در صورت درد گردن در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنیم
* درد شدید یا مداوم
*درد گردن همراه با دردی باشد که به دست تیر میکشد
*درد گردن همراه سردرد، گزگز، بیحسی یا ضعف اندام فوقانی باشد
*در صورت ضربه به گردن باید به اورژانس اطلاع دهیم. به هیچ وجه گردن را نچرخانیم و به چپ و راست خم نکنیم. پرسنل متبحر اورژانس قبل از هر گونه حرکت دادن بیمار ابتدا گردنبند مخصوصی را برای بیمار میبندند. این گردنبند گردن را از ایجاد آسیب های احتمال در حین انتقال محافظت میکند
علل درد گردن
درد گردن میتواند به علت مشکلاتی در هر کدام از قسمت های تشکیل دهنده آن اتفاق بیفتد. مشکلاتی در استخوان، لیگامان، عضلات و اعصاب. گاهی مشکلات گردن موجب درد میشود ولی بیمار درد را در خود گردن احساس نمیکند. درد ممکن است در شانه یا در اندام فوقانی یا در ستون مهره ای سینه ای احساس شود. شایعترین علل درد گردن عبارتند از
کشش عضلات گردن
وقتی فشار زیادی به گردن خود وارد میکنید ( یکی از علل شایع آن قرار دادن سر و گردن در یک وضعیت نامناسب به مدت طولانی است) عضلات و لیگامان های اطراف ستون مهره ای گردن شما تحت کشش زیادی قرار میگیرد و به دنبال آن ممکن است پارگی های میکروسکوپی در آنها ایجاد شود.
بدنبال آن در این بافت ها تورم و درد ایجاد میشود که شما آن را به صورت درد و خشکی گردن احساس میکنید. این محدودیت حرکت قدری به علت درد و قدری به علت انقباض عضلات اطراف ستون مهره است که خارج از اراده شما صورت میگیرد و به آن اسپاسم هم میگویند. این نوع درد معمولاً با چند روز استراحت خوب میشود.
پیر شدن دیسک Disc degeneration
دیسک در بین مهره های گردن یک ساختمان جذب کننده فشار و شوک است. دیسک بین مهره ای معمولاً با افزایش سن پیر میشود. خشک و چروکیده شده و خاصیت الاستیک خود را از دست میدهد. ارتفاع آن کم میشود و همین امر موجب میگردد مهره ها به یکدیگر نزدیک شده و فاصله آنها کم شود.
با کم شدن فاصله بین مهره ها فشار زیادی روی مفاصل بین مهره ای وارد میشود که این خود موجب آرتروز یا سائیدگی این مفاصل میشود
.
هرنی دیسک Disk herniation
یا دررفتن دیسک. در این وضعیت قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) پاره شده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند.
مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به اعصابی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار آورده و همین فشار موجب بروز بسیاری مشکلات از جمله درد اندام فوقانی است.
ضربه
گردن بسیار قابل انعطاف است و حرکات زیادی دارد. همچنین باید وزن سر را تحمل کند. گردن بین سر و تنه، بدون حامی و در معرض آسیب های خارجی است. این عوامل موجب میشوند تا گردن بشدت نسبت به ضربات آسیب پذیر باشد. تصادفات وسایل نقلیه، ورزش هایی مثل شیرجه و یا ورزش های رزمی و سقوط از ارتفاع میتوانند به راحتی به گردن صدمه بزنند.
بستن کمربند تا حد زیادی میتواند مانع آسیب های خطرناک به گردن در حین رانندگی شود. البته اگر اتومبیل از پشت ضربه بخورد کمربند ایمنی کمکی نمیکند.
در این مواقع پشت سری که در روی پشتی صندلی اتومبیل وجود دارد میتواند تا حد زیادی گردن را حمایت کند. درد بدنبال اکثر ضربات شدیدی که به گردن وارد میشوند به علت آسیب به عضلات و یا لیگامان های اطراف سون مهره ای گردنی است. وقتی شدت ضربه بالا است ممکن است موجب شکستگی مهره های گردنی شود.
آرتریت روماتوئید
رماتیسم مفصلی میتواند با تخریب مفاصل بین مهره های گردن موجب درد و خشکی در گردن شود.
عوامل دیگر
عواملی مانند عفونت، تومورها و یا بیماری های مادرزادی گردن هم میتوانند از علل درد گردن باشند
.
اکثر این شکستگی ها بعد از ۸-۶ هفته بطور خود بخود خوب میشوند. چند روز استراحت و مصرف دارو ممکن است تنها درمانی باشد که مورد نیاز این بیماران است. گاهی پزشک معالج بریس های بخصوصی بصورت کمربند طبی برای بیمار تجویز میکند تا قدری حرکات ستون مهره را محدود کند. این محدودیت ممکن است به بهبود شکستگی کمک کند.
