شکستگی مچ دست (کالیس). علائم و درمان

یکی از شایع ترین شکستگی های انسان شکستگی مچ دست است. این شکستگی انواع مختلفی دارد. در بالغین برحسب اینکه قطعه شکسته شده به کدام سمت جابجا شود آن را به دو دسته اصلی شکستگی کالیس و شکستگی اسمیت تقسیم میکنند. شکستگی کالیس بسیار شایعتر از اسمیت است.

 

شکستگی انتهای تحتانی استخوان رادیوس ( زند اعلی) یا شکستگی کالیس Colle’s fracture از شایعترین شکستگی های انسان است. نام این شکستگی از نام آقای ابراهام کالیس که آنرا شرح داده، برگرفته شده است. 

 

این شکستگی شایعترین شکستگی در افراد بالای ۴۰ سال بخصوص خانم ها است و ارتباط بسیار نزدیکی بین این شکستگی و پوکی استخوان وجود دارد. مکانیسم ایجاد آن زمین خوردن در حالتی است که فرد دست را حائل قرار داده و با کف دست به زمین میخورد. شیوع این شکستگی بیشتر در میانسالان و سنین بالا به خصوص خانم ها است.

 

                                 

 

 

انواع شکستگی مچ دست

یکی از شایعترین محل های شکستگی اندام ها شکستگی در ناحیه مچ دست است. گرچه در مچ دست انواع مختلفی از شکستگی ها ایجاد میشود ولی شکستگی های پایین استخوان رادیوس یا زند زبرین از همه شایع تر است.

 

در این مقاله در مورد انواع شکستگی های پائین استخوان رادیوس بحث میشود و در مورد شکستگی های دیگر مچ دست میتواند به مقالات دیگر مراجعه کنید.

انواع شکستگی های پائین استخوان رادیوس عبارتند از

 

 

شکستگی کالیس

 

در شکستگی های کالیس محل شکستگی در پایینترین قسمت استخوان رادیوس یا زند اعلی است. خط شکستگی معمولا تا سطح مفصلی مچ دست یکی دو سانتیمتر فاصله دارد با این حال شکستی میتواند چند تکه بوده و خط شکستگی میتواند به درون سطح مفصل ادامه پیدا کند. به این شکستگی ها کالیس میگویند چون اولین بار به توسط پزشکی به همین نام توضیح داده شد.

 

مکانیسم شکستگی های کالیس معمولا زمین خوردن روی دست باز است به این معنی که بیمار در حین زمین خوردن برای اجتناب از آسیب سر و صوزت بصورت غیر ارادی دست خود را به جلو دراز کرده و در نتیجه اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است.

 

ضربه شدید زمین به کف دست نه تنها موجب شکستگی میشود بلکه موجب میگردد تا قطعه شکسته شده به سمت پشت حرکت کند. در اینجا پشت به معنای طرف مخالف کف دست است.

 

 

شکستگی اسمیت

 

گاهی اوقات فرد طوری زمین میخورد که ضربه به پشت دست وی وارد میشود. در این حالت جهت نیروهای وارد طوری است که قطعه جابجا شده به طرف جلو یا قدام جابجا میشود. در اینجا جلو یا قدام به معنای طرف کف دستی است. وقتی جهت جابجایی شکستگی پایین استخوان رادیوس به سمت جلو باشد به آن شکستگی اسمیت میگویند.

 

 

شکستگی استیلوئید

 

وقتی که برجستگی کناری پایین استخوان رادیوس در ناحیه مچ دست شکسته میشود به آن شکستگی زائده استیلوئید میگویند. این شکستگی ها معمولا بر اثر حرکت ناگهانی مچ دست به خارج ایجاد میشوند.

 

 

شکستگی دررفتگی بارتون

 

وقتی که خط شکستگی به داخل سطح مفصلی وارد شده و سپس تمام استخوان های کف دست همراه با قطعه شکسته شده جابجا شده و دررفتگی همراه با شکستگی بوجود میاید آسیب بوجود آمده را شکستگی-دررفتگی بارتون میگویند.

 

 

شکستگی صفحه رشد مچ دست

 

گاهی اوقات هم شکستگی پایین استخوان رادیوس در بچه ها ایجاد شده و صفحه رشد مچ دست هم آسیب میبیند. به این نوع آسیب نام شکستگی های صفحه رشد انتهای پایینی مچ دست اطلاق میشود.

 

                                 

درمان فقدان مادرزادی استخوان اولنا

در زمان کودکی هدف از درمان، بدست آوردن حداکثر دامنه حرکتی در آرنج و مچ دست است. پزشک و فیزیوتراپ حرکاتی را به والدین کودک یاد میدهند که باید بطور روزانه انجام شوند. این حرکات کششی بتدریج موجب افزایش دامنه حرکتی آرنج و مچ دست میشوند.

 

در مواردی که محدودیت حرکتی شدید باشد ممکن است برای کاهش محدودیت حرکتی نیاز به استفاده از اسپلینت یا گچ گیری باشد. بچه باید در شب و هنگام خوابیدن از اسپلینت های مخصوص استفاده کند تا اندام فوقانی را در حالت مناسب نگه دارد.

