استخوانی Bone scan

 

به آن اسکن رادیوایزوتوپ هم میگویند. میتواند در مواردی مانند عفونت، سرطان، روماتیسم، اسپوندیلولیستزی و یا سایر علل به تشخیص کمک کند.

تست تراکم استخوان Bone density test

 

در تشخیص پوکی استخوان که میتواند از علل زمینه ای و مساعد کننده کمردرد باشد کمک میکند.

 

 

                                 

کمردرد چه خصوصیاتی دارد

دردی که بیمار مبتلا به کمردرد احساس میکند ممکن است خصوصیات زیر را داشته باشد

 

    *کمر درد ممکن است با خم شدن و یا بلند کردن اجسام بیشتر شود

 

   * کمر درد ممکن است با نشستن شدیدتر شود

 

 *   کمر درد ممکن است با ایستادن و راه رفتن بدتر شود

 

    *کمر درد ممکن است بعضی روزها شدید باشد و بعضی روزها خفیف بوده یا اصلاً وجود نداشته باشد

 

  *  کمر درد ممکن است به پشت باسن یا قسمت خارجی لگن انتشار پیدا کند ولی پایین تر نرود

 

   * کمر درد ممکن است به ساق انتشار پیدا کند. این درد ممکن است همراه با احساس خواب رفتگی و گزگز و یا حتی احساس ضعف و سستی در ساق و پا باشد. به این حالت سیاتیک میگویند. توجه داشته باشید که سیاتیک ممکن است بدون کمردرد باشد.