همچنین پزشک معالج از داروهایی برای کنترل شدت پوکی استخوان کمک میگیرد. در صورتیکه درد به درمان های معمول جواب ندهد عمل جراحی ممکن است به بیمار کمک کند. دو نوع جراحی که برای این بیماران انجام میشود کیفوپلاستی و ورتبروپلاستی است. بهترین کاندید این جراحی ها بیمارانی هستند که به علت شکستگی کمپرشن جدید دچار درد شدید شده اند.
کیفوپلاستی Kiphoplasty
در این جراحی یک بالون کوچک به داخل مهره شکسته شده فرستاده شده و باد میشود. این کار موجب میشود شکل مهره به حالت قبلی خود برگردد. سپس بالون خارج شده و بجای محل خالی، سیمان استخوانی تزریق میشود
.
ورتبروپلاستی Vertebroplasty
این روش هم مثل قبلی است با این تفاوت که بالونی به داخل مهره فرستاده نمیشود بلکه سیمان استخوانی مستقیماً به داخل مهره تزریق میشود. در این روش تلاشی در تصحیح تغییر شکل ایجاد شده در مهره صورت نمیگیرد و هدف از جراحی فقط محکم کردن مهره شکسته شده است
.
درد مهمترین علامت این شکستگی ها است. درد در ناحیه کمر احساس میشود و با ایستادن و یا نشستنن بدتر شده و با دراز کشیدن بهتر میشود.
پزشک معالج برای تشخیص عارضه از روش های تصویر برداری مانند رادیوگرافی ساده یا سی تی اسکن یا ام آر آی یا اسکن رادیوایزوتوپ استفاده میکند. بررسی و سنجش تراکم استخوان برای پی بردن به درجه پوکی استخوان ممکن است مورد نیاز باشد.
وقتی مهره دچار استئوپروز یا پوکی استخوان میشود ضعیف میشود. جسم مهره از استخوانی درست شده که مثل اسفنج یا یک کیک دارای خلل و فرج و حفرات کوچکی است. با افزایش سن و به علت استئوپروز این خلل و فرج و حفرات بزرگتر شده و در نتیجه مهره ضعیف میشود.در طول روز بطور طبیعی فشارها و ضرباتی به مهره ها وارد میشوند که مهره ها به راحتی در مقابل آنها مقاومت میکنند. وقتی استخوان مهره ضعیف میشود تحمل مقاومت در مقابل این فشارها و ضربات را از دست میدهد در نتیجه براثر هر ضربه کوچکی که به مهره وارد میشود شکستگی های بسیار کوچکی در مهره ایجاد میشود ( این ضربات و فشارها ممکن است براثر پریدن، جهیدن، چرخیدن، پایین رفتن از پله، افتادن ماشین در دست انداز، بلند کردن یک جسم سنگین یا حتی سرفه و عطسه کردن اتفاق بیفتد).
فرد متوجه این شکستگی ها نمیشود جز اینکه ممکن است در همان زمان قدری کمردرد برای فرد ایجاد شود که بعد از مدتی خوب میشود. شکستگی هم خودبخود جوش میخورد.
به تدریج شکستگی پشت شکستگی اتفاق میفتد و کم کم این شکستگی ها به هم اضافه میشوند. با هر بار شکستگی شکل مهره کمی تغییر میکند. مهره روی خودش خرد میشود. ارتفاع مهره کم میشود و این کاهش ارتفاع بخصوص در جلوی مهره بیشتر است. بهد از مدتی شکل جسم مهره که بصورت یک استوانه است تغییر کرده و ارتفاع جلوی استوانه کم میشود.
وقتی این اتفاق درچند مهره ایکه روی یکدیگر قرار گرفته اند میفتد ستون مهره به طرف جلو خمیده میشود یعنی قوس پیدا میکند. به همین علت فرد کم کم دچار قوز میشود. وی متوجه میشود که کم کم قدش نیز در حال کاهش است.
این شکستگی ها را کمپرشن Compression fracture میگویند. مهره ای که دچار پوکی است هم میتواند مانند هر استخوان دیگر دچار یک شکستگی واحد و بزرگ شود. احتمال این شکستگی ها در مهره پوک شده بیشتر است و این مهره ها بر اثر ضربات به مراتب ضعیف تر از معمول هم دچار شکستگی میشوند.
پوکی استخوان نوعی ضعیف شدن استخوان های بدن با افزایش سن است. پوکی استخوان یا استئوپروز موجب میشود استخوان های ما راحت تر شکسته شوند.
روند پوکی استخوان در طول سالها و بطور مستمر بدون هیچ علامتی پیشرفت میکند تا وقتی که موجب یک شکستگی در بدن ما شود. تازه آن وقت است که ممکن است متوجه وجود آن شویم.