 

گاهی اوقات و در مواردی که انحراف مچ دست شدید باشد و با حرکات کششی بهبود نیابد ممکن است عمل جراحی بتواند به بیمار کمک کند. حتی اگر بیمار نیاز به جراحی داشته باشد حرکات کششی باید قبل از جراحی بطور مرتب انجام شوند.

 

انواع اعمال جراحی که برای این بیماران انجام میشوند عبارتند از

 

  *  برداشتن بافت های کوتاه شده ای که موجب انحراف مچ دست شده اند

 

  *  استئوتومی استخوان رادیوس به این معنی که با عمل جراحی استخوان رادیوس شکانده شده و سپس در وضعیت مستقیم تر و بهتری قرار میگیرد بطوریکه فرد بتواند از دستش بهتر استفاده کند.

 

 *   ترمیم ناهنجاری های انگشتان دست

 

کارایی این بیماران بسته به شدت بیماری متفاوت است ولی همه آنها محدودیت هایی در قدرت، حرکات و کارآیی اندام فوقانی دارند. اکثر این بیماران با این وجود یک اندام کارا دارند که با آن میتوانند بسیاری از فعالیت های روزمره را انجام دهند.

 

                                 

فقدان مادرزادی استخوان اولنا یا زند اسفل چیست

ساعد بطور طبیعی شامل دو استخوان به نام های رادیوس (زند اعلی یا زند زبرین یا زند بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا زند زیرین یا زند پایینی) است.

 

گاهی اوقات بر اثر یک ناهنجاری مادرزادی، استخوان اولنا یا زند اسفل در زمان جنینی تشکیل نمیشود و نوزاد بدون این استخوان در ساعد متولد میشود. به این بیماری دست چنبری طرف اولنا یا Ulnar club hand یا دیسپلازی اولنا Ulnar dysplasia میگویند.

 

در دست چنبری اولنا نه تنها استخوان اولنا وجود ندارد بلکه بافت های اطراف آن مانند رگ ها، اعصاب و عضلات هم معمولا با وجود نداشته و یا بطور ناقص تشکیل شده اند.

 

در این بیماری استخوان رادیوس بصورت منحنی در میاید و مچ دست بطرف داخل یا به زبان دیگر به طرف انگشت کوچک منحرف میشود. همچنین در این بیماران ممکن است انگشتان طرف استخوان اولنا یعنی انگشت کوچک و یا انگشتری یا وجود نداشته و یا با ناهنجاری هایی همراه باشند.

 

این بیماری در نیمی از موارد همراه با دیگر ناهنجاری های سیستم اسکلتال است ولی ناهنجاری احشایی در قلب یا کلیه در این بیماران وجود ندارد. دست چنبری اولنا از هر ۱۰۰ هزاز تولد زنده در یک نفر دیده میشود.

 

این بیماری بر حسب شدت تغییرات ایجاد شده در اندام به چهار شکل دیده میشود 

 

  *  نوع یک : خفیف ترین نوع بیماری است. در بیماران مبتلا به نوع، طول استخوان اولنا کوتاه تر شده است. صفحات رشد هم در بالا و هم در پایین استخوان وجود دارند ولی رشد استخوان کم شده است. استخوان رادیوس کمی بیش از معمول قوس دارد و مچ دست کمی بطرف استخوان کوچک انحراف پیدا کرده است.

 

  *  نوع دو : این شایعترین نوع بیماری است. قسمتی از استخوان اولنا وجود ندارد و انحراف مچ دست و قوس استخوان رادیوس بیشتر از نوع قبلی است. در افراد مبتلا به این نوع آرنج پایدار است. ممکن است تغییراتی در انگشتان یا شست دست وجود داشته باشد.

 

  *  نوع سه : هیچ قسمتی از استخوان اولنا در این بیماران وجود ندارد. مفصل آرنج ناپایدار بوده و انگشتان دست معمولا دچار ناهنجاری هستند.

 

  *  نوع چهار : در این بیماران استخوان بارو به استخوان رادیوس چسبیده است. شد ناهنجاری های قبلی بیشتر شده است.

 

                                 

 

درمان چسبیدن استخوان های ساعد

جدا کردن دو استخوان به هم چسبیده تاثیری در بهبودی بیمار ندارد چون مشکل بیمار فقط چسبیده بودن استخوان ها نیست و عضلاتی که مسئول چرخاندن ساعد هستند هم وجود ندارند.

 

رایج ترین عمل جراحی که برای این بیماران انجام میشود استئوتومی یک سوم بالای ساعد است به این معنی که پزشک معالج با عمل جراحی قسمت های بالایی استخوان های ساعد را میشکند و سپس ساعد را چرخانده و استخوان ها را در وضعیتی جدید طوری در کنار یکدیگر قرار میدهد که مچ و کف دست در وضعیت چرخشی بهتری قرار گیرد. در موارد دو طرفه معمولا به توسط عمل جراحی یک ساعد را در سوپینیشن و یک ساعد را در پرونیشن قرار میدهند.

                                 

علائم چسبیده بودن مادرزادی استخوان های ساعد

مهمترین علامت این عارضه مادرزادی عدم توانایی فرد در چرخش ساعد است. حرکات سوپینیشن و پرونیشن در ساعد انجام نمیشود و ساعد و مچ دست در یک وضعیت ثابت که بیشتر متمایل به پرونیشن است فیکس میماند.

 

بیمار معمولا برای جبران نسبی این محدودیت حرکت و برای اینکه بتواند کف دست خود را به بالا بگیرد سعی میکند شانه خود را بچرخاند. در این بیماران ممکن است آرنج نتواند بطور کامل باز شود. ساعد طرف مبتلا لاغرتر از طرف سالم است.

 

                                 

 

چسبیدن مادرزادی استخوان های ساعد چیست و چگونه درمان میشود

ساعد از دو استخوان رادیوس و اولنا یا زند زبرین و زیرین تشکیل شده است. گاهی به عللی این دو استخوان بطور مادرزادی در نزدیکی آرنج به یکدیگر میچسبند که یه آن سینوستوز استخوان های ساعد Radioulnar synostosis میگویند.

 

این بیماری در ۶۰ درصد موارد دو طرفه بوده و در بعضی موارد ارثی است. چسبیده بودن مادرزادی استخوان های ساعد در سی درصد موارد همراه با سایر ناهنجاری های مادرزادی در سیستم اسکلتی، قلب، کلیه، سیستم عصبی و یا گوارشی است.

 

سه نوع سینوستوز وجود دارد

 

   * سر استخوان رادیوس به استخوان اولنار چسبیده است و یا اصلا سر استخوان رادیوس وجود ندارد. در این موارد استخوان رادیوس نسبت به حالت عادی قوس بیشتری داشته و از استخوان اولنا بلندتر و کلفت تر است.

 

   * سر استخوان رادیوس تغییر شکل داده و بجای اینکه با برجستگی کاپیتلوم استخوان بازو مفصل شود به سمت خلف دررفته است. بالای استخوان های رادیوس و اولنا به هم چسبیده اند.

 

   * دو استخوان ساعد در پایین تر از یک سوم بالایی ساعد به توسط رباط بین استخوانی که کوتاه و کلفت شده به متصل شده و این باند بافتی محکم تا حدود زیادی جلوی چرخش ساعد را میگیرد. این نوع نادرترین نوع است.

                                 

 

درمان شکستگی دررفتگی گالزی

در بچه ها درمان بصورت جااندازی بسته دررفتگی انتهای پایینی استخوان اولنا و تنه استخوان رادیوس است. بعد از جااندازی، کل اندام فوقانی فرد در گچ بلندی که از کف دست تا بالای بازو ادامه میابد گذاشته شده و پس از حدود شش هفته که شکستگی استخوان رادیوس جوش خورد گچ خارج میشود.

 

پس ار آن بیمار برای بازیابی دامنه حرکتی مچ دست باید بمدت چند هفته تا چند ماه حرکات نرمشی خاصی را تحت نظر پزشک معالج یا فیزیوتراپ انجام دهد.

 

در بالغین درمان متفاوت است. ابتدا شکستگی تنه استخوان اولنا با استفاده از جراحی باز جااندازی و با پیچ و پلاک فیکس شده و سپس دررفتگی انتهای پایینی استخوان اولنا بصورت بسته جااندازی میشود. پس از جراحی کل اندام فوقانی مدتی در آتل محافظت شده و سپس حرکات نرمشی ساعد شروع میشود

                                 

علائم شکستگی دررفتگی گالزی

انتهی پایینی استخوان اولنا برجسته تر از معمول میشود و پس از مدتی ساعد و مفصل مچ دست متورم میشود. درد بر روی انتهای پایینی استخوان اولنا و محل شکسته شدن رادیوس وجود دارد که با حرکت ساعد بخصوص حرکات چرخشی ساعد شدت میابد. در رادیوگرافی که از ناحیه مچ دست و ساعد به عمل میاید دررفتگی و شکستگی دیده میشود.

                                 

علائم و درمان شکستگی - دررفتگی گالزی در ساعد چیست

ساعد دو استخوان دارد. این دو استخوان را رادیوس ( زند اعلی یا بالایی) و اولنا ( زند اسفل یا پایینی) مینامند. اگر سر پا بایستیم و دستهای خود را در کنار تنه خود آویزان کنیم بطوریکه کف دست ها به طرف جلو باشد. استخوانی از ساعد که به تنه نزدیک تر است را اولنا مینامند و به استخوانی که از تنه دورتر است استخوان رادیوس میگویند.

 

وقتی بدنبال ضربه تنه استخوان رادیوس در یک سوم پایینی آن شکسته شده و انتهای پایینی استخوان اولنا که در حالت طبیعی با استخوان رادیوس مفصل میشود دچار دررفتگی میشود به آسیب ایجاد شده شکستگی- در رفتگی گالزی Galeazzi fracture-dislocation میگویند.

 

مکانیسم این آسیب ضربه غیر مستقیمی است که به کف دست فرد در حال زمین خوردن وارد شده و نیروی وارده به ساعد موجب شکستگی و در رفتگی میشود.