استئوپروز یا پوکی استخوان میتواند در هر نقطه ای از بدن ایجاد شکستگی کند ولی شکستگی های ناشی از پوکی استخوان بیشتر در ستون مهره دیده میشود. این نوع شکستگی هر سال در قریب هفتصد هزار انسان اتفاق میفتد.
نواحی دیگری از بدن که میتواند بدنبال استئوپروز دچار شکستگی شوند استخوان های لگن و مچ دست هستند با این حال شیوع شکستگی ستون مهره بدنبال پوکی استخوان دو برابر دیگر شکستگی ها است
.
درمان اسپوندیلولیز غالباً غیر جراحی است. مهم ترین اقدام درمانی قطع فعالیت های ورزشی است که موجب این عارضه شده است. گاهی اوقات یک بریس کمری و انجام فیزیوتراپی کمک کننده است.
در بیشتر موارد بیمار بعد از مدتی میتواند مجدداً فعالیت ورزشی را به آرامی شروع کند. انجام نرمش هایی برای افزایش قابلیت انعطاف پذیری مهره و تقویت عضلات کمر و شکم بسیار مفید است.
این بیماران باید تحت نظر پزشک باشند. پزشک ارتوپد تا سالها بطور مرتب از ستون مهره رادیوگرافی بعمل میاورد تا اگر بیماری مجدداً عود کرد یا پیشرفت کرد متوجه آن شود.
اگر درد با درمان های ذکر شده خوب نشود و شدت درد به حدی باشد که مانع فعالیت های روزمره فرد شود و یا در مواردی که سر خوردن مهره در حال پیشرفت باشد ممکن است نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد. در این عمل جراحی مهره پنجم کمری به مهره اول ساکروم جوش داده میشود
.
در این عارضه بر اثر ضربات مکرری که به ستون مهره وارد میشود قسمتی از مهره پنجم کمری (گاهی مهره چهارم) به نام پارس اینترآرتیکولاریس Pars interarticularis شکسته میشود.
اگر این شکستگی شدید باشد مهره پنجم به سمت جلو حرکت کرده و روی مهره اول خاجی (ساکروم) به جلو لیز میخورد. این حالت را اسپوندیلولیستزی Spondylolysthesis میگویند. اگر جلو آمدگی مهره زیاد باشد روی ریشه های عصبی فشار وارد میشود و بیمار دچار علائم عصبی میشود
.
شکستگی ستون مهره آسیب بسیار جدی و بالقوه خطزناکی است. شایعترین شکستگی های ستون مهره در مهره های سینه ای و کمری اتفاق میفتد و علت این شکستگی ها در اغلب اوقات تصادفات وسایل نقلیه و سقوط از ارتفاع است. این شکستگی ها البته در ورزش های پر تحرک و در درگیری های مسلحانه هم دیده میشود
.
هدف رسیدن به زندگی سالم بدون بروز کمر درد است اما درمان این بیماری ساده نیست که مثلا با مصرف چند قرص مسکن و یا چند روز استراحت کاملا برطرف شود. افراد باید شیوه زندگی خود را تغییر دهند و رفتارهایی که منجر به بدتر شدن کمردرد می شوند را از زندگی خود کنار بگذارند. باید حالت های نشستن، کار کردن و خوابیدن خود را تغییر دهند و ورزش را وارد زندگی خود کنند. تا بتوانند بدون درد زندگی نمایند و در واقع بیشتر افرادی که این رفتارها را انجام می دهند، از این درد خلاصی پیدا می کنند.
انتخاب بهترین حرکات ورزشی برای رفع کمردرد
یک برنامه ورزشی مناسب به انعطاف پذیری و همچنین تقویت عضلات کمر به عنوان دو عامل مهم پیشگیری از کمردرد کمک می کند. اگر فردی دچار کمردرد و مشکل ستون فقرات شده است، باید در خصوص حرکات مناسب با پزشک خود مشورت نماید. اما به طور کلی تصاویر زیر بهترین شیوه های تقویت عضلات کمر را معرفی می نماید. اما قبل از آن توجه به اصول زیر ضروری است:
ورزش باید مداوم و منظم انجام شود، ورزش گاه به گاه و شدید بیشتر باعث آسیب ستون فقرات می شود. یعنی نمی توان با یک بار ورزش شدید جبران مافات دفعات فراموش شده را کرد.
همیشه باید بدن خود را به مدت چند دقیقه پیش از شروع ورزش اصلی گرم نمود. یک روش مناسب گرم کردن بدن، درجا راه رفتن مانند رژه اما آرام نرم است.
· در هنگام ورزش نفس خود را حبس نکنید و دقت کنید که عمیق و آرام نفس بکشید.
· کمی خستگی را تحمل کنید اما هر حرکتی که به درد شدید پاها یا کمر منجر می شود را موقتا انجام ندهید.
· میتوان یک پالشت کوچک را زیر سر یا کمر در هنگام ورزش قرار داد